Prenatale depressie, postnatale depressie en ontzwangeringsklachten

Prenatale depressie, postnatale depressie en
ontzwangeringsklachten
Een prenatale of postnatale depressie, ontzwangeringsklachten? Wat is het precies,
wat zijn de veelvoorkomende klachten, waar kan het vandaan komen en wat kunt u
er wellicht aan doen? In dit artikel leest u hier meer over.
Prenatale depressie
Somber, angstig en lusteloos, terwijl iedereen denkt dat u in blijde verwachting bent.
Zo is het voor ongeveer 14% van de zwangere vrouwen. Zij hebben last van een
depressie tijdens hun zwangerschap. Dit is een depressie die enkele weken tot
maanden kan aanhouden.
Niet alle vrouwen voelen zich goed tijdens de zwangerschap. Er wordt weinig
geschreven over de prenatale depressie (depressiviteit tijdens de zwangerschap),
maar bekend is dat 1 op de 20 vrouwen depressief of neerslachtig is gedurende
enkele weken of zelfs maanden. De vrouw kan zich al somber of depressief voelen
zonder dat zij weet dat ze zwanger is.
De hormoonopbouw om het kind te laten groeien wordt de eerste 11-12 weken
gereguleerd door de eierstokken. Na die tijd neemt de placenta (moederkoek) de
hormoonproductie over.
Veel vrouwen zijn de eerste drie maanden van hun zwangerschap emotioneel labiel,
moe, snel geïrriteerd, onzeker en soms ook somber. Meestal gaan deze klachten na
de eerste drie maanden vanzelf over, dit is wanneer de placenta de productie van
progesteron overneemt. Dit is dan ook geen prenatale depressie.
Is de vrouw prenataal depressief dan kan dit zelfs tot negen maanden duren. De
klachten zijn dan vele malen heviger. Deze vorm van depressiviteit kan bijvoorbeeld
vanaf de vijfde maand ontstaan en duren tot de achtste maand, of alleen in de
eerste vier maanden voorkomen. Zo zijn er in de praktijk diverse varianten
gesignaleerd.
Symptomen
Hieronder wordt een (niet limitatief) overzicht gegeven van mogelijk symptomen van
een prenatale depressie. Er is hierbij een onderverdeling gemaakt in emotionele,
lichamelijke en overige symptomen. U hoeft niet al deze klachten en symptomen te
hebben om een prenatale depressie te hebben.
www.therapiepraktijkavo.nl
06 -29434319
[email protected]
Pagina 1
Emotioneel
Verdrietig (huilbuien)
Somber zijn
Depressiviteit
Nervositeit
Angstig
Somatisch (Lichamelijk)
Rugpijn
Hoofdpijn
Misselijkheid
Braken
Flauwvallen
Vermoeidheid, uitgeput zijn
Overig
Niet blij zijn met de komst van de baby
Denken gek te worden
Angst om rare dingen te gaan doen
Slecht slapen
Suïcidale dreigementen (eigenlijk een noodkreet)
Slecht kunnen denken en concentreren
Het kind niet meer willen
Paniekaanvallen
Het gevoel hebben niet in je lichaam te zitten
Deze symptomen kunnen zich voortzetten en ontwikkelen zich dan na de bevalling
tot een Post Natale Depressie of zelfs tot een kraambedpsychose die opname in een
ziekenhuis vereist. In bepaalde gevallen kan men na de bevalling de depressiviteit
zien verdwijnen. Het is interessant om te weten dat prenatale depressies vaak
familiair zijn (niet verwarren met erfelijk, familiair betekend dat je deze aandoening
in sommige families vaker ziet).
Behandeling
Indien u denkt last te hebben van een prenatale depressie, wordt u geadviseerd
contact op te nemen met uw (huis-)arts en/of specialist. Zij kunnen samen met u
kijken naar uw lichamelijke conditie en de overige somatische factoren die mogelijk
een oorzakelijk verband hebben met uw prenatale depressie.
www.therapiepraktijkavo.nl
06 -29434319
[email protected]
Pagina 2
Een prenatale depressie kan in eerste instantie behandeld worden met een – door
uw arts en/of specialist voorgeschreven - combinatie aan voedingsupplementen
vitamines (vitamine B6 en visolie). Als dit onvoldoende blijkt te helpen kan door de
behandelend arts en/of specialist ook wel hormoontherapie voorgeschreven worden.
De behandelend arts of specialist kan bij de reguliere behandeling ook overwegen
om gedurende de zwangerschap medicatie in de vorm van antidepressiva voor te
schrijven. Dit laatste is alleen gericht op symptoombestrijding. Het is heel belangrijk
om met de aanstaande moeder in gesprek te blijven en haar te ondersteunen. Vooral
een stuk erkenning is van onschatbare waarde.
Het Nataal Programma A.V.O. bij Therapiepraktijk A.V.O. ondersteunt vrouwen bij
haar prenatale depressie, onderzoekt de specifieke klachten en zoekt samen met de
aanstaande moeder naar mogelijkheden om hier - vanuit een integratief
psychotherapeutische benadering - op adequate wijze mee om te kunnen gaan.
Afstemming met behandelend (huis-) arts en/of specialist gedurende de therapie is
hierbij van belang, vooral in die situaties waar ook specifieke medicatie en
antidepressiva zijn voorgeschreven.
Post partum depressie, in de volksmond Postnatale-depressie (PND)
Een postnatale depressie (of postpartum depressie) ontstaat meestal binnen een
periode van vier maanden na de geboorte van een kind, een abortus of een
miskraam. De verschijnselen kunnen dezelfde zijn als bij andere vormen van
depressies, zoals daar zijn angst, slapeloosheid, neerslachtigheid. Het contrast tussen
de blijdschap rondom de geboorte van een kind en de sombere gevoelens die de
moeder overvallen kan heel verwarrend zijn. Een postnatale (postpartum) depressie
komt voor na 10 tot 15% van de bevallingen.
Na de bevalling, geen roze wolk
Als uw kindje geboren is en alles goed is gegaan, heeft u op alle reden om blij te
zijn, om op die roze wolk te zitten. Er zijn echter ook vrouwen, die na de bevalling
eerder bedroefd dan blij zijn. Vrouwen die het gevoel hebben na de geboorte van
hun kind zichzelf te verliezen. En de roze wolk is in geen heinde of verre te
bekennen. Wat doet u dan? Waar vindt u de juiste hulp? En wat kan er gedaan
worden ?
Een paar eerste wenken en raadgevingen voor vrouwen met een postnatale
depressie. Naast een diep geluksgevoel en een gevoel van intense tevredenheid,
kennen veel vrouwen juist in de eerste tijd een wirwar van emoties, waar ze zelf niet
wijs uit kunnen worden. Er zijn dagen dat u bijvoorbeeld om het minste of geringste
in tranen bent. Of dat u geplaagd wordt door diepe twijfels aan uzelf. Dat is een
www.therapiepraktijkavo.nl
06 -29434319
[email protected]
Pagina 3
toestand die bijna altijd vanzelf over gaat. Met een beetje steun en begrip uit de
omgeving komt u een heel eind. Anders is het, als die toestand langer dan een paar
dagen blijft voorduren. In ongeveer 10% van de gevallen, dus bij 1 op de 10
vrouwen treedt er geen verbetering in. U heeft geen macht meer over uw gevoelens,
u voelt u hopeloos heen en weer geslingerd tussen allerlei emoties. U vindt uzelf
waardeloos en verliest het contact met uw omgeving, omdat u het gevoel heeft
helemaal alleen te staan met uw narigheid. Tot overmaat van ramp komen daar al
gauw schuldgevoelens bij, u komt tot niets, u beleeft geen vreugde meer aan de
dingen waar u vroeger plezier in had. Daarbij is het ergste dat u ook geen vreugde
meer beleeft aan uw kindje. En omdat u er zeker van bent dat niemand dat kan
begrijpen, probeert u dat maar liever voor uw omgeving te verzwijgen.
Zodra dit zwijgen verbroken wordt daagt er redding. Meestal komt dat als een grote
opluchting als iemand met een PND hoort, dat ze beslist niet de enige is en dat ze
mag rekenen op begrip voor haar toestand. Dat begrip kan komen van uw man en
directe familieleden. Het kan ook komen van de kant van de (huis-)arts, specialist
en/of een therapeut. Een postnatale depressie legt een zware druk op uw relatie met
mensen om u heen, zo erg dat vriendschappen er op stuk kunnen lopen en
huwelijken schipbreuk kunnen lijden. Maar er zijn ook gevallen bekend waarin de
gedeelde beproeving van de PND de band tussen man en vrouw heeft versterkt en
de relatie met de mensen om u heen ten goede kan gekomen.
Een zwangerschap en de bevalling zijn grote lichamelijke prestaties, die diep
ingrijpende gevolgen hebben voor het functioneren van uw lichaam. Zo treden er
bijvoorbeeld grote hormonale veranderingen op. Tijdens de laatste periode van uw
zwangerschap is de hoeveelheid progesteron (een natuurlijk
zwangerschapshormoon) in uw bloed ruim dertig maal zo hoog als kort na de
bevalling. Het is bekend dat zulke grote en snel verlopende hormonale veranderingen
ook gevolgen kunnen hebben voor het emotionele leven van een mens.
De exacte oorzaken van PDN zijn nog niet bekend. Mogelijk kunnen vrouwen met
PDN niet goed tegen de hormonale veranderingen die optreden tijdens de
zwangerschap. Ook zou het kunnen dat het lichaam een gebrek krijgt aan essentiële
stoffen. Een lage weerstand of stress kan ook zorgen voor klachten. Ook zie je vaak
dat vrouwen die een vruchtbaarheidsbehandeling hebben ondergaan een prepartum
depressie krijgen. Onverwerkte problemen kunnen ook een rol in de genezing spelen.
De zwangerschap is in ieder geval een periode waarin u onder invloed van
hormonen veel lichamelijke en geestelijke veranderingen door kunt maken. Hierdoor
voelt u zich niet altijd even prettig. Vooral in het begin en op het eind van de
zwangerschap zijn er standaard klachten waardoor u zich minder lekker kunt voelen:
misselijkheid, aambeien, maagzuur, constant moeten plassen of bekkenklachten. De
meeste moeders voelen zich, als deze kwaaltjes wat minder worden, echter prima.
www.therapiepraktijkavo.nl
06 -29434319
[email protected]
Pagina 4
Sommigen van hen zeggen echt op een roze wolk weg te drijven. Ze stralen de hele
zwangerschap door. Deze vrouwen voelen zich extreem goed bij het hoge
progesterongehalte. Engels onderzoek laat zien dat de progesteronspiegel bij deze
moeders vaak hoger is dan bij andere zwangeren. Progesteron is een hormoon wat
ervoor zorgt dat u lekker in uw vel zit. Het zorgt voor een goed gevoel en is
rustgevend. Het nadeel hiervan is dat deze groep ná de geboorte last kan
ondervinden van de daling van dit hormoon. Deze moeders hebben dan ook een
verhoogde kans op een post partum depressie. Het tegenovergestelde is te zien bij
vrouwen die zich helemaal niet prettig voelen tijdens de zwangerschap! Bij een
aantal moeders begint dit gelijk na de conceptie, bij anderen later. Ze voelen zich
depressief, angstig of willen helemaal niet meer zwanger zijn (zie ook hiervoor bij pre
natale depressie).
PND Symptomen
Hieronder wordt een (niet limitatief) overzicht gegeven van mogelijk symptomen van
een PND. Er is hierbij een onderverdeling gemaakt in emotionele, lichamelijke en
overige symptomen. U hoeft niet al deze klachten en symptomen te hebben om een
postnatale depressie te hebben.
Emotioneel
Emoties zijn uit balans (te veel of te weinig)
Irritatie, woede en prikkelbaarheid
Geen gevoelens naar het ongeboren kind toe hebben
Spijt hebben van uw zwangerschap
U diep ongelukkig voelen
Somberheid en depressie
Wanhoop
Grote onzekerheid
Enorm schuldgevoel naar partner en kind
Verlies van alle gevoel
Overbezorgdheid, met name gericht op de baby
Verschillende angsten:
Angst die u niet kunt verklaren
Angst uzelf en uw kind iets aan te doen
Angst om gek te worden
Angst dat het nooit meer over gaat
Angst om televisie te kijken (nare beelden op uzelf betrekken)
Angst voor scherpe voorwerpen
Angst om te falen als vrouw en moeder
www.therapiepraktijkavo.nl
06 -29434319
[email protected]
Pagina 5
Somatisch (Lichamelijk)
Hyperventilatie
Transpireren (opvliegers), vaak ook in de nacht
Vermoeidheid
Concentratieverlies
Vergeetachtigheid
Pijnlijke gewrichten en spieren
Melkafscheiding uit de borsten buiten de borstvoedingsperiode
Overal pijn hebben
Duizeligheid
(Extreme) misselijkheid
Meer dan normaal hoofdpijn
Onscherp zien
Te laag bloedsuiker (Hypoglycemie)
Overig
Uw persoonlijkheid is heel anders dan voor de zwangerschap
Derealisatie (u onwerkelijk voelen)
Depersonalisatie (u kijkt in de spiegel en u vraagt zich af : ben ik dat wel?)
Lethargie (lusteloos), nergens meer toe komen
Labiliteit (snel huilen)
De neiging om uzelf de schuld te geven van uw PND
Controleverlies, het gevoel dingen niet meer in de hand te hebben, het gevoel
dat alles u ontglipt
U nergens meer op kunnen verheugen
Geen toekomst meer zien
Libidoverlies (geen zin in sex meer hebben)
Sociale contacten vermijden
Slecht eten of juist veel eten
Slaapstoornissen. Niet kunnen slapen of een extreme behoefte aan slaap
Dwanghandelen
Rusteloosheid, een opgejaagd gevoel
Fobieën
Paniekaanvallen
Aversie tegen iemand uit uw directe omgeving, agressiviteit bijv. tegenover
uw man, de buurvrouw, een huisdier....
Vreemde gedachten (waaronder suïcidale gedachten)
www.therapiepraktijkavo.nl
06 -29434319
[email protected]
Pagina 6
Mogelijke Oorzaken
Er is geen eenduidige oorzaak voor een postnatale depressie. Bij de mogelijke
oorzaken kan er sprake zijn van een combinatie van lichamelijke, psychosociale en
overige omstandigheden.
Mogelijke lichamelijke factoren (of lichaamsgerelateerde)
Veranderingen in de hormoonhuishouding tijdens de ontzwangering
Ontregeling van de bloedsuikerspiegel
Verstoorde schildklierfunctie
Een tekort aan vitamines en mineralen
Een tekort aan het aminozuur tryptofaan kan psychische klachten
geven.
Een te laag Hb-gehalte (ijzertekort)
Slechte lichamelijke conditie heeft invloed op de hormonale balans
Een PND kan zich uiten na het stoppen van de borstvoeding
Een fysiek zware bevalling
Opnieuw beginnen met de pil (met name de morningafter pil)
Mogelijke sociale of psychische oorzaken:
Psychosociale omstandigheden (Bij psychosociale problemen gaat het om
twee soorten problemen die met elkaar samenhangen: Problemen die te
maken hebben met uw gevoelens en gedachten (psychische problemen) en
problemen die te maken hebben met andere mensen of instanties (sociale
problemen).
Zorgen over de opvoeding
Relatieproblemen
Het kind is niet gewenst
Te hoge verwachtingen van uzelf als moeder, of te hoge verwachtingen van
de omgeving
Onderliggende psychische redenen
Mogelijke overige omstandigheden:
Een erg snelle bevalling, een onverwacht verloop van de bevalling: een sectio
(keizersnede), vacuümextractie of tangverlossing
Weinig rust in de zwangerschap en na de bevalling
Abortus of miskraam
Aanleg kan ook meespelen. Vrouwen die vóór de bevalling al depressieve
verschijnselen hadden, of bij wie depressie in de familie voorkomt, kunnen
www.therapiepraktijkavo.nl
06 -29434319
[email protected]
Pagina 7
vatbaarder zijn voor een postnatale depressie. Dit geldt ook voor vrouwen die al last
hadden van premenstruele stemmingswisselingen.
Behandeling
Indien u denkt last te hebben van PDN, wordt u geadviseerd eerst contact op te
nemen met uw (huis-)arts en/of specialist. Zij kunnen samen met u kijken naar uw
lichamelijke conditie en de overige somatische factoren die mogelijk een oorzakelijk
verband hebben met uw PND.
In de praktijk blijkt dat de zwangerschap na behandeling bij een aantal moeders een
heel stuk beter wordt. Een ander deel ervaart de zwangerschap als een houdbare
situatie. Geen roze wolk maar het is te doen. Dat is al een grote stap vooruit. Een
prepartum depressie wordt veelal veroorzaakt door de stijging en verandering van
hormonen. Dit is logischer wijs niet geheel tegen te houden. Door o.a. het
optimaliseren van voeding en supplement aanvulling kunt u wel het lichaam in goede
conditie brengen. Een tekort aan stoffen kan namelijk ook zorgen voor een depressie
c.q. angsten. Ook kan de reguliere behandeling worden gecombineerd met
antidepressiva. De (huis-)arts en/of specialist kan dit voorschrijven.
Het Nataal Programma A.V.O. bij Therapiepraktijk A.V.O. ondersteunt vrouwen bij
haar postnatale depressie, onderzoekt de specifieke klachten en zoekt samen met de
aanstaande moeder naar mogelijkheden om hier - vanuit een integratief
psychotherapeutische benadering - op adequate wijze mee om te kunnen gaan.
Afstemming met behandelend (huis-) arts en/of specialist is hierbij van belang,
vooral in die situaties waar de lichamelijke omstandigheden een oorzakelijk verband
hebben met PND en daar waar specifieke medicatie is voorgeschreven.
Ontzwangeren of PND
U bent bevallen en denkt misschien dat u daarmee weer helemaal de oude bent.
Maar wat valt dat tegen als u opeens vergeetachtig blijkt, er moeite mee hebt om u
te concentreren, last hebt van duizelingen of hoofdpijn... Het hoort allemaal bij het
'ontzwangeren'."Eigenlijk is het vreemd dat er zo weinig wordt geschreven over de
periode na de bevalling.
Over de verzorging en ontwikkeling van de baby is genoeg informatie te vinden,
maar niet over hoe u u lichamelijk en geestelijk kunt voelen na de geboorte van uw
kind.
www.therapiepraktijkavo.nl
06 -29434319
[email protected]
Pagina 8
Terwijl het volgens mij juist zo belangrijk is te weten dat u niet de enige bent die
vergeetachtig is, er moeite mee heeft zich te concentreren, last heeft van duizelingen
of behoorlijke hoofdpijn. Om maar eens wat ongemakken te noemen die zich na de
bevalling kunnen voordoen. Zes weken na de bevalling gaat u naar de gynaecoloog
voor de laatste controle. In die periode heeft de baarmoeder weer haar
oorspronkelijke grootte gekregen, zijn als het goed is de hechtingen genezen en bent
u hersteld van de zwangerschap en de bevalling. Tenminste, zo wordt er vaak
gedacht. In werkelijkheid duurt de periode dat u zichj herstelt van de geboorte van
uw kind en de negen maanden daarvoor, veel langer. Want er is natuurlijk meer aan
de hand dan het krimpen van de baarmoeder en het genezen van de hechtingen. En
dan gaat het niet alleen over de vaak zware nachten, over de dag dat de
kraamverzorgster voor het laatst de deur achter zich dichttrekt en u u alleen met de
baby moet redden of over het wennen aan de veranderende relatie met uw partner
en aan het moederschap.
Het gaat over al die gevoelens en lichamelijke ongemakken waar u maanden na de
bevalling nog last van kunt hebben. Over gevoelens en ongemakken waar veel
vrouwen niet zo snel met hun partner of met andere pas bevallen moeders over
praten.
Juist omdat vrouwen niet vaak over de mindere leuke kanten van de periode na de
zwangerschap praten, is er voor dit onderwerp weinig aandacht en veel
(wetenschappelijk) onderzoek is er (nog) niet naar gedaan. Het geluk dat de baby bij
de meeste vrouwen met zich meebrengt, kan ook wel eens plaats maken voor
ergernis, twijfels over het moeder zijn en ongerustheid over bepaalde klachten die ze
hebben. Maar juist het feit dat iedere moeder wel één van de uitingen van het
ontzwangeren herkent, maakt het hele verschijnsel lastig te begrijpen. Het is
bijvoorbeeld nog steeds onduidelijk waarom de ene vrouw meer last heeft van de
klachten na de bevalling dan de andere. En waarom het bij de ene vrouw 4 maanden
duurt voordat ze lekker in haar vel zit en bij de andere ruim 1 jaar. Het lijkt erop dat
het een combinatie is van factoren, waarbij het verloop van de zwangerschap en de
bevalling, het al dan niet goed kunnen omgaan met veranderingen, het wel of niet
hebben van vaste verwachtingen, de band met de familie en de relatie met de
partner, het op elkaar kunnen inspelen, een rol kunnen spelen. Er wordt weleens
gezegd dat het ontzwangeren 9 maanden tot 1 jaar kan duren. Het is uiteraard niet
de bedoeling hier automatisch vanuit te gaan - iedere vrouw is immers anders –
maar dit komt toch meer in de buurt van de werkelijkheid dan de 3 maanden die nog
weleens wordt aangehouden.
www.therapiepraktijkavo.nl
06 -29434319
[email protected]
Pagina 9
Welke klachten kunnen voorkomen tijdens het ontzwangeren?
moeheid
hoofdpijn
vergeetachtigheid
huilerig /labiel
snel geïrriteerd zijn
duizeligheid
concentratieproblemen
geen zin hebben in seks/libidoverlies.
Deze wetenschap kan al een steun zijn voor de vele moeders die denken dat ze de
enige zijn die zich na de bevalling niet lekker voelen. Met andere woorden: het is
volstrekt normaal om het leven met een kind of meerderen niet altijd één groot feest
te vinden
Het is belangrijk om te weten dat als u labiel,moe, humeurig enzovoort bent, dit niet
altijd meteen een postnatale depressie is, integendeel.
Mochten de klachten echter aanhouden vermeerderen (zie klachtenlijst PND) en/of
intensiveren, dan wordt u geadviseerd contact op te nemen met de (huis-)arts,
specialist en/of een therapeut om samen te onderzoeken of er in uw geval sprake is
van PND en welke behandeling u hierbij kan helpen.
Contact
Bij een prenatale, postnatale depressie of indien u last ondervindt van het
ontzwangeren is het raadzaam hulp te zoeken. Het kan zijn dat u dit moeilijk vindt,
ook omdat het onderwerp taboe lijkt. Veel vrouwen zwijgen over deze gevoelens,
wat het alleen maar eenzamer en erger kan maken. Maar hulp zoeken kan u helpen
in uw proces.
Indien u last heeft van uw ontzwangeringsklachten, een prenatale of postale
depressie heeft en u hierbij (complementaire) ondersteuning zoekt, kunt u voor
gespecialiseerde begeleiding contact opnemen met Therapiepraktijk A.V.O.
www.therapiepraktijkavo.nl
06 -29434319
[email protected]
Pagina 10
Voor meer informatie kunt u tijdens werkdagen tussen 9.00 en 17.00 contact
opnemen via 06 29434319.
Of u kunt een mail sturen naar [email protected]
Hartelijke groet,
Shirley Jansen
www.therapiepraktijkavo.nl
[email protected]
06-29434319
www.therapiepraktijkavo.nl
06 -29434319
[email protected]
Pagina 11