Mestcellen - Hematologie Groningen

Autologe stamceltransplantatie
Afdeling Hematologie
Universitair Medisch Centrum Groningen
www.hematologiegroningen.nl
umcg
1
Afd Hematologie
Patiënten die in aanmerking komen
voor autologe stamceltransplantatie
• Standaardbehandeling bij de meeste patiënten
met multipel myeloom (ziekte van Kahler) na
inductietherapie
• Standaardbehandeling bij sommige subtypen
non-Hodgkin-lymfoom (T-celtype, mantelceltype,
agressief type met hoog-risicofactoren)
• Acute myeloïde leukemie, als er geen allogene
donor is
• Recidief na ‘gewone’ chemotherapie bij het
agressieve type non-Hodgkin-lymfoom
• Recidief Hodgkin-lymfoom
umcg
2
Afd Hematologie
Stamcellen voor transplantatie
Stamcellen zitten in het beenmerg en
circuleren in een gering percentage
ook in het bloed
Stamcellen worden verzameld door:
1. beenmerg uit het bekken op te
zuigen onder algemene narcose
(vroegere methode)
2. door stamcelaferese van het bloed
(huidige methode)
umcg
3
Afd Hematologie
Stamceltransplantatie
(beenmergtransplantatie)
Standaardprocedure gedurende
1970-1995:
‘Oogst’ beenmerg d.m.v.
multipele puncties uit het
bekken
umcg
4
Afd Hematologie
Vroegere methode van stamcelverzameling:
afname beenmerg uit het bekken (rugzijde)
Vroegere methode van stamcelverzameling:
opgezogen beenmerg wordt overgeheveld in flessen
Het transplantaat
wordt bewerkt en
samengebracht in een
infuuszakje, om aan de
patiënt terug te geven.
De stamcellen vinden
hun weg vanuit het
bloed naar het
beenmerg en groeien
daar weer uit.
umcg
7
Afd Hematologie
Problemen met beenmerg oogsten
• Bestraling op het bekken of onderste deel
buik (vooral bij Hodgkin-lymfoom)
• Nog steeds kankercellen in het beenmerg
• Beenmerg opzuigen lukt technisch niet
• Patiënt mag niet onder narcose
• Andere redenen
Hoog tijd om een alternatieve bron
van stamcellen te vinden!
umcg
8
Afd Hematologie
Perifeer bloed als bron voor
stamceltransplantatie
• Even goed als beenmergstamcellen
• Herstel na bloed is sneller
dan na beenmerg
umcg
9
Afd Hematologie
Stamcelmobilisatie (autologe SCT)
1. Diagnose
2. ‘Gewone’ therapie
3. G-CSF
CD34-analyse
4. Mobilisatie
stamcellen
5. Hoge-dosistherapie
6. Teruggave
= transplantatie
Stamcelverzameling d.m.v. stamcelaferese
Gekweekte kolonie uit stamcel
Autologe stamceltransplantatie
Gewone therapie
Hoge-dosistherapie
T
Tumor
Stamceloogst
Teruggave
(transplantatie)
Voorbereiden van de patiënt en het
autologe transplantaat
• Na verzamelen van de stamcellen wordt het
transplantaat ingevroren en op kwaliteit getest
• Als OK, dan krijgt de patiënt zeer hoge dosis
antitumortherapie met potentieel blijvende
beenmergschade
• Een dag na het einde van de hoge-dosischemotherapie wordt het transplantaat ontdooid
en intraveneus toegediend
• Binnen 2-3 weken groeien de stamcellen weer
uit en treedt herstel van de hematopoiese op
umcg
14
Afd Hematologie
Periode na teruggave van de stamcellen
• Bijwerkingen van de voorafgaande hoge-dosistherapie:
– geïrriteerde slijmvliezen met slikklachten, maagpijn en diarree
– moe, moeite met eten en uit bed komen
– geen afweer, beschermende antibiotica nodig, risico op koorts,
transfusie rode bloedcellen en bloedplaatjes
• Het duurt 2-3 weken voor de stamcellen voldoende
zijn uitgegroeid
• Patiënt kan naar huis als witte bloedcellen in de
veilige marge zitten
• Herstel vindt verder thuis plaats, het kan enkele
maanden duren voordat men weer op oude niveau
functioneert.
umcg
15
Afd Hematologie
Autologe stamceltransplantatie
Conclusie
• Autologe stamceltransplantatie is routineprocedure voor vele bloedziekten
• Bron stamcellen = gemobiliseerde bloedstamcellen, uitstekend en snel herstel
mogelijk
• Minimaal risico op overlijden door de
procedure
• Er blijft een risico op recidief ziekte
Dept Hematology