2.ppt LB ecologische beheersprincipes

module 2
ECOLOGISCHE &
BEHEERPRINCIPES
Hoofdstuk
module
2 2
Inhoudsopgave:
• Wat is ecologie?
• Wat is biodiversiteit?
• Wat is natuurbeheer?
• Boerennatuur op en rond het erf
Wat is ecologie?
module 2
Wat is ecologie?
Wat is ecologie?
module 2
Οικος = huis
→ leer van de betrekkingen tussen
dieren en planten en hun omgeving
of tussen dieren en planten onderling
1866: Ernst Haeckel
Wat is ecologie?
module 2
1923: Charles Elton
→ voedselweb
1953: Eugene Odum
→ werkt begrip ecosysteem uit
Wat is ecologie?
module 2
ecologie als ‘containerbegrip’ = ‘milieuvriendelijk’
“De Hybrid X belichaamt een visie op de ecologische auto van morgen” (Toyota)
Zonneenergie
Wat is ecologie?
sleutelbegrip =
Module ecologische & beheerprincipes
Hoofdstuk
module
2 2
ecosysteem
4 t bladeren
12 t gesynthetiseerd
materiaal verdeeld over:
5 t hout
1 t kruiden
4 t strooisel
humus
0,3 t bacteriën
en schimmels
2 t wortels
1 t bodemfauna
koolstofcyclus
watercyclus
Wat is ecologie?
module 2
niet-levende elementen van een ecosysteem
1. KLIMAAT
•
neerslag
•
wind
•
temperatuur
Wat is ecologie?
module 2
Wat is ecologie?
module 2
Wat is ecologie?
module 2
2. BODEM
Wat is ecologie?
module 2
3. WATER
Wat is ecologie?
module 2
levende elementen van een ecosysteem
1.
(GROENE) PLANTEN
fotosynthese
koolstofdioxide + water + 2.835.000 J  glucose + zuurstofgas
energiearme
verbindingen
lichtenergie
energierijke
verbindingen
Wat is ecologie?
module 2
Wat is ecologie?
module 2
Stikstof in
de lucht
stikstofkringloop
stikstofbindende
bacteriën in de bodem
en in dood hout
denitrificerende bacteriën
Stikstof in de bodem
humus
rotting
wortelknolletjes/
bacteriën
op vlinderbloemigen
ammoniak – ammoniumverbinding –
nitrieten – nitraten
door stikstofbindende bacteriën
uitwerpselen
en dode dieren
uitgescheiden
Stikstof in dieren
dode planten
(eiwitten)
opgenomen
opgegeten
Stikstof in
planten
(eiwitten)
Wat is ecologie?
Module ecologische & beheerprincipes
Hoofdstuk
module
2 2
niet-levende elementen van een ecosysteem
2.
DIEREN
Wat is ecologie?
module 2
• voedselketens
Wat is ecologie?
module 2
• voedselweb
Wat is ecologie?
module 2
• voedkringloop
Wat is ecologie?
module 2
Wat is ecologie?
module 2
• voedselpiramide
Wat is ecologie?
module 2
• natuurlijk evenwicht
Wat is ecologie?
Module ecologische & beheerprincipes
Hoofdstuk
module
2 2
Wat is biodiversiteit?
module 2
Wat is biodiversiteit?
Wat is biodiversiteit?
Hoofdstuk
module
2 2
• specialiseren om te overleven → ecologische niche
Wat is biodiversiteit?
module 2
• biodiversiteit op verschillende niveaus
Wat is biodiversiteit?
module 2
• SOORTEN- diversiteit
Wat is biodiversiteit?
module 2
• ECOSYSTEEM-diversiteit
Wat is biodiversiteit?
module 2
Wat is biodiversiteit?
module 2
• successie: sleutel tot biodiversiteit
climaxvegetatie
veel variatie
stabiliteit
lage nettoproductie
pioniervegetatie
weinig variatie
flexibiliteit
hoge nettoproductie
Wat is biodiversiteit?
module 2
• successie: een cyclisch gebeuren
Wat is biodiversiteit?
module 2
• grenzen beïnvloeden biodiversiteit
scherpe grens (ophopingsgrens)
vage grens (spreidingsgrens)
gradiënt
• overgang slik / schor
• steile afslaande rivieroever
• cultuurgrenzen
• afnemende begrazing
• verlanding
Wat is biodiversiteit?
module 2
• zonatie
zonatie
Wat is biodiversiteit?
module 2
• AGRO- biodiversiteit: GENETISCHE diversiteit
Wat is biodiversiteit?
module 2
• AGRO- biodiversiteit: FUNCTIONELE diversiteit
Wat is biodiversiteit?
module 2
• AGRO- biodiversiteit: BEGELEIDENDE diversiteit
Wat is natuurbeheer?
module 2
Wat is natuurbeheer?
Wat is natuurbeheer?
Hoofdstuk
module
2 2
• uitwendig natuurbeheer
negatieve invloeden van buitenaf weren
 hoever mogen we gaan om de natuurwaarden niet te bedreigen?
• inwendig natuurbeheer
natuurwaarden in stand houden of herstellen
 hoever moeten we gaan om de natuurwaarden in stand te houden?
Wat is natuurbeheer?
module 2
• uitwendig beheer
oppervlakken gelijk
vorm verschillend
storingsvrije
kern
houdbaarheid?
veronderstelde inwerking van een verstoring
Wat is natuurbeheer?
module 2
• uitgangspunten
– ruimtelijke milieuvariatie (gradiënten!)
– temporele milieuvariatie (dynamiek)
– continuïteit in beheer
Wat is natuurbeheer?
module 2
1
1
toepassing natuurbeheerprincipes op
wegbermbeheer
jaarlijks hooien (juni)
jaarlijks hooien (juni &
oktober)
2
2

1
elk onpaar jaar hooien
(oktober)
2
elk paar jaar hooien
(oktober)
struweel: afzetten om de
7-10 jaar

Wat is natuurbeheer?
module 2
• ruimtelijke variatie – constant beheer
jaarlijks
gemaaid
om 2-3 jaar
gemaaid
periodiek afgezet
klepelmaaier met
afzuiginstallatie
soortenrijke wegberm met
zonatie in beheer
Wat is natuurbeheer?
module 2
• oppervlakte-effect
of
Wat is natuurbeheer?
module 2
• samenhang van het landschap
Wat is natuurbeheer?
module 2
a
b
KLE als corridors
Wat is natuurbeheer?
module 2
• natuurlijkheidsgraad
- natuurlijk landschap: flora + vegetatie spontaan
- halfnatuurlijk landschap: flora spontaan
- cultuurlandschap: flora + vegetatie beïnvloed
Wat is natuurbeheer?
module 2
natuurlijk landschap
halfnatuurlijk landschap
cultuurlandschap
Wat is natuurbeheer?
module 2
• inwendig beheer: de beheersparadox
akkers
beweiding
akkers
beweiding
afplaggen
vervenen
tred
extensieve
begrazing
afbranden
maaien
hakhout
niets doen
mozaïeklandschap
Wat is natuurbeheer?
module 2
omploegen
akker
niets
doen
bemest grasland
niets doen
maaien
begrazen
struweel
tijd
niets
doen
struweel
niets doen
maaien en/of begrazen
verschraald grasland
„wastine‟
afnemende
begrazingsintensitei
idem
(vrij) uniform natuurbos
omvormingsbeheer
gevarieerd natuurbos
boomheide
niets doen
„parklandschap‟
permanente zeer
extens. begrazing
Wat is natuurbeheer?
module 2
aanleg natuurtuin:
vestiging pioniersoorten
niets doen
maaien + betreding
maaien
na 5 jaar:
successie bevroren door beheer
Wat is natuurbeheer?
module 2
• vormen van ‘natuurbeheer’?
temporele milieuvariatie (dynamiek)
+
LANDBOUW
ruimtelijke
milieuvariatie
(mate
kleinschaligheid)
NATUURBEHEER
TUINIEREN
+
Boerennatuur?
module 2
Boerennatuur op en rond het erf?
Boerennatuur?
module 2
huiszwaluw
boerenzwaluw
Boerennatuur?
module 2
kerkuil
ringmus
zwarte roodstaart
Boerennatuur?
module 2
Boerennatuur?
module 2
module 2
tetitatutes…
is het gedaaaan?
module 2
BEDANKT VOOR UW AANDACHT!
VRAGEN?
deze presentatie werd opgemaakt door CVN
bronnen beeldmateriaal: CVN
module 2
MEER INFO
Centrum voor Natuur- en milieueducatie
Appelmansstraat 12 bus 6
2018 Antwerpen
tel.: 03 226 02 91
[email protected]