Dossier - Webklik
advertisement
De Haagse Hogeschool Dossier Psychiatrie, voeding en medicatie Aisheline Benilia, Jobke ten Berge, Tamara Bouman, Judith Dorst, Lieske Franken, Sharon Heijkoop, Margo Hovers, Cheryl Mostert 2011 Inhoudsopgave 1 Inleiding.......................................................................................................................................... 4 2 Wekelijkse opdrachten .................................................................................................................. 5 2.1 Week 1 .................................................................................................................................... 5 2.2 Week 2 .................................................................................................................................... 6 2.3 Week 4 .................................................................................................................................... 7 2.4 Week 5 .................................................................................................................................... 8 2.5 Week 6 .................................................................................................................................... 8 2.6 Week 8 .................................................................................................................................... 8 3 Langlopende opdracht 1: depressie bij Aziaten ........................................................................... 10 3.1 Aanleiding ............................................................................................................................. 10 3.2 Onderbouwing ...................................................................................................................... 10 3.3 Conclusie ............................................................................................................................... 14 4 Langlopende opdracht 2: interview ............................................................................................. 15 4.1 Aanleiding ............................................................................................................................. 15 4.2 Aanpak .................................................................................................................................. 15 4.3 Uitwerking ............................................................................................................................. 15 4.4 Conclusie en discussie ........................................................................................................... 17 5 Procesverslag ............................................................................................................................... 19 5.1 Toelichting op de samenwerking .......................................................................................... 19 5.2 Werkproces ........................................................................................................................... 19 6 Individuele verantwoording ......................................................................................................... 20 6.1 Individuele verantwoording Aisheline Benilia ...................................................................... 20 6.1.1 Persoonlijke leerdoelen ................................................................................................. 20 6.1.2 Individuele bijdrage ....................................................................................................... 20 6.1.3 SMART-doelen volgend blok .......................................................................................... 20 6.2 Individuele verantwoording Jobke ten Berge ....................................................................... 21 6.2.1 Persoonlijke leerdoelen ................................................................................................. 21 6.2.2 Individuele bijdrage ....................................................................................................... 21 6.2.3 SMART-doelen volgend blok .......................................................................................... 21 6.3 Individuele verantwoording Tamara Bouman ...................................................................... 22 6.3.1 Persoonlijke leerdoelen ................................................................................................. 22 6.3.2 Individuele bijdrage ....................................................................................................... 22 6.3.3 SMART-doelen volgend blok .......................................................................................... 22 6.4 Individuele verantwoording Judith Dorst ............................................................................. 23 6.4.1 Persoonlijke leerdoelen ................................................................................................. 23 2 6.4.2 Individuele bijdrage ....................................................................................................... 23 6.4.3 SMART-doelen volgend blok .......................................................................................... 23 6.5 Individuele verantwoording Lieske Franken ......................................................................... 24 6.5.1 Persoonlijke leerdoelen ................................................................................................. 24 6.5.2 Individuele bijdrage ....................................................................................................... 24 6.5.3 SMART-doelen volgend blok .......................................................................................... 24 6.6 Individuele verantwoording Sharon Heijkoop ...................................................................... 25 6.6.1 Persoonlijke leerdoelen ................................................................................................. 25 6.6.2 Individuele bijdrage ....................................................................................................... 25 6.6.3 SMART-doelen volgend blok .......................................................................................... 25 6.7 Individuele verantwoording Margo Hovers .......................................................................... 26 6.7.1 Persoonlijke leerdoelen ................................................................................................. 26 6.7.2 Individuele bijdrage ....................................................................................................... 26 6.7.3 SMART-doelen volgend blok .......................................................................................... 26 6.8 Individuele verantwoording Cheryl Mostert ........................................................................ 27 6.8.1 Persoonlijke leerdoelen ................................................................................................. 27 6.8.2 Individuele bijdrage ....................................................................................................... 27 6.8.3 SMART-doelen volgend blok .......................................................................................... 27 7 Bijlage I: PowerPointPresentaties ................................................................................................ 28 8 Bijlage II: Interview ...................................................................................................................... 29 9 Literatuurlijst................................................................................................................................ 44 3 1 Inleiding 4 2 Wekelijkse opdrachten 2.1 Week 1: Discussie Bronnen die gebruikt zijn Boeken: Nevid S., J. (2010). Psychiatrie: Een inleiding (6e editie). Amsterdam: Pearson Education Benelux Vandereycken, Prof.dr. W. (2008). Psychiatrie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum Presentatie De presentatie is gegeven door Cheryl Mostert en Tamara Bouman. De eerste casus is de basis voor alle ander casussen. Telkens worden er een aantal aspecten aan toegevoegd, om een nieuwe situatie, die complexer is, te creëren. Hierdoor zal de grens verschuiven waar de mening gevormd word om wel/niet een dwangopname bij een patiënt met dementie te laten plaats vinden. De casus is zo reëel mogelijk opgesteld dat het in de praktijk zou kunnen voor komen. Casus 1: Meneer de Bruin 82 jaar Begint vergeetachtig te worden Alleenstaand, slechts contact met buurvrouw Steeds vaker ongelukjes o Gas aan o Vreemde voorwerpen in magnetron Stelling: Meneer de Bruin moet in een verpleeghuis worden geplaatst. Casus 2 Meneer de Bruin is niet alleenstaand; hij heeft een vrouw Mevrouw de Bruin is 80 jaar oud Vorig jaar haar heup gebroken Heeft moeite met vergeetachtigheid van haar man Zorg voor haar man is zwaar Bang dat ze het binnenkort niet meer alleen kan Geen kinderen Stelling: Meneer de Bruin moet zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Casus 3 Meneer de Bruin heeft nu 5 kinderen Regelmatig contact Wonen ver weg Hebben druk leven (werk, hobby’s, kinderen en kleinkinderen) Maken zich zorgen om hun vader Stelling : Meneer de Bruin moet in een verpleeghuis worden geplaatst. Onderbouwing 5 Er is gekozen voor het dilemma: Dwangopname. Dit onderwerp sluit goed aan op het ziektebeeld dementie, die in week 1 centraal heeft gestaan. Mensen met dementie kunnen in een vergevorderd stadium terecht komen, waarin ze een gevaar voor zichzelf en de omgeving kunnen zijn. Hierdoor zal afgevraagd kunnen worden of dwangopname nodig is. Door goede stellingen op te stelling zal dit een zeer interessante discussie opleveren. De casus die vooraf verteld wordt, waar de stelling over gaat, is niet uitgebreid voorgelegd aan de groep, zodat er voldoende ruimte is voor discussies. Anders zou iedereen snel uitgediscussieerd zijn. De bedoeling was om een felle reactie te krijgen, van beide kanten, waardoor er een goede interactie in de groep kan ontstaan. 2.2 Week 2: Voorlichting Bronnen die gebruikt zijn Geurtz, J.(1999). De verslaving voorbij. Ambo http://www.alcoholinfo.nl/index.cfm?act=esite.tonen&pagina=123 http://drankjewel.nl Presentatie In de presentatie zijn eerst drie persoonlijke verhalen verteld door klasgenoten. Deze verhalen kwamen van het internet, deze klasgenoten zitten dus niet zelf in deze situatie. Deze verhalen zijn gekozen omdat het een goede inleiding was op het onderwerp en zodat de klas de situatie zou begrijpen. Vervolgens is verteld wat een verslaving is. Het is een situatie waarbij je afhankelijk bent van een bepaald middel en je zonder dit middel niet meer normaal kunt leven. Uit cijfers die besproken zijn, bleek dat er 300.000 kinderen in Nederland zijn waarvan één of beide ouders verslaafd zijn aan alcohol. Hiervan is bij 2/3 de vader de verslaafde en bij 1/3 de moeder de verslaafde.( http://drankjewel.nl) De voorlichting is vervolgens toegespitst op wat dit betekend voor de gezinssituatie, hoe je er als kind mee om moet gaan en wat praktische tips om dit ook echt uit te voeren. Een verslaafde ouder zorgt voor veel veranderingen in de thuissituatie. Voor de opname ontstaat ruzie en frustratie als gevolg van de verslaafde die zijn probleem niet wil erkennen. Vervolgens kan er een situatie komen dat de ouder wordt opgenomen. Dan moet het kind zich voorbereiden om de thuis komst en dat het afkickproces dan nog lang niet afgelopen is. Tips zijn dat je duidelijke grenzen moet stellen en onvoorwaardelijke liefde moet proberen te tonen voor je verslaafde familielid. Hoe moeilijk dit ook is. Probeer je negatieve gevoelens niet naar de verslaafde te uiten, maar probeer er met iemand anders over te praten. Negatieve gevoelens wekken een verkeerde, defensieve reactie op bij het verslaafde familielid, wat het afkickproces niet ten goede komt.( Geurtz, J.(1999). De verslaving voorbij. Ambo) Voor het kind met de verslaafde ouder is het belangrijk om in het achterhoofd te houden dat het makkelijk voor kan komen dat de ouder zijn afspraken niet nakomt. Als deze situatie zich voordoet is het verstandig voor jezelf om niet te veel afspraken meer vast te leggen, om teleurstelling te voorkomen. Ook moet je geen problemen oplossen voor je ouder, dit zal hij/ zij zelf moeten doen. Bijvoorbeeld de dokter bellen als dit nodig is, of om andere professionele hulp vragen. Dit zal uit de verslaafde zelf moeten komen, want afkicken lukt alleen als de verslaafde dit zelf echt wil. Verder zijn tips gegeven zoals er met iemand over te praten als het teveel wordt en om vooral vaak naar bijeenkomsten te komen en je verhalen te delen en steun te ontvangen van mensen die in dezelfde situatie zitten. (http://www.alcoholinfo.nl/index.cfm?act=esite.tonen&pagina=123) Onderbouwing Voor de presentatie over verslavingen deze week, was de opdracht om voorlichting te geven aan de familie van een verslaafde. Als doelgroep is gekozen voor adolescenten waarvan een of beide ouders een verslaving hebben. De voorlichting is niet speciaal gericht op een bepaalde verslaving maar met name alcohol- en drugsverslaving worden behandeld. 6 Wij hebben de doelgroep jong volwassenen met een verslaafde ouder gekozen, omdat wij allemaal in die zelfde leeftijdscategorie zitten. We konden ons hierdoor beter inleven in de situatie en hoe het voor iemand van onze leeftijd moet zijn om zo iets mee te maken. Ook hebben we voor deze doelgroep gekozen omdat het voor deze doelgroep erg moeilijk moet zijn om met de situatie om te gaan. Vaak is in deze situatie het verzorgingspatroon niet in de goede verhouding. Juist deze doelgroep, adolecenten met een verslaafde ouder, kan een steuntje in de rug gebruiken. Voor hen is het belangrijk om informatie en tips te krijgen. 2.3 Week 4: Wetenschappelijk artikel Besproken artikel Artikel: Vogelzangs N, Penninx BWJH. (2011). Depressieve klachten, cortiol, visceraal vet en metabool syndroom. Tijdschrift voor Psychiatrie 53(2011)9,613-620. Overige gebruikte bronnen Artikel: Eikelenboom P. (2011).Commentaar: Depressie als stoornis van het lijf. Tijdschrift voor Psychiatrie 53(2011)9. Bouvy, Dr. P. F., Houtum, Dr. W.H., Vidarsdóttir, Drs. S. (2005).Maak je niet dik! Het medisch jaar. Boek: Nevid S., J. (2010). Psychiatrie: Een inleiding (6e editie). Amsterdam: Pearson Education Benelux. Videofragment: http://www.youtube.com/watch?v=V08dWz5XNBA&feature=related. Kern van het artikel samengevat Hart- en vaatziekten komen ongeveer twee keer zo vaak voor bij mensen met een depressie en behoren tot de groep aandoeningen met de hoogste ziektelast wereldwijd. Behandeling van depressie werkt lang niet bij alle patiënten (33-50%). Voor verbetering in de behandelingen van depressie en hart-en vaatziekten, dient meer kennis te worden verworven over de mechanismen die ten grondslag liggen aan de relatie hiertussen. Zo’n potentieel verklaringsmechanisme is het metabool syndroom, een verontregelt metabool syndroom vormt een verhoogd risico voor het ontstaan van hart-en vaatziekten en wordt ook vaak gezien bij mensen met depressie(voornamelijk bij ouderen). Cortisol speelt een belangrijke rol in deze kwestie, omdat dit hormoon metabole processen beïnvloedt en wordt ook vaak in verhoogde waardes gezien bij mensen met depressieve klachten. Er is dus te verwachten dat met name de groep depressieve ouderen met hoge cortisolwaardes een verhoogd risico hebben op metabool syndroom. Door deze veronderstelling hebben de schrijvers van dit artikel een onderzoek gedaan naar twee ouderencohorten. In het artikel worden de resultaten besproken van twee gepubliceerde longitudinale ouderenstudies, waarin een relatie onderzocht werd tussen depressieve klachten, cortisol en metabool syndroom(m.n. visceraal vet). De Italiaanse studie, InCHIANTI-studie en de Nederlandse Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA) zijn in het artikel kort beschreven. De uitkomsten van beide studies lopen praktisch haaks over elkaar heen. De resultaten van de Italiaanse studie lieten volgens verwachting zien dat depressieve klachten samenhangen met het metabool syndroom. Daar bleek uit dat cortisol inderdaad een functierol speelt in de relatie tussen depressieve klachten en metabool syndroom. Het opvallendste uit die studie was dat iedereen met een depressie en een hoge cortisolwaarde, een verhoogd risico had op het metabool syndroom. Depressie en een hoge cortisolwaarde hingen vooral samen met grote tailleomvang, hoge triglyceridewaardes en lage hdlcholesterolwaardes. Echter was het resultaat van de Nederlandse studie dat depressie niet samenhing met het metabool syndroom. Depressieve klachten hingen juist samen met een verminderd risico op metabool syndroom. Metabool syndroom kwam evenveel bij depressieve mensen voor als bij 7 mensen zonder depressieve klachten. Mensen met depressieve symptomen bleken zelfs minder vaak metabool syndroom te hebben. Beide studies waren erover eens dat wanneer een depressie gepaard gaat met hoge cortisolwaardes, de kans op het metabool syndroom wel toeneemt. De resultaten bevestigen hiermee de veronderstelling dat depressieve klachten kunnen leiden tot een toename van visceraal vet. Andersom was de aanwezigheid van visceraal vet ook voorspellend voor het ontstaan van depressieve klachten. Geconcludeerd kan worden dat er tussen depressieve klachten en visceraal vet een vicieuze cyclus lijkt te bestaan. Dus er is niet zeker te zeggen dat visceraal vet en metabool syndroom de oorzaak zijn voor het ontstaan van depressieve klachten. Hier moet nog meer onderzoek naar gedaan worden. Echter wordt aanbevolen om alert te zijn op een metabole ontregeling bij mensen met depressie. Presentatie De presentatie is gehouden door Margo Hovers en Aisheline Benilia. Gekozen is om de nadruk te leggen op hoe depressie vroeger gezien werd en op welke wijze tegenwoordig naar depressie wordt gekeken. De rode draad in de presentatie was de kern van het artikel. Deze gaf, door middel van een goede uitleg en beeldmateriaal, een duidelijk beeld in de relatie tussen depressieve klachten, cortisol, visceraal vet en het metabool syndroom. Aan het eind van de presentatie is een korte quiz gedaan onder de aanwezige tutorgroepen. De quiz ging over wat er inhoudelijk gepresenteerd werd en bestond uit vijf vragen. Onderbouwing Er is gekozen voor dit artikel, omdat het onderwerp “depressie” mooi aansluit op het thema stemmingsstoornissen, wat in week 4 centraal staat. Een andere aanleiding voor het onderwerp was dat depressie volgens de literatuur de meest voorkomende stemmingsstoornis is en dat er over het algemeen genoeg artikelen over depressie te vinden zijn. Voor dit specifieke artikel is gekozen, omdat deze tussen de gevonden artikelen er het meeste uitsprong met zijn pakkende titel: ‘ Depressieve klachten, cortiol, visceraal vet en metabool syndroom’ . Snel wordt er gedacht dat depressie een relatie heeft met het functioneren van de hersenen. Uit het gekozen artikel wordt dit achterwege gelaten en wordt er een andere kant belicht als mogelijke oorzaak voor het ontwikkelen van depressieve klachten. Dit was ook een reden om voor dit artikel te kiezen. De reden om af te sluiten met een quiz was dat, de presentatie lastige informatie bevatte. Zo werd op een leuke manier geprobeerd om de presentatie te eindigen en tevens de kennis van de aanwezigen te toetsen. De winnende tutorgroep won een prijs. 2.4 Week 5: Casus Gebruikte bronnen Presentatie Onderbouwing 2.5 Week 6 2.6 Week 8 8 9 3 Langlopende opdracht 1: depressie bij Aziaten 3.1 Aanleiding Jaarlijks maken wereldwijd gezien één miljoen mensen een einde aan hun leven. Dertig procent hiervan zijn inwoners van China, waarvan de grootste groep uit mannen bestaat (Hawton & Heeringen, 2009). Ook in andere delen van Azië ligt het aantal zelfmoorden hoog (zie figuur 1). Figuur 1, zelfmoordcijfers (WHO, 2011) Uit deze cijfers van de WHO (2011) is duidelijk te zien dat zelfmoordcijfers in verschillende landen en werelddelen nogal verschillen van elkaar. Om te ontdekken hoe dit verschil veroorzaakt wordt, is het van belang naar verschillen invloeden te kijken zoals de cultuur, omgeving en de economie. 3.2 Onderbouwing Japanse cultuur Japan is er door haar eeuwenlange isolement in geslaagd om haar onafhankelijkheid en eigen cultuur te behouden. De hedendaagse Japanse samenleving heeft veel oude culturele tradities en is tegelijkertijd een moderne industriële natie. Aan de ene kant worden traditionele waarden, familie eer en voorouderverering gehandhaafd. Aan de andere kant heeft industrialisering de samenleving grondig veranderd. Nieuwe generaties gaan vaak in een stedelijke omgeving wonen. De rol van de vrouw in de Japanse samenleving is langzaam aan het veranderen. Belangrijke vrouwen, zoals de socialistische leider Doi Takako en prinses Masako, hebben eraan bijgedragen dat vrouwen nu meer geaccepteerd worden als ze buitenshuis werken. Toch wordt er nog steeds van vrouwen verwacht dat ze het huishouden doen en de kinderen opvoeden, zodat de mannen zich aan hun werk kunnen wijden. In de Japanse samenleving wordt iemands toekomst voornamelijk bepaald door een zo hoog mogelijke opleiding. Negatief gevolg hiervan is wel dat er al op jonge leeftijd een zeer grote druk op de kinderen wordt gelegd. Vaak wordt alles op alles gezet om op de best aangeschreven scholen te komen(Vergrijp, A en Willems, 2011) Chinese cultuur Ook in de Chinese cultuur komt de hoge druk veel voor. Ouders willen graag dat hun kinderen een hoge positie in de maatschappij krijgen door een goede baan te hebben. De druk die kinderen en pubers ondervinden is zeer hoog. 10 De Chinese opvoeding is meestal zeer streng en traditioneel. Grootouders worden meestal de opvoeders van de kinderen, omdat de ouders werken. Een veel voorkomend middel van opvoeden is herhaling. Kinderen worden de hele tijd herinnerd aan hun fouten. Het geven van een corrigerende tik is in de traditionele opvoeding heel normaal. Kinderen die niet naar hun ouders luisteren worden door hun ouders geslagen met vlakke hand. Ouders willen graag dat hun kinderen een hoge positie in de maatschappij krijgen door een goede baan te hebben. Vanaf de leeftijd van vijftien beschouwt men een kind als volwassene die zich stevig moet opstellen tegen de negatieve dingen in het leven. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de emoties die worden doorgegaan op die leeftijd. Chinese ouders vinden het belangrijk dat hun kinderen op school goed presteren. Goed je best doen is vaak niet genoeg. Veel Chinese kinderen studeren ijverig om later een universitaire studie af te kunnen ronden. De prestatiedruk is dus erg hoog. In de traditionele opvoeding wordt homoseksualiteit niet geaccepteerd. Ouders verwachten immers dat ze kinderen van hun zoon kunnen opvoeden en verzekerd zijn van een volgende generatie als zij oud zijn. Homoseksuelen worden door traditionele Chinezen verafschuwd, hierdoor plegen velen van hen zelfmoord. Het aantal inwoners van China groeit (te) snel. Door de snelle bevolkingsgroei moet men meer voedsel verbouwen, kleding maken en huizen bouwen. Dit is niet meer bij te houden. Daarom geldt in China de ‘eenkindpolitiek’. Hierbij wordt één kind per gezin geaccepteerd. Als een Chinees gezin meer kinderen krijgt resulteert dit in een boete die zo hoog is dat de meeste Chinese gezinnen deze niet kunnen financieren. Sinds de jaren ’70 heeft de Chinese economie een grote groei doorgemaakt. Deze groei wordt mogelijk gemaakt doordat de lonen laag blijven en de productie hoog is. Het is vooral de stedelijke bevolking die profiteert van de toenemende welvaart. Het platteland van China blijft daarbij ver achter. Er ontstaat een toenemende kloof tussen arm en rijk. (Veenstra, M. 2011) De Chinese en Japanse cultuur zorgt dus voor behoorlijke druk op het leven van de mensen daar. De familie eer is erg belangrijk en de mensen moeten veel presteren. Dit laat wel zien dat er in die cultuur op een andere manier wordt omgegaan met het leven als in de Westerse cultuur. Doordat de mensen in de Japanse en Chinese cultuur er een andere leefwijze op na houden als in de Westerse samenleving, zou dit ook kunnen betekenen dat zij naast de normale dagelijkse bezigheden op een andere manier met ziekten omgaan of hier op een andere manier tegenaan kijken. Bij psychiatrische ziektebeelden waar een lichamelijke afwijking aan ten grondslag ligt, zal op wereldniveau overal hetzelfde gediagnosticeerd worden. Bijvoorbeeld bij epilepsie treden ongewone elektrische ontladingen op in de hersenschors, dit kan worden behandeld met medicatie en zal bij iedereen effect hebben doordat het menselijk organisme over de hele wereld nagenoeg identiek is. Het ligt anders bij psychiatrische ziektebeelden die betekeniswetenschappelijk benaderd worden, zoals bij een depressie. De diagnostiek van dit soort aandoeningen is minder algemeen en meer cultuurgebonden (Kortmann, 2006). Carr (1985) beschrijft een hypothese die inhoudt dat een zelfde gebeurtenis in een andere cultuur een verschillende betekenis heeft en dat mensen die daaraan worden blootgesteld psychologisch en gedragsmatig anders kunnen reageren. Kortmann (2006) geeft het voorbeeld dat beledigd worden in de Maleisische cultuur amok1 kan opwekken. Beledigd worden in een joods1 Amok is een plotselinge agressieve uitbarsting die tot moord kan leiden, vaak na een periode van teruggetrokkenheid waarin wordt gepiekerd en gebroeid. 11 christelijke cultuur kan boosheid opwekken die snel overspoeld zal worden door schuldgevoel en zou kunnen leiden tot een depressief beeld en minderwaardigheidsgevoelens. Weer een andere reactie is te zien in de traditionele Chinese cultuur waar een taboe rust op het uiten van gevoelens en boosheid en teleurstelling omdat deze uitingen de harmonie in de gemeenschap verstoren. Hieraan is af te leiden dat mensen anders omgaan met dezelfde prikkel. Een chinees die beledigd wordt en zich niet kan uiten omdat hier een taboe op rust, kan zich hierdoor lichamelijk vermoeid, geprikkeld en lusteloos voelen (Kortmann, 2006). In de Nederlandse psychiatrie wordt aan een depressie gedacht wanneer gesproken wordt over een depressieve stemming en/of een duidelijke vermindering van interesse of een duidelijke vermindering van plezier. Wanneer één of beide ‘kernsymptomen’ gedurende twee weken aanwezig zijn, wordt er gesproken van een depressie (MDR, 2010). Vanwege het taboe op het uiten van emoties en gevoelens, zal een Chinees hierover niet snel uitspraken doen of deze gevoelens erkennen. Hij zal echter wel zijn lichamelijke klachten ter sprake brengen die niet overeenkomen met een van de twee diagnostische criteria die gelden voor een depressie. Hiervan is af te leiden dat in de eerste plaats niet snel naar hulp gezocht zal worden bij sombere gevoelens. Daarnaast blijkt het voor psychiaters in het westen lastig een depressie te herkennen door het taboe dat hierop rust. Ook is dit het geval in Amerika, waar een groot aantal Aziatische vrouwen wonen waarbij een depressie een van de meest voorkomende aandoeningen is. Risicogroepen In Amerika woont een groot aantal Aziatische vrouwen waarbij depressie een van de meest voorkomende aandoeningen is. Het is de twee na belangrijkste doodsoorzaak bij deze groep vrouwen tussen de 15 en 24 jaar oud. Slechts 27% van deze vrouwen zoekt hulp. Hier zijn meerdere oorzaken voor te vinden, waarbij met name cultuur een grote rol speelt. Risicofactoren voor deze Aziatisch-Amerikaanse vrouwen zijn onder andere aanleg en cultuur. In Azië rust er een taboe op het hebben van psychische aandoeningen. Veel vrouwen willen zichzelf laten zien als hardwerkende, succesvolle vrouwen en vinden het moeilijk hun minder goede kanten onder ogen te zien of te uiten naar de buitenwereld. Ze moeten voldoen aan hoge verwachtingen van de mensen om zich heen, met soms depressieve gevoelens als gevolg. Door de taboe die erop rust, wordt ook niet vaak hulp gezocht. Dit kan uiteindelijk leiden tot meer zelfmoord (Asian American Women and Depression, 2009). Ook oudere Chinese migranten lijden veel aan psychische klachten. Dit blijkt uit onderzoek. Het heeft veel verschillende oorzaken, waaronder de economische status. Dit heeft met veel verschillende oorzaken te maken, waaronder de economisch status, opleidingsniveau, gezondheid en steun van familie. Uit Canadees onderzoek blijkt dat bij Chinezen van 65 jaar en ouder sprake is van een twee keer hogere prevalentie van symptomen van depressie. Ook de zelfmoordcijfers liggen hoger bij deze groep. Hierbij zijn de Chinese oudere vrouwen vaker tot zelfmoord in staat dan Chinese oudere mannen. Over oudere Chinese immigranten in Nederland is maar weinig bekend wat betreft depressie en zelfmoord. Wat wel bekend is, is dat zij ook te maken hebben met veel stressoren uit de omgeving, zoals op sociaal, financieel en somatisch gebied. In Amsterdam werd door Sciortino etc. al onderzocht dat 41% van de Chinese ouderen in Nederland soms last heeft van gevoelens van eenzaamheid. Dit kwam door verschillende oorzaken. Gevoelens van eenzaamheid ontstonden onder andere door het gemis van familie en vrienden, weinig sociaal contact met de omgeving en minder contact op de werkvloer (Smits, Seeleman, Buren & Yuen, 2006). Ook in Japan vindt een stijging van de zelfdodingincidenten plaats. In onderstaand tabel is te lezen dat het percentage mannen dat zichzelf doodt het grootst is. Maar ook opvallend is het grote 12 percentage van ouderen die het leven zelfstandig beëindigt. Het aantal vrouwen ligt een heel stuk lager. in Nederland Zelfdodingen in Japan Jaar 2003 2007 2004 Aantal zelfdodingen 34.427 33093 1514 Aantal per 100.000 inwoners 27,0 26,0 9,5 Percentage mannen 73% 71% Percentage vrouwen 27% 29% Percentage ouderen (> 60 jaar) 33,5% 37% Percentage vijftigers 25% 21% Percentage dertigers 13% Percentage jongeren (< 16 jaar) 0,3% Percentage studenten 0,7% Aantal doden in het verkeer 7.700 814 Aantal per 100.000 inwoners 7,8 5,1 Bron Japanse cijfers: NPA. Bron Nederlandse cijfers: CBS Depressie en zelfmoord is dus een veel voorkomend item in de Chinese en Japanse cultuur. Hierdoor rijst de vraag wat hulpverleners in Nederland kunnen doen om depressie zo snel mogelijk te herkennen in deze groep en ook hoe dit behandeld kan worden. Het verdiepen in een andere cultuur om daar als hulpverlener de zorg op toe te spitsen, wordt transculturele hulpverlening genoemd. Transculturele hulpverlening Voor hulpverleners in de psychiatrie zal het niet altijd gemakkelijk zijn om hulpvragers met andere culturen op een correcte wijze te behandelen. De traditionele psychiatrie zoals wij haar kennen is tamelijk Westers. Dit kan problemen geven wanneer de patiënt en de hulpverlener van cultuur verschillen. Dit verschijnsel wordt ook wel transculturele psychiatrie genoemd. Het is voor hulpverleners in de psychiatrie erg lastig om goede richtlijnen te vinden voor hun omgang met allochtone hulpvragers. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar transculturele psychiatrie en Evidence Based bronnen zijn schaars (Kortmann, 2010). Toch zijn er punten die hulpverleners houvast kunnen bieden in hun omgang met allochtone patiënten. Het is goed om te beseffen dat het cultuurverschil de communicatie kan vermoeilijken. Mensen reageren vanuit hun cultuur anders op ziekten. Zo gebruiken Italianen bij de dokter een stortvloed aan superlatieven om hun ziekte te beschrijven terwijl in Nederland een patiënt zich groot dient te houden als hij naar de dokter gaat. Dit verschil in ziektegedrag kan ervoor zorgen dat het stellen van een diagnose bemoeilijkt wordt en dat behandelen lastig is voor hulpverleners. Hierbij moet worden opgepast dat men niet grijpt naar stereotyperingen (Kortmann, 2010). De Aziatische culturen verschillen sterk van de Westerse cultuur. Hierdoor kunnen ziektebeelden verschillend worden geïnterpreteerd maar ook verschillend worden behandeld, bijvoorbeeld: De Westerse cultuur is een echte ’Ik-cultuur’. Eigenschappen als onafhankelijk en autonoom gedrag worden gewaardeerd. Het laat zien dat je sterk bent. Voor mensen die niet aan dit beeld voldoen en 13 minder zelfstandig zijn vallen binnen de ziektecategorie: ‘afhankelijke persoonlijkheidsstoornis’. Voor mensen uit een niet-Westerse samenleving is dit moeilijk voor te stellen. In China bijvoorbeeld is het gebruikelijk om zich aan te passen en zich door de groep te laten leiden. Als iemand de harmonie van deze groep verstoort door zelfstandig te zijn wordt deze persoon als ‘ziek’ beschouwd. Het is dan ook niet ongebruikelijk dat Chinese psychiaters mensen het advies geven hun autonomie iets minder tot uiting te laten komen in het belang van de groep. Mensen die aan de Westerse normen voldoen door onafhankelijk en autonoom gedrag te vertonen zouden in de Chinese psychiatrie vallen binnen de ziektecategorie: ‘onafhankelijke persoonlijkheidsstoornis’ (Kortmann, 2010). Naast het verschil in benaderings- en behandelingswijze is het voor hulpverleners in de psychiatrie ook belangrijk om in het oog te houden dat etnische afkomst ervoor kan zorgen dat medicijnen verschillend werken. Het menselijk lichaam reageert verschillend op geneesmiddelen. Vele factoren beïnvloeden dit, waaronder leeftijd, geslacht, voedingsgewoonten, roken enz. Ook genetische verschillen, ofwel genetisch polymorfisme kunnen de respons op geneesmiddelen beïnvloeden. Voor hulpverleners die specifiek werken met Aziaten die lijden aan een depressie is het belangrijk om te weten dat Aziaten over het algemeen lagere dosis nodig hebben van bijvoorbeeld antidepressiva en lithium. Met een lagere dosis per kilogram lichaamsgewicht bereiken zij vaak een zelfde effect als Kaukasiërs. Ook werden bij Aziaten eerder bijwerkingen aangetoond en hadden zij sneller en vaker last van toxische bijwerkingen (Kortmann, 2010). 3.3 Conclusie Ieder land kent haar eigen cultuur. Deze culturen kunnen sterk verschillen met de cultuur van de hulpverlener. Hierdoor is het voor hulpverleners lastig om psychische ziektebeelden te herkennen en te behandelen. Daarmee soms ook onbegrijpelijk, waardoor hulpverleners onvoldoende kunnen herkennen en daarmee ook onvoldoende behandelen. Zo kan geen optimale zorg worden geleverd. Daarom is transculturele psychiatrie van groot belang voor hulpverleners. 14 4 Langlopende opdracht 2: Interview 4.1 Aanleiding Tijdens de voorbereiding van het interview was het onderwerp van die week ‘verslaving en afhankelijkheid’. Hierop is het onderwerp van het interview gebaseerd. De keuze hiervoor ligt bij het feit dat tijdens de lessen te weinig ‘inside’ werd gegeven over het hele opname proces eruit ziet. Aan de hand van videomateriaal en voorbeelden werd er geprobeerd een beeld te schetsen hoe een groepstherapie eruit ziet en in welke staat men is als er besloten wordt zich te laten opnemen. Hiernaast werd geen duidelijk beeld geschetst over bijvoorbeeld een intake of hoe het proces verloopt na een opname. Via Sharon en dan voornamelijk via haar moeder, is er contact gelegd met beide geïnterviewden. Beide geïnterviewden zijn verpleegkundigen werkzaam in de verslavingszorg. Marianne Heijkoop houdt zich bezig met drugsverslaafden en Marian Zemel met alcoholverslaafden. Omdat beide opnamen tijdens de lessen niet ver genoeg waren uitgediept is ervoor gekozen om bij beide verpleegkundigen het interview af te nemen en deze met elkaar te vergelijken. Hierdoor kan er niet alleen worden gekeken hoe beide procedures in elkaar zitten, maar ook op welke vlakken deze van elkaar verschillen. Zoals hierboven is genoemd was de kennis over de verslavingzorg na de lessen nog enigszins minimaal. Om hier tijdens de interviews meer over te weten te komen is de hoofdvraag vrij algemeen gesteld: ‘Hoe ga je als verpleegkundige om met patiënten met een alcohol- of drugsverslaving?’ 4.2 Aanpak Na het opstellen van de hoofdvraag moest er worden gekeken welke onderdelen van de behandeling in een afkickkliniek er behandeld zouden worden in het interview. Aangezien het interview bij twee verschillende hulpverleners zou worden gehouden, is ervoor gekozen om de deelvragen algemeen te houden, zodat het door beide hulpverleners beantwoord zou kunnen worden. Het interview is in de volgende subdoelen verdeeld: Opnameproces; (Verslavings)gedrag; Behandeling; Betrekking van familie/mantelzorgers; Nazorg; Verschil ‘normale’ hulpverlening en psychiatrische hulpverlening. Om een uitgebreid en volledig antwoord op deze subdoelen te krijgen, zijn deze subdoelen verder onderverdeeld in een aantal vragen. Met behulp van deze vragen kan er, na het afnemen van het interview, een beeld worden geschetst hoe een opname in een verslavingskliniek eruit ziet, hoe familie en mantelzorgers worden betrokken bij de behandeling maar ook welke therapie en/of medicijnen het beste gebruikt kunnen worden. Beide verpleegkundigen zijn telefonisch benaderd met de vraag of ze wilden deelnemen aan het interview. Na toezegging is er een afspraak gemaakt om de interviews af te kunnen nemen (foto’s hiervan zijn terug te vinden in bijlage III). Twee van de groepsleden, Sharon en Aisheline, zijn naar Leiden en Delft afgereisd om het interview te houden en hebben hiernaast een rondleiding gehad door de kliniek. Het gehele interview is terug te vinden in bijlage II. 15 4.3 Uitwerking Marianne Heijkoop (ACT-team, drugs) Marian Zemel (Polikliniek Delft, alcohol) Opnameproces Verslaving is een ziekte die ontwikkeld wordt Bij een verslaving is iemand zo afhankelijk dat door psychische problemen gecombineerd met die psychisch/lichamelijk niet zonder kan, erfelijkheid. ontwenningsverschijnselen krijgt. Erfelijkheid en omgevingsfactoren spelen een rol bij de ontwikkeling hiervan. Opname: doorverwezen door huisarts, aangemeld bij centrale aanmeldingsteam, telefonisch intakegesprek, ‘face to face’ intakegesprek (dat wordt besproken tijdens een intakevergadering waar cliënt niet aanwezig is), behandelplan opstellen en bespreken met cliënt, medisch onderzoek door arts. Opname: aangemeld door poli/huisarts/GGZinstelling, intakegesprekken (ernst van probleem achterhalen), behandelplan opstellen, opnameplaats bepalen. Bij een vrijwillige opname is er sprake van een ‘Normale’ opname is vrijwillig, wachtlijst als er wachtlijst. niet direct plaats is. Bij een dwangopname wordt de cliënt meteen Dwangopname wordt geregeld door de rechter; opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. cliënt moet gevaar voor zichzelf of omgeving Hiervoor moet wel gelden dat de cliënt een zijn. Bij een psychiater wordt beoordeeld of er gevaar voor zichzelf en omgeving is. Meestal is sprake is van een psychiatrische stoornis en er sprake van een dubbele opname (ook een daarna bepaalt de rechter of de cliënt moet psychiatrische stoornis) worden opgenomen. (Verslavings)gedrag Niet uitstellen van behoeftes, uitspelend en Agressiviteit, depressiviteit, somberheid, manipulerend gedrag, matige agressiviteit, uitgelatenheid, liegen. liegen, afhankelijkheid naar middelen, ontkenning. Hoe ga ik daarmee om: Hoe ga ik daarmee om: Agressiviteit; niet op het gedrag ingaan, rustig Duidelijkheid geven over het gedrag en de cliënt blijven en gesprek beëindigen. confronteren, psycho-educatie geven en Depressiviteit/somberheid; cliënt motiveren. eenduidige afspraken binnen het personeel per Uitgelatenheid; zelf rustig praten. cliënt. Ik werk alleen met alcoholverslaafden; een cliënt Verschillende middelen hebben verschillend kan vrolijk worden van het middel (drinken om gedrag: ‘dempers’ laten cliënten veel slapen, gelukkiger te voelen) of depressieve gevoelens ‘peppers’ maken cliënten druk, gejaagd en kunnen versterkt worden en dit kan leiden tot psychotisch. agressief gedrag. Behandeling Psycho-educatie (leren hoe om te gaan met Vier gesprekken model of tien gesprekken zijn/haar gedrag), motiverende model. Het hangt van de cliënt af welke hij/zij gesprektechnieken (cliënt laten inzien waar de wil volgen. Er wordt besproken wat er vooraf oorzaak ligt, gevoel geven goed bezig te zijn), gaat aan gebruik; wat triggert de cliënt om weer leefstijltraining (moeilijke momenten te gaan drinken? Daarna wordt behandelplan opschrijven, groepstherapieën), detoxificatie opgesteld om de cliënt te leren te stoppen of vooraf aan behandeling, begeleide woonvorm verminderen. Ook dit gebeurt in gesprekken. (leren omgaan met moeilijkheden in 16 maatschappij en verslaafden in omgeving). Medicatie: Naltrexon (minder zucht naar middel), Methadon (versufte werking), Oxazepam (versufte werking, minder stresservaring), Chloordiazefpoxide (versufte werking, minder stresservaring). Medicatie: Campral (minder zucht om te drinken), Librium (tegen ontwenningsverschijnselen), Oxazepam (dempende werking), Aversiemiddelen (ziek gevoel bij drinken). Cliënt wordt ontslagen als hij/zij kan terugkeren in de maatschappij of vanwege onacceptabel Van tevoren wordt opnameperiode vastgesteld. gedrag. Na deze periode wordt er geëvalueerd (kan de cliënt ontslag aan?). De arts bepaalt of de cliënt somatisch in orde is en dan wordt de cliënt ontslagen. Familie/mantelzorgers Op verzoek van de cliënt kunnen er Cliënt kiest in derde gesprek iemand om bij groepsgesprekken voor familieleden gesprek mee te komen (steunende persoon). Er plaatsvinden. Zij worden ook uitgenodigd om wordt besproken hoe die persoon de cliënt kan zich in te zetten bij de behandeling van cliënten ondersteunen en begeleiden. (psycho-educatie). Daarbij wordt getracht de familieleden te ontlasten van de behandeling. Er kan altijd gebeld worden naar de cliënt, De afdeling heeft bezoekuren en cliënt mag ook behalve tijdens groepsprogramma’s. Een kliniek bellen. Ook bestaat er eens in de twee weken heeft bezoektijden (één of twee keer per week). weekendverlof, maar als blijkt dat er gedronken is tijdens verlof (controle d.m.v. blaastest) mag de cliënt een periode niet meer naar huis. Nazorg Poliklinische contacten (frequentie en duur Regelmatige terugkomst op de polikliniek. Er afhankelijk van cliënt). Door contact te worden gesprekken gehouden over hoe het behouden wordt de terugvalpreventie bewaakt. gaat. Als het goed gaat hoeft de cliënt minder Door middel van groepstherapieën, begeleiding vaak terug te komen. Door deze gesprekken bij zelfstandig wonen en hulp bij werk zoeken wordt de terugvalpreventie bewaakt. In worden cliënten bijgestaan bij herintegratie in therapiegesprekken wordt behandeld wat er kan de maatschappij. gebeuren als ze naar huis gaan. Ze kunnen vrijwilligerswerk doen om te wennen aan het normale leven. Cliënten worden ook geholpen bij het zoeken van een baan of uitkering. Aspecten psychiatrie Rekening houden met en alles weten van Rekening houden met ontoerekenbaarheid van verslavingsen onthoudingsproblemen, cliënten. Ik weet nooit wat ik kan verwachten op lichamelijke problemen. Herkennen wat normaal een werkdag. is bij een verslaving en hier adequaat op kunnen reageren en zo nodig ingrijpen. 4.4 Conclusie en discussie Onze hoofdvraag voor dit interview was: ‘Hoe ga je als verpleegkundige om met patiënten met een alcohol- of drugsverslaving? 17 Deze vraag is niet makkelijk te beantwoorden omdat elke cliënt anders is. Uit de afgenomen interviews blijkt dit weer. Elke keuze om op een bepaalde manier met cliënten om te gaan hangt af van de cliënten zelf. Elke cliënt vertoont ander verslavingsgedrag en vergt dus een andere omgangswijze. Bij agressieve cliënten is het bijvoorbeeld van belang om rustig te blijven en het gesprek te beëindigen, terwijl bij sombere cliënten het juist de bedoeling is de cliënt te motiveren. Dit klinkt misschien heel gemakkelijk maar in de praktijk kan dit erg lastig zijn. Dit verslavingsgedrag verschilt per middel, maar ook binnen eenzelfde middel kan er verschillend gedrag optreden. Er kan ook sprake zijn van een zogenaamde ‘dubbele opname’ wat inhoudt dat de cliënt naast zijn/haar verslaving lijdt aan een andere psychiatrische stoornis. Elke psychiatrische stoornis kent weer andere manieren van omgaan met cliënten en dit maakt het eveneens extra lastig om te weten welke keuzes je als hulpverlener moet maken in de omgang met cliënten. De behandeling van cliënten bestaat onder andere uit medicatie en dat betekent dat er sprake is van bijwerkingen. Elk middel heeft andere bijwerkingen (zowel lichamelijk als psychisch) en dit kan weer verschillende gevolgen hebben. Als een depressieve/sombere cliënt bijvoorbeeld een versuffend middel gebruikt, dan is het moeilijker om deze cliënt te motiveren omdat hij/zij misschien wel veel slaapt. Als psychiatrisch verpleegkundige (in de verslavingszorg) weet je aan het begin van een werkdag nooit wat je te wachten staat. Je moet rekening houden met ontwenningsverschijnselen en verslavingsgedrag. Je moet ook weten wat wel en niet bij een verslaving hoort en hoe je moet reageren en ingrijpen op het gedrag dat je tegenkomt. Kortom: een eenduidig antwoord op onze hoofdvraag is niet te geven. Er is geen eenduidige omgangsvorm voor met cliënten met een alcohol- of drugsverslaving omdat er te veel variabele factoren meespelen zoals verslavingsgedrag, medicatiebijwerkingen, andere meespelende psychiatrische stoornissen, etc. De hoofdvraag was breed en allesomvattend. Dit maakt het een goede hoofdvraag. Echter, omdat er geen eenduidig antwoord op te geven is, is het misschien een te abstracte hoofdvraag voor dit onderwerp. Hier staat tegenover dat er leerzame en interessante antwoorden uit de interviews zijn gekomen en dat er door deze antwoorden een goed beeld van de verslavingszorg gevormd kan worden. Al met al dus een geslaagde opdracht! 18 5 Procesverslag 5.1 Toelichting op de samenwerking 5.2 Werkproces 19 6 Individuele verantwoording 6.1 Individuele verantwoording Aisheline Benilia 6.1.1 Persoonlijke leerdoelen 6.1.2 Individuele bijdrage 6.1.3 SMART-doelen volgend blok 20 6.2 Individuele verantwoording Jobke ten Berge 6.2.1 Persoonlijke leerdoelen 6.2.2 Individuele bijdrage 6.2.3 SMART-doelen volgend blok 21 6.3 Individuele verantwoording Tamara Bouman 6.3.1 Persoonlijke leerdoelen 6.3.2 Individuele bijdrage 6.3.3 SMART-doelen volgend blok 22 6.4 Individuele verantwoording Judith Dorst 6.4.1 Persoonlijke leerdoelen 6.4.2 Individuele bijdrage 6.4.3 SMART-doelen volgend blok 23 6.5 Individuele verantwoording Lieske Franken 6.5.1 Persoonlijke leerdoelen 6.5.2 Individuele bijdrage 6.5.3 SMART-doelen volgend blok 24 6.6 Individuele verantwoording Sharon Heijkoop 6.6.1 Persoonlijke leerdoelen 6.6.2 Individuele bijdrage 6.6.3 SMART-doelen volgend blok 25 6.7 Individuele verantwoording Margo Hovers 6.7.1 Persoonlijke leerdoelen 6.7.2 Individuele bijdrage 6.7.3 SMART-doelen volgend blok 26 6.8 Individuele verantwoording Cheryl Mostert 6.8.1 Persoonlijke leerdoelen 6.8.2 Individuele bijdrage 6.8.3 SMART-doelen volgend blok 27 7 Bijlage I: PowerPointPresentaties 28 8 Bijlage II: Interview Interview “Verpleegkundige in de verslavingszorg” Geachte verpleegkundige, Wij zijn vier studenten van de Haagse Hogeschool en nemen deel aan de minor ‘Psychiatrie; medicatie en voeding’ welke wordt gegeven onder de opleidingen Voeding & Diëtetiek, Huidtherapie en HBO-Verpleegkunde. Voor deze minor hebben wij de opdracht gekregen om kennis op te doen uit het praktijkleven door middel van een interview met een verpleegkundige uit de praktijk. Eerst vragen we u om wat algemene informatie. Vervolgens stellen we u wat vragen over het werken op uw afdeling in de volgende deelonderwerpen: opnameprocedure, (verslavings)gedrag van patiënten, behandeling, familie/mantelzorgers en nazorg. Als laatste volgt er een vraag over het werken in de psychiatrie. Wij waarderen het zeer dat u tijd vrij wilt maken om onze vragen te beantwoorden. Hartelijk dank hiervoor! 29 Algemene informatie interview 1 Wat is uw naam? Wat is uw leeftijd? Voor welke instelling werkt u? Marianne Heijkoop. 48 jaar. Brijder verslavingszorg, dat is een onderdeel van Parnassia Bravo Groep Op welke afdeling werkt u? Ik werk in het ACT- team. ACT staat voor Assertive Community Treatment. Welke functie heeft u op de afdeling? Als medewerker van het ACT-team bezoek ik cliënten in hun thuissituatie. Ik werk dus niet in een kliniek, maar ben veel onderweg naar cliënten die nog thuis wonen. Mijn werk wordt ook wel ‘bemoeizorg’ genoemd, omdat wij ook mensen van de straat afplukken. Hoe lang werkt u al in de verslavingszorg? 23 jaar. Welke werkervaringen heeft u als Ik heb gewerkt in de ziekenverzorging, zowel verpleegkundige in de zorg? in het kinder- en jeugd psychiatrie als de volwassen psychiatrie. Daarnaast heb ik gewerkt in de verslavingsreclassering ( verslavingszorg met gedetineerden) Tot slot heb ik gewerkt als unit hoofd in de alcoholverslaving. Welke opleiding(en) heeft u afgerond? Als eerst heb ik de Mavo gedaan. Daarna heb ik MBO ziekenverzorging (niveau 3) afgerond en daarna HBO 4 psychiatrie afgerond. Tot slot heb ik maatschappelijk werk en dienstverlening HBO 5 afgerond. 30 Opnameprocedure Wat is uw definitie van ‘verslaving’? Mijn definitie van verslaving is dat verslaving een ziekte is dat zich vaak ontwikkelt door psychische problemen. Bij mensen die verslaafd zijn zie je dat er problemen zijn op het persoonlijkheidsgebied die de verslaving veroorzaakt. Wat bijvoorbeeld veroorzaakt wordt door verkeerd copings-mechanisme. Tot slot denk ik dat erfelijkheid hierbij ook een grote rol speelt. Hoe verloopt het opnameproces bij de instelling waarbij u werkt? (anamnese, etc.) Om te beginnen worden de cliënten via de huisarts naar ons verwezen. Daarna worden de cliënten aangemeld bij het centrale aanmeldingsteam in Den Haag. Vervolgens vindt er een telefonisch intake- gesprek met de cliënt plaats. Er wordt dan een afspraak gemaakt met de cliënt voor een ‘face to face’ intakegesprek. Deze intake is uitgebreider en duurt een ongeveer een uur. Het ‘face to face’ intake-gesprek wordt besproken tijdens een intake-vergadering, waarbij de cliënt niet aanwezig is. Aan de hand hiervan wordt een behandelingsplan opgesteld voor de cliënt. Dit behandelplan wordt tijdens een volgende afspraak met de cliënt besproken. Intussen is de cliënt bij de arts geweest voor medisch onderzoek. Wat is het verschil in opnameprocedure tussen een ‘normale’ opname en een dwangopname? Bij een vrijwillige opname, wordt een cliënt op een wachtlijst geplaatst. De datum en tijd van de opname wordt naar de cliënt gestuurd en hierna kan de cliënt worden opgenomen. Bij een dwangopname wordt een cliënt direct opgenomen. Dit gebeurt echter niet zomaar, de cliënt moet een gevaar voor zichzelf of de omgeving zijn. Meestal heeft de cliënt ook een psychiatrische stoornis (dubbele opname). In de verslavingszorg wordt niemand dwangmatig opgenomen, maar wordt de cliënt doorverwezen naar een psychiatrische ziekenhuis. 31 (Verslavings)gedrag Welk (verslavings)gedrag komt u tegen op de afdeling? Het niet uit kunnen stellen van behoeftes. Bijvoorbeeld: cliënt heeft nu trek ,hij/zij wilt dus nu nemen. Uitspelend , manipulerend gedrag. Bijvoorbeeld ik zeg nee tegen een cliënt , hij/zij zal het weer proberen bij een collega van mij om toch zijn/haar zin te krijgen. Matige agressiviteit. Liegen, uitvogelen wat mensen willen horen. Afhankelijkheid naar middelen. Ontkenningsgedrag. Bijvoorbeeld: zeggen dat niet hun schuld is dat ze verslaafd zijn. Hoe gaat u met het verslavingsgedrag om? Ik ga er structureel mee om. Duidelijkheid geven is belangrijk, daarbij kan gedacht worden aan het uitleggen aan een cliënt van zijn/haar verslavingsgedrag. Zo wordt de cliënt ermee geconfronteerd. Bij psycho-educatie wordt er gekeken hoe iemand op een andere manier met het verslavingsgedrag kan omgaan. Er wordt ook bijvoorbeeld uitleg gegeven over de cirkel van Dijken. Dit model biedt de mogelijkheid om meer te begrijpen over het begrip verslaving. Het model kijkt minder naar "de" oorzaak van de verslaving, maar meer naar de factoren die de verslaving in stand neigen te houden. Daarnaast om uitspelen/manipuleren te verminderen moet het personeel op dezelfde lijn zitten. Hiervoor moeten dus onderling duidelijke afspraken gemaakt worden per cliënt. Merkt u verschillend gedrag bij verschillende verdovende middelen? Zo ja, kunt u deze verschillen uitleggen? Ja zeker, bijvoorbeeld bij ´dempers´ slapen cliënten erg veel. Je kunt geen gewoon gesprek met de cliënt voeren, ze zakken steeds weg. In tegenstelling tot ´peppers´ zijn de cliënten erg gejaagd , psychotisch en druk. 32 Behandeling Kunt u de verschillende vormen van therapie benoemen die op uw afdeling worden toegepast? Ja , de meest voorkomende zijn: Psycho-educatie . Motiverende gesprektechnieken . Leefstijltraining. Het geven van aversie middelen. Detoxificatie, vooraf aan de behandeling. Begeleide woonvorm om weer in de maatschappij terug te keren. Kunt u bij elke vorm van therapie een toelichting geven van wat het inhoudt? Bij psycho-educatie wordt de cliënt geleerd hoe hij/zij met zijn/haar verslaving kan omgaan. Dit doen wij door kennis bij te brengen en vaardigheden te leren in de omgang. Motiverende gesprektechnieken vinden plaats om de cliënt in te laten zien waar de oorzaak ligt van het probleem en om zorgen dat ze hulp willen krijgen. Daarnaast proberen wij de cliënt het gevoel geven dat hij/zij goed bezig is. Het is een positieve therapie. Bij leefstijltraining werken wij met agenda’s waarin de moeilijke momenten die de cliënt meemaakt opgeschreven kunnen worden. Daarnaast zijn er ook groepstherapieën waarbij de cliënten van elkaar kunnen leren. Aversie middelen worden toegepast als therapie om de patiënt een beroerd gevoel te geven bij het drinken. Detoxificatie gaat vooraf aan de behandeling, hierbij wordt de cliënt ontgiftte. Begeleide woonvorm is een therapie om samen met de cliënt te kijken waar hij/zij tegen aan loopt in de maatschappij en om te kijken of de cliënt verslaafden tegenkomt in zijn/haar woonomgeving en hoe de cliënt hierop kan reageren. Welke medicatie wordt over het algemeen toegepast bij behandelingen? Enkele voorbeelden zijn: Naltrexon. Methadon. Oxazepam. Chloordiazefpoxide. Wat zijn de waarneembare verbeteringen bij die medicatie? Bij naltrexon heeft de cliënt minder zucht naar het verslavende middel, dit zorgt voor minder terugval. Bij methadon is er een versufte werking te zien bij de cliënten. Oxazepam is een dempend middel de cliënten zijn suffig en minder gestrest. Bij chloordiazefpoxide zijn de cliënten ook suffig en ervaren minder stress. Wanneer wordt een patiënt van de afdeling ontslagen? Als de cliënt klaar is met zijn/haar behandeling wordt de cliënt ontslagen en kan terug keren in de maatschappij. Iemand kan ook ontslagen worden vanwege onacceptabel gedrag, zoals agressiviteit. De cliënt krijgt eerst een waarschuwing en bij het niet verhoren van de waarschuwing wordt de cliënt ontslagen. 33 familie/mantelzorgers Op welke manier wordt de familie/mantelzorgers betrokken bij de behandeling van de patiënt? Bij normale opnamen wordt de familie alleen bij de behandeling betrokken op verzoek van de cliënt zelf. Er zijn dan groepsgesprekken voor familieleden waar ze onder andere voorlichting krijgen. Ook krijgen ze ondersteuning en erkenning bij de behandeling van de cliënt. In enkele gevallen zijn de familieleden mede veroorzakers van het probleem, dit wordt dan ook behandeld in de groepsgesprekken. Ook worden familieleden uitgenodigd om zich in te zetten bij de behandeling van cliënten. Wij geven pycho-educatie aan de familieleden om ze te leren hoe ze met een verslaafde dienen om te gaan. Daarnaast trachten wij ook om familieleden te ontlasting van de behandeling van een cliënt.. (uitspraak: ‘ik ben de hulpverlener, wees jij maar de broer of zus’). Welke mogelijkheden zijn er voor patiënten en familie om contact te houden tijdens de opname? (bezoekuren, bellen, etc) Een kliniek heeft bezoektijden. Die variëren van één tot twee keer per week tijdens vaste bezoekuren. Bellen kan altijd behalve tijdens groepsprogramma’s. 34 nazorg Waaruit bestaat de nazorg? De nazorg bestaat uit poliklinische contacten. Sommige cliënten komen één keer per maand en andere komen elke week langs. Dit hangt af van de behoefte van de cliënten en wat een cliënt persoonlijk aan kan. Hoe lang duurt de nazorg? De duur is ook afhankelijk van de cliënt. Bij ambulante zorg blijven wij de cliënten in het oog houden. De poliklinische contacten word langzaam afgebouwd. Hoe wordt de terugvalpreventie bewaakt? Door de cliënten regelmatig te laten langskomen en zo contact met ze te behouden. Daarnaast vinden er om de zoveel tijd groepsgesprekken plaats. Hoe wordt de patiënt bijgestaan in de herintegratie in de maatschappij? Patiënten worden bijgestaan door middel van begeleiding. Ze krijgen onder andere groepstherapieën, worden begeleid in het zelfstandig wonen en er wordt hulp geboden om werk te vinden als dat nodig en gewenst is. 35 aspecten psychiatrie Met welke specifieke aspecten moet u als psychiatrisch verpleegkundige rekening houden vergeleken met verpleegkundigen die met andere doelgroepen werken? Omdat ik in mijn eentje de cliënten bezoek moet ik alles weten over verslavings-en onthoudingsproblemen. Ik moet rekening houden met de lichamelijke problemen/klachten die daarbij komen kijken. Ik moet deze kunnen onderscheiden en herkennen van wat normaal is bij een verslaving, zodat ik hierop op een adequate manier kan reageren en ingrijpen als dit nodig is. 36 Algemene informatie Wat is uw naam? Wat is uw leeftijd? Voor welke instelling werkt u? Marian Zemel. 54 jaar. Brijder verslavingszorg, dat is een onderdeel van Parnassia Bravo Groep. Op welke afdeling werkt u? polikliniek delft. Welke functie heeft u op de afdeling? sociaal psychiatrisch verpleegkundige. Hoe lang werkt u al in de verslavingszorg? 9,5 jaar. Welke werkervaringen heeft u als algemeen ziekenhuis, psychiatrisch verpleegkundige in de zorg? ziekenhuis en ik ben daarna ambulant gaan werken. Welke opleiding(en) heeft u afgerond? Opleiding als algemeen verpleegkundige en sociaal psychische verpleegkundige. (niveau 5) 37 Opnameprocedure Wat is uw definitie van ‘verslaving’? Mijn definitie van verslaving is dat iemand van een middel zo afhankelijk is geworden dat die psychisch of lichamelijk niet zonder kan ,waarbij diegene ook ontwenningsverschijnselen krijgt als het middel niet gebruikt wordt. Ik denk zelf dat erfelijkheid en omgevingsfactoren een grote rol spelen bij het ontwikkelen van een verslaving. Hoe verloopt het opnameproces bij de instelling waarbij u werkt? (anamnese, etc.) Iemand wordt aangemeld door een poli, huisarts of ggz instelling. Daarna vinden er intake gesprekken plaats, om de ernst van het probleem te achterhalen. Als er genoeg informatie is verzameld wordt er een behandelplan opgezet en wordt er gekeken waar iemand kan worden opgenomen. Wat is het verschil in opnameprocedure tussen een ‘normale’ opname en een dwangopname? Bij een ‘normale’ opname is dit op vrijwillige basis, iemand wil worden opgenomen. De cliënt komt meestal op een wachtlijst te staan als er niet direct plaats is. Bij een dwangopname wordt de opname geregeld via de rechter. Bij een dwangopname moet iemand een gevaar voor zichzelf of andere zijn. Daarnaast heeft de cliënt vaak een psychiatrische stoornis, wat bij een psychiater moet worden beoordeeld. Als dit gebeurt is gaat de cliënt naar de rechtbank of de rechter komt bij de cliënt thuis. De rechter beslist of iemand met dwang moet worden opgenomen, wat zelden gebeurt. 38 (Verslavings)gedrag Welk (verslavings)gedrag komt u tegen op de afdeling? Agressiviteit. Depressie. Somberheid. Uitgelaten. Liegen minder dan drugsverslaafden. Hoe gaat u met het verslavingsgedrag om? Bij agressiviteit ga ik niet op het gedrag in. Ik probeer dan zelf altijd rustig te blijven en het gesprek te beëindigen. Als iemand somber of depressief probeer ik de cliënt te motiveren om door te gaan met de behandeling. Als de cliënt erg uitgelaten is probeer ik zelf rustig met hem/haar te praten, vaak wordt de cliënt hier ook rustiger van. Merkt u verschillend gedrag bij verschillende verdovende middelen? Zo ja, kunt u deze verschillen uitleggen? Ik werk over het algemeen alleen met cliënten die een alcohol probleem hebben. Bij hetzelfde middel zie ik echter wel verschillen. De cliënt kan bijvoorbeeld drinken om zich gelukkiger te voelen en wordt dus vrolijk van het middel. Echter zijn cliënten vaak depressief en kan het gebruik van alcohol de depressieve gevoelens juist versterken. Dit kan ook zorgen voor agressief gedrag. 39 Behandeling Kunt u de verschillende vormen van therapie benoemen die op uw afdeling worden toegepast? Wij werken met het vier gesprekken model of het tien gesprekken model. Kunt u bij elke vorm van therapie een toelichting geven van wat het inhoudt? Het hangt van de cliënt af welk model hij/zij wilt volgen. In de gesprekken wordt besproken wat er vooraf gaat wanneer een cliënt wilt gebruiken, wat de cliënt triggert om weer te gaan drinken. Als dit duidelijk is wordt er een behandelplan opgezet waarin de cliënt leert om te stoppen of te verminderen van de verslaving. Dit gebeurt ook weer in gesprekken. Welke medicatie wordt over het algemeen toegepast bij behandelingen? Campral. Librium. Oxazepam. Aversie middelen Wat zijn de waarneembare verbeteringen bij die medicatie? Campral zorgt ervoor dat de cliënt minder zucht heeft om te drinken. Dit zorgt er dus voor dat er minder terugval is. Librium gaat ontwenningsverschijnselen tegen. De cliënt voelt zich beter en kan de behandeling volgen. Oxazepam is een dempend middel waarvan de cliënt rustig en duf wordt. Aversie middelen zorgen ervoor dat de cliënt heel ziek wordt als hij/zij alcohol drinkt. Cliënten worden hierdoor tegengehouden om weer alcohol te gaan drinken. Wanneer wordt een patiënt van de afdeling ontslagen? Meestal wordt er van tevoren vastgesteld hoe lang de cliënt opgenomen wordt. Na deze periode wordt gekeken of de cliënt het aan kan om ontslagen te worden. Daarna bepaalt de arts of de cliënt somatisch in orde is. Als dit het geval is wordt de cliënt ontslagen. 40 Familie/mantelzorgers Op welke manier wordt de familie/mantelzorgers betrokken bij de behandeling van de patiënt? In het derde gesprek moet de cliënt iemand kiezen om bij een gesprek mee te komen als steunende persoon. Die persoon komt vaak bij het vierde of zevende gesprek mee. Er wordt dan besproken hoe de ondersteunende persoon de cliënt kan ondersteunen en begeleiden. Welke mogelijkheden zijn er voor patiënten en familie om contact te houden tijdens de opname? (bezoekuren, bellen, etc) Er zijn bezoekuren op de afdeling waarin familie en vrienden kunnen langskomen. De cliënt mag ook bellen naar familie en vrienden om zo in contact te blijven. Daarnaast is er een mogelijkheid om naar huis te gaan in het weekend. Dit vindt plaats om de week, echter wordt de cliënt na terugkomst gecontroleerd op alcohol gebruik door middel van een blaastest. Als er blijkt dat de cliënt heeft gedronken mag de cliënt voor een bepaalde periode niet meer naar huis. 41 nazorg Waaruit bestaat de nazorg? Nadat de cliënt is ontslagen worden er afspraken gemaakt over de nazorg. Er wordt besloten hoe vaak de cliënt moet terug komen op de poli. Bij terugkomt op de poli worden er gesprekken gehouden en gekeken hoe het nu gaat en waar de cliënt tegen aan loopt. Als het goed met de cliënt gaat hoeft hij/zij minder vaak terug te komen. Hoe lang duurt de nazorg? Dat hangt helemaal van de cliënt af. Als het goed met de cliënt gaat duurt de nazorg natuurlijk veel korter dan bij terugval van de verslaving. Hoe wordt de terugvalpreventie bewaakt? De terugvalpreventie wordt bewaakt via de nazorg door gesprekken te voeren met de cliënt. Hoe wordt de patiënt bijgestaan in de herintegratie in de maatschappij? In de therapiegesprekken wordt dit behandeld door de cliënt in te lichten over wat er zou kunnen gebeuren als ze weer naar huis gaan. Daarnaast kunnen ze vrijwilligerswerk gaan doen om weer te wennen aan het normale leven. Ook helpen wij de cliënten om weer een baan te vinden of een uitkering. 42 aspecten psychiatrie Met welke specifieke aspecten moet u als psychiatrisch verpleegkundige rekening houden vergeleken met verpleegkundigen die met andere doelgroepen werken? Ik moet rekening houden met de ontoerekenbaarheid van de cliënten waarmee ik werk. Ik weet nooit wat ik kan verwachten op een werkdag. 43 9 Literatuurlijst Smits, C.H.M., Seeleman, M.C., Buren, L.P. van, & Yuen, C. (2006). Psychische gezondheid bij oudere Chinese migranten: een onderzoeksverkenning. Tsg, jaargang 84, nummer 2 Carr, J.E., P.P. Vitaliano (1985). Theoretical implications of converging data on depression and the culture-bound syndromes. In: A. Kleinman en B. Goods (eds.). culture and depression. Berkeley: University of Calafornia Press. Hawton, Prof. K., Heeringen, Prof. K. van (2009). Suicide. The Lancet. Volume 373, Issue 9627, P. 1372-1381. Kortmann, F (2006). Transculturele Psychiatrie. Assen: Van Gorcum MDR (2010). Depressie (eerste revisie). Richtlijn voor diagnostiek, behandeling en begeleiding van volwassen patiënten met een depressieve stoornis. Pagina 54. WHO.(2011).http://www.who.int/mental_health/prevention/suicide/suicideprevent/en/index. html. geraadpleegd op 10 september 2011. Kortmann, F. (2010). Transculturele Psychiatrie. Assen: van Gorcum. Vergrijp, A en Willems, G. (2011) http://www.landenweb.net/japan/samenleving/. Gelezen op 15-09-2011 (2011) http://gezinbuitenland.yurls.net/nl/page. Gelezen op 15-09-2011 Veenstra, M. (2011) http://www.voorbeginners.info/china/economie.htm Gelezen op 16-092011 44
