Docentenhandleiding H4

Proefpakket Chemie Overal 4 havo, vierde editie
Docentenhandleiding hoofdstuk 4
                                                                            CHEMIE
OVERAL
Voorkennis
Als de leerlingen met hoofdstuk 4 beginnen, is de volgende voorkennis nodig:

de leerstof van de derde klas. De belangrijkste onderdelen zijn nog eens aan de orde gekomen
in hoofdstuk 1 van deel 4 havo, vooral aan de hand van diverse experimenten.

het opstellen van reactievergelijkingen en de rekenvaardigheden: rekenen met mol, dichtheid,
massapercentages, molverhoudingen en reactiewarmtes. Bij rekenen kunnen de leerlingen
werken met de significantie van de meetwaarden.

de begrippen reactiesnelheid, reactievergelijking, reactiewarmte en vormingswarmte,
atoommodellen van Dalton, Lavoisier en Bohr, isotopen, enkelvoudige ionen (edelgasconfiguratie), indeling van stoffen, drie soorten roosters, covalentie (gerelateerd aan het
periodiek systeem) en structuurformules en namen van moleculaire stoffen.
Chemie Overal online – leerling
De leerling vindt op de methodesite www.chemieoveral.noordhoff.nl de volgende onderdelen:

de leerling-ICT met opfrisvragen ter herhaling van het voorgaande, extra oefenmaterialen,
verdiepingsopdrachten, test jezelf-toetsjes, animaties, enzovoorts.

in de plusvariant van Chemie Overal online heeft de leerling ook de beschikking over de
uitwerkingen van de opdrachten uit het leerboek.

toetsvoorbereiding met samenvatting, puzzel, extra oefenopdrachten en de uitwerking van de
oefenopdrachten uit het boek.

een aantal keuzeopdrachten waaruit de docent een keuze kan maken.

de werkbladen van alle experimenten als pdf-document. Daarin staan de voorschriften of
aanwijzingen en vragen over de experimenten.
Chemie Overal docentenpakket online
Het docentenpakket omvat alle materialen van de leerlingenkit en daarnaast:

de werkbladen van de experimenten als aanpasbaar Wordbestand.

de docentenhandleiding.

de handleiding voor de TOA.

de toetsenbundel.

het leerboek en het uitwerkingenboekje digitaal.
Hoofdstuk 4
In hoofdstuk 4 wordt voortdurend heen en weer bewogen tussen microniveau en macroniveau:
deeltjes en stoffen. Meetbare en zichtbare eigenschappen van stoffen worden verklaard met behulp
van de structuur van de moleculen en hun onderlinge wisselwerking.

De introductie van het hoofdstuk, paragraaf 2.1, bestaat uit een korte tekst over water die wordt
gevolgd door een aantal vragen over voorkennis die nodig is om hoofdstuk 4 aan te kunnen.

In paragraaf 4.2 komen de vanderwaalsbindingen ter sprake en wat daarmee gebeurt tijdens
faseveranderingen en oplossen van een stof. De verschillen in smelt- en kookpunten van
moleculaire stoffen (macroniveau) worden gerelateerd aan en verklaard met de massa van de
moleculen van de stoffen (microniveau).

In paragraaf 4.3 wordt verteld wat waterstofbruggen zijn, waarom ze ontstaan en wanneer en
op welke plaats ze voorkomen. Ook hier worden onverwacht hoge smelt- en kookpunten
(macroniveau) gerelateerd aan de structuur van de moleculen (microniveau).

Paragraaf 4.4 gaat over de vraag of een moleculaire stof kan oplossen in water en een
verklaring voor dat gedrag komt aan de orde. Daarna praten we over diverse andere mengsels
van moleculaire stoffen. De stofeigenschap mengbaarheid met water of een andere stof
(macroniveau) wordt gerelateerd aan de structuur van de moleculen (microniveau). In deze
paragraaf maken de leerlingen ook kennis met de begrippen oplosbaarheid en verzadigde en
onverzadigde oplossingen. In deze paragraaf staat een stukje tekst dat tot de leerstof van het
schoolexamen (SE) behoort: het gaat hierbij over een verdelingsevenwicht.

In paragraaf 4.5 wordt gerekend aan mengsels van stoffen met massa- en volumepercentages,
promillages en ppm. De begrippen grenswaarde, ADI-waarde en LD50 komen hier ook ter
sprake.
Aan het eind van deze paragraaf staat de context van dit hoofdstuk: de chemie van een ijsje.
Hierbij hoort een serie vragen die zijn ondergebracht in de laatste opdracht van paragraaf 4.5.
© 2012 Noordhoff Uitgevers bv
DOCENTENHANDLEIDING HOOFDSTUK 4 – 4 HAVO
2
                                                                            CHEMIE
OVERAL

Tot slot gaan de leerlingen in paragraaf 4.6 aan de slag om zich voor te bereiden op de toets
van hoofdstuk 4. Daarvoor staan allerlei hulpmiddelen ter beschikking: keuzeopdrachten, een
samenvatting, voorbeeldtoetsvragen en extra oefenopdrachten met uitwerkingen.
Over de vijfde en zesde editie van Binas
Deze nieuwe editie van Chemie Overal is ontwikkeld voor gebruik met de zesde editie van Binas, die
verschijnt in 2013. Ten opzichte van de huidige vijfde editie van Binas zijn enige tabellen van nummer
veranderd. Voor hoofdstuk 4 van Chemie Overal gaat het om de volgende gevallen.
Chemie Overal hoofdstuk 4
paragraaf 4.3, opdracht B19
paragraaf 4.5, opdracht C50
Binas zesde editie
tabel 67F
tabel 67F
Binas vijfde editie
tabel 67A
tabel 67A
In de zesde editie van Binas wordt in tabel 97 het begrip grenswaarde gehanteerd, in plaats van MACwaarde zoals in de vijfde editie van Binas. Deze nieuwe editie van Chemie Overal sluit aan bij de
nieuwste editie van Binas en gebruikt bij de leerstof en de opdrachten ook het begrip grenswaarde.
© 2012 Noordhoff Uitgevers bv
DOCENTENHANDLEIDING HOOFDSTUK 4 – 4 HAVO
3