Standpuntennota Brussels Regio

Standpuntennota Brussels Regio-Overleg Thuislozenzorg
Inleiding
Het Brussels Regio-Overleg Thuislozenzorg wil met deze nota anticiperen op mogelijke nieuwe
beleidsmaatregelen. Aan de hand van vier standpunten presenteert het Regio-Overleg haar visie op thuislozenzorg.
Standpunt 1. Gevarieerd hulpaanbod
Vaststelling
 Op dit moment neigt het Brussels beleid de nadruk te leggen op de uitbreiding van gratis hulpverlening
en noodopvang. Dit houdt het gevaar in dat thuisloosheid en armoede bestendigd wordt.
 Noodopvang biedt geen structurele oplossing voor de situatie van een thuisloze. Het is slechts
kortstondige symptoombestrijding. Noodopvang betekent wel een meerwaarde als ze in het
voorzieningennetwerk als laatste schakel (tweedelijns) ingezet wordt, wanneer blijkt dat er in de
onthaalhuizen geen plaatsen meer vrij zijn. In dit scenario fungeren de onthaalhuizen als
eerstelijnsdiensten.
 Gratis hulpverlening schept mogelijkheden om op straat te overleven. Het motiveert thuislozen niet
om hun leven terug in handen te nemen. Bovendien zorgt het ‘gratuite’ impliciet voor een afbreuk van
de rechten van mensen, want het geeft de overheid een argument om haar verantwoordelijk af te
schuiven. Ze hoeft geen maatregelen meer te nemen, want het wordt gratis aangeboden. Voor
thuislozen is de logica zoek. Waarom zouden ze betalen voor een middagmaal of voor een bed als je
het op een ander gratis krijgt?
 De leden van het Regio-Overleg Thuislozenzorg hebben steeds gekozen voor een methodiek van
empowerment waarbij de cliënten begeleid worden naar een zo groot mogelijke zelfstandigheid. Er wordt
gewerkt aan de motivatie van de thuislozen, zodat zij op termijn zelf hun leven in handen nemen.
Voorstel
1. Gedifferentieerd netwerk van thuislozenvoorzieningen
In samenspraak met de thuislozensector (drie federaties: Bico-federatie, CAW’s, Assocciation Maison
d’Accueil), dient de overheid een gedifferentieerd beleid inzake opvang en begeleiding van thuislozen te
voeren waarbij de toegankelijkheid voor alle mogelijke doelgroepen dient gegarandeerd te zijn, met
speciale aandacht voor:
 een beperking in omvang en tijd van noodopvang en gratis hulpverlening, gekaderd binnen een
gedifferentieerd en kwaliteitsvol thuislozenbeleid met oriëntatie naar woonst.
 structurele en tijdige maatregelen in functie van winteropvang.
1
Standpunt 2. Zorg op maat voor de meest kwetsbare groepen staat onder druk
Vaststelling
 De sector wordt overspoeld met mensen die niet in de thuislozenzorg passen:
 Uithuiszettingen en het onbewoonbaar verklaren van woningen zonder alternatief aanbod, creëren een
groep die niet noodzakelijk nood heeft aan een psycho-sociale omkadering.
 Een gebrek aan nazorg bij ontslag en gebrek aan beschut wonen in de psychiatrische sector zorgt
ervoor dat personen met ernstige verslavings- of psychiatrische problematiek in thuislozenzorg terecht
komen.
 Een gebrek aan opvang en ondersteuning van illegalen, personen met precair verblijfsstatuut … zorgt
ervoor dat ze geen andere uitweg hebben dan beroep te doen op de thuislozensector.
 De kosten van een verblijf in een onthaalhuis moet financieel haalbaar blijven voor de cliënt.
Voorstel
2. Instroom beperken via
 Stimuleren van preventieve maatregelen om uithuiszettingen te vermijden: OCMW’s kunnen, door
samen te werken met eigenaars, hierin een belangrijke rol opnemen.
 Voor psychiatrisch patiënten: een goed ontslagbeleid met case-management door psychiatrische
sector, uitbreiding psychiatrisch beschut wonen en de bestaande mobiele psychiatrische dienst SMES
volwaardig uitbouwen.
 De federale overheid, departement Binnenlandse Zaken, moet haar verantwoordelijkheid opnemen
voor mensen zonder papieren zolang hun procedure loopt. Voor uitgeprocedeerde asielzoekers dient
er een minimale menswaardige opvang voorzien te worden. We vragen meer voorzieningen die deze
opvang kan leveren. Het kan niet dat de zorg voor deze populatie financieel alleen ten laste komt van
de al overbevraagde welzijnsbudgetten.
3.
Dagprijs
De Brusselse overheid dient in samenspraak met de thuislozensector een conventie af te sluiten tussen
OCMW’s en onthaalhuizen.
Standpunt 3. De hoge huurprijzen zorgen voor een beperkte uitstroom
Vaststelling
 Sommige daklozen blijven veel te lang in de thuislozenzorg hangen omdat ze geen betaalbare en
kwaliteitsvolle huurwoning vinden. Nochtans willen zij vooral een woonst.
Voorstel
4. Uitstroom via meer betaalbare en kwaliteitsvolle huisvesting
Het beleid dient haar beloftes na te komen door (sociale) woningen bij te bouwen en leegstaande (sociale)
woningen te renoveren. Bij de toewijzing van een woning zouden thuislozen een bepaalde prioriteit moeten
krijgen. Vele andere huisvestingsmaatregelen zijn denkbaar: stimulering Sociale Verhuurkantoren, innen
van belasting op leegstand, uitbreiding begeleid wonen, meer OCMW-transitwoningen, huursubsidies,
controle op de huurprijzen, …
2
Standpunt 4. Opvang onder dwang ?
Vaststelling
 Zelfs met een goed aanbod van thuislozenvoorzieningen zullen we nooit kunnen vermijden dat mensen op
straat leven. Het wordt evenwel moeilijk wanneer ondanks een degelijk zorgaanbod, een enkeling zichzelf
zodanig verwaarloost dat een derde moet ingrijpen.
 Naar aanleiding van twee sterfgevallen met ernstige alcoholintoxicatie eind vorig jaar diende Y. Mayeur,
voorzitter OCMW Brussel, een wetsontwerp in om dwangopname op aangifte van één instelling door de
OCMW-voorzitter mogelijk te maken.
 Een nieuwe wet lijkt niet noodzakelijk om tot een model van gedwongen hulpverlening te komen. In de
huidige strafwetgeving staat vermeld dat het ieders plicht is om bijstand te verlenen aan noodlijdenden. Het
is strafbaar om iemand die in nood verkeert, niet te helpen. In die zin garandeert de bestaande wetgeving nu
reeds in hoge mate de toegang tot hulpverlening.
 Wat de nabegeleiding na een opname in een ziekenhuis, psychiatrische instelling of nood-/crisisopvang
betreft, biedt het wetsvoorstel van Y. Mayeur totaal geen oplossing aan. Nochtans dient er vermeden te
worden dat de cliënt/patiënt op straat terecht komt.
Voorstel
5. Het bestaand wettelijk kader inzake de ter observatieneming dient grondig geëvalueerd te worden,
zodoende kunnen de eventuele hiaten binnen het bestaande wettelijk kader worden aangepast.
6. Voor noodlijdende cliënten dient er een structuur tot samenwerking tussen alle betrokken eerstelijnsdiensten onder leiding van een psychiater opgezet te worden.
Besluit
Volgende maatregelen zijn volgens het Regio-Overleg Thuislozenzorg prioritair:

Meer betaalbare en degelijke huisvesting voor mensen met een laag inkomen.

Ontwikkeling van een gedifferentieerd netwerk van thuislozenvoorzieningen met verschillende methodieken
voor verschillende doelgroepen, waarbij noodopvang de laatste schakel is.

Meer samenwerking met andere beleidssectoren rond drie doelgroepen: personen zonder of met een precair
verblijfsstatuut, personen met een ernstige verslavingsproblematiek, personen met psychische problemen.
3