Verzet en ketterij

Kenmerk 15
Het conflict in de christelijke
wereld over de vraag de
wereldlijke of de geestelijke
mach het primaat behoorde te
hebben
Les 1 - Verzet en Ketterij
1100
H3:§11:p57
1300
1350
– de kerk, adel en vorst hielp de bovenlaag van de steden het
verzet te breken
1250
– oorzaak meestal armoede
– veel succes hadden ze niet
1200
• Handwerklieden in de stad kwamen soms in
opstand tegen het wereldlijke gezag.
1150
Opstand tegen het wereldlijk gezag
1400
1450
1500
1550
1400
1450
1500
1550
• Dit betekende vervolging.
• Ketterijen konden gevaarlijk worden als de aanhang van een groep
groeide, b.v. door een verbond met boeren of arme stedelingen (p.
58)
1350
– Soms nam de Kerk de kritiek serieus, vaker werden de critici als
ketters bestempeld
1300
• Reactie Kerk:
1250
• Vaak waren de meningen gericht tegen
machtsmisbruik door kerkelijke gezagsdragers (p.
57)
• Maar ook kon het te maken hebben met een andere
zienswijze op het Christendom / het Christen-zijn
1200
• Ketterij is een uiting van meningen/doen van
handelingen die door de leiders van dé Kerk waren
verboden.
1150
Opstand tegen het kerkelijke gezag
1100
Ketterij
1100
1150
De Katharen (Zuid-Frankrijk)
Uitten kritiek op de katholieke kerk
1200
•
Werden vervolgd en op de
brandstapel gezet.
1250
•
Paus Innocentius III organiseerde
in 1209 een kruistocht tegen de
Katharen.
1300
•
Het ging niet alleen om het
ontkennen van de autoriteit van de
Katholieke Kerk door de Katharen,
maar ook de wereldlijke ambities
van de paus en de conflicten
tussen de Occitaanse (zuidFranse) adel en de koning van
Noord-Frankrijk
•
Begin 14e eeuw is de laatste
kathaar verbrand.
1350
•
1400
1450
1500
1550
1100
– Zo zorgden wereldlijke
rechters voor de uitvoering
van het vonnis van de
kerkelijke rechtbank.
1400
1450
1500
– Moesten ketters opsporen en
berechten.
– Vaak werden mensen tot de
brandstapel veroordeeld.
– Door overreding (preken) en
geweld werden de ketterijen
in de 14e en 15e eeuw
onderdrukt.
1350
• Later richtte de Kerk de
rechtbanken van de inquisitie
op.
1300
– Waren zelf ontstaan als kritische
bewegingen
– De Franciscanen werden zelfs
bijna door de kerk als ketters
vervolgd.
• Kerk en wereldlijke macht
werkten samen.
1250
Naast de wereldlijke macht (via
kruistochten of rechters) bestreed
de kerk zelf ook ketterijen via de
Dominicaner- en Franciscaner
orden.
1200
•
1150
Bestrijding ketterij
1550
“Branden” voor je geloof
Carcassone
Montsegúr
Queribus
Q&A
• Waarom zullen kerkelijke machthebbers zo fel
gereageerd hebben op de kritiek op de kerk?
• Kritiek op de kerk/het geloof is vaak ook kritiek
op de leiding/het bestuur. De leiding voelde zijn
positie in gevaar komen. M.a.w. door de kritiek
werd het gezag aangetast.