speech - College voor de Rechten van de Mens

Bijeenkomst LHBT-emancipatie
8 mei 2014
Laurien Koster, voorzitter
Sinds eind 2012 zijn de kerndoelen die betrekking hebben op respectvolle omgang van
leerlingen met elkaar voor het primair, voortgezet en special onderwijs aangevuld met een
passage die aangeeft dat leerlingen leren respectvol om te gaan met seksualiteit en met
diversiteit binnen de samenleving, waaronder seksuele diversiteit. Dat is natuurlijk een
ontzettend positieve aanvulling en de opbrengst van lange strijd en lobby.
Kerndoel 43 voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs luidt nu:
“De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en
levensbeschouwing in Nederland, leert de eigen en andermans leefwijze daarmee in
verband brengen, leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars
opvattingen en leefwijzen, en leert respectvol omgaan met seksualiteit en met diversiteit
binnen de samenleving, waaronder seksuele diversiteit”
Begrijpt u het precies? Ik ben dan ook niet verbaasd dat de minister signalen krijgt dat er
behoefte is aan deskundigheidsbevordering van docenten om hen in staat te stellen deze
onderwerpen bespreekbaar te maken. Wat we in deze vaagheid terugzien is:
- de algemene terughoudendheid in het opleggen van extra verplichtingen aan
scholen
- de gangbare interpretatie van de onderwijsvrijheid: met name scholen op
levensbeschouwelijke grondslag moeten niet ingeperkt worden door verplichtende
kerndoelen
In dit kader heb ik een paar observaties waarmee de minister en dus de samenleving haar
voordeel kan doen:
1. De huidige kerndoelen reduceren zowel opvattingen en leefwijzen als seksuele
diversiteit tot een relationeel perspectief
2. Een relationeel perspectief is ongrijpbaar; wat u normaal vindt kan mij met
afgrijzen vervullen. En zulke opvattingen zijn ook nog eens aan verandering
onderhevig. Wat doceer ik dan in een klas?
3. Het gaat hier niet om opvattingen, maar om mensenrechten. Kunnen zijn wie je
bent en dan je toegang tot onderwijs, sporten, welzijn en meedoen in de
samenleving zonder discriminatie gegarandeerd weten. Alle leerlingen moeten zich
in alle aspecten van hun identiteit veilig en erkend weten.
4. Mensenrechten bieden verplichtende regels, die vormgeven aan de rechtsstaat en
de onderlinge omgang van burgers. Ze zijn gebaseerd op waarden als waardigheid,
rechtvaardigheid, gelijkheid, respect, autonomie en integriteit van ieder mens.
Zoals de verkeersregels - en niet de persoonlijke opvattingen daarover - leidend
zijn voor het verkeersdiploma bieden mensenrechten een inhoudelijk kompas om
invulling te geven aan het onderwijs.
5. Het expliciet benoemen van mensenrechten – in de onderwijskerndoelen en in de
lespraktijk – verduidelijkt voor alle schoolgenoten waar het om gaat. Ongeacht
achtergrond en eigen opvattingen.
Nederland is sinds jaar en dag weigerachtig het onderwijs mede te richten op basis van
mensenrechten, terwijl:
 vele verdragsbepalingen daartoe verplichten
 Nederland daarop telkens met internationale aanbevelingen aangesproken wordt
Het onderwerp Emancipatie van LHBT, dat om speciale aandacht vraagt , kan beter in het
onderwijs geïntegreerd worden als het gekoppeld wordt aan mensenrechten. En als ik dat
dan koppel aan het hoofdstuk ‘Deskundigheidsbevordering in het onderwijs’ van de
Hoofdlijnenbrief Emancipatiebeleid, dan beveel ik de minister aan tenminste de
lerarenopleidingen en de bij- en nascholingen te laden met mensenrechtenkennis. Het
zouden de eerste professionals kunnen worden, die u met dit kompas uitrust. Het zal u niet
ontgaan zijn dat ik het woord ‘tenminste’ gebruik. Wees gerust, voor vandaag laat ik het
hierbij.