Fiscale gevolgen eerder met pensioen gaan en

PENSIOENEN
Fiscale gevolgen eerder met
pensioen gaan en doorwerken
Vraag & antwoord op belastingdienstpensioensite
Wat zijn de mogelijkheden en gevolgen van eerder met pensioen gaan en toch blijven
doorwerken? Recent heeft het Centraal Aanspreekpunt Pensioenen van de Belastingdienst een
vraag en antwoord hierover gepubliceerd.
Marco Rijsdijk
Nationale Nederlanden
Het Centraal Aanspreekpunt Pensioenen (CAP) van de
Belastingdienst heeft op 16 februari 2011 een vraag en
antwoord op de belastingdienstpensioensite.nl geplaatst
waarin de vraag wordt behandeld of een werknemer zonder fiscale gevolgen vervroegd met pensioen mag gaan
als hij zijn dienstverband onverkort voortzet.
De vraag luidt als volgt:
Wat zijn de voorwaarden voor doorwerken en bijverdienen als een werknemer zonder fiscale sancties zijn ouderdomspensioen of zijn prepensioen eerder in wil laten
gaan dan de in de regeling opgenomen pensioendatum
of richtleeftijd?
arbeidzame leven in. Zou er sprake zijn van gedeeltelijke
vervroegde pensionering dan moet het arbeidzame leven
evenredig afnemen. Er moet een een-op-eenrelatie zijn
tussen de mate van vervroegde pensionering en de afname van het werkinkomen. Al bestaande economische
activiteiten die de (voormalige) werknemer al tijdens
zijn dienstverband deed, mogen buiten beschouwing
blijven. Het na de vervroegde (pre)pensioendatum handhaven van een al bestaande bijbaan, nevenactiviteit of
onderneming hoeft dus voor wat betreft de fiscale zuiverheid van de pensioenregeling geen probleem op te
leveren. Mocht de werknemer echter van plan zijn die
activiteiten uit te breiden dan mag dit weer niet.
Gevolgen doorwerken na vervroegd pensioen
Let op slapersrechten
De Belastingdienst is wat streng in de leer is als het gaat
om eerder stoppen met werken of juist doorwerken voor
of na de pensioendatum. Zo ook in de beantwoording
van deze vraag. De Belastingdienst stelt dat ouderdomspensioen volgens de Wet op de loonbelasting 1964 een
inkomensvoorziening is. Dat houdt in dat het fiscale
voordeel - geen heffing over de aanspraak, maar pas over
de pensioenuitkeringen - van een ouderdomspensioen
gericht is om verlies van inkomen uit werk op te vangen. Dit geldt volgens de fiscus ook voor prepensioen.
Als een werknemer het pensioen of prepensioen eerder
laat ingaan zonder dat hij er in inkomen uit werk op
achteruitgaat, is de gehele (pre)pensioenaanspraak direct belast. Bovendien zal er ook nog eens een revisierente van 20 procent verschuldigd gaan zijn.
Een extra aandachtspunt geldt voor zogenoemde slapersrechten, pensioenaanspraken opgebouwd in vorige
dienstverbanden. Als er tijdens dat vroegere dienstverband nog geen economische nevenactiviteiten waren en
die pas later zijn opgestart moet je daar volledig rekening mee houden. Er was dan immers geen bestaande
samenloop tussen de nevenactiviteiten en het dienstverband. Kortom, vervroeging van een slapersrecht en daarnaast inkomen ontvangen uit nieuwe of al bestaande
nevenactiviteiten kan eigenlijk eenvoudigweg niet zonder fiscale sancties.
Einde arbeidzame leven
Het maakt niet uit of het inkomen dat de (voormalige)
werknemer verdient uit dezelfde of een andere dienstbetrekking komt dan wel uit een andere ‘inkomensgenerende activiteit’.
Vervroegde pensionering houdt een einde van het
14
Doorwerken op of na pensioeningangsdatum
Als een werknemer met pensioen gaat op de reguliere
pensioeningangsdatum vindt geen toets plaats of de
werknemer zijn economische activiteiten wel beëindigd
heeft of niet. De werknemer heeft dan de ingangsdatum
van het pensioen niet zelf in de hand gehad. Het is dan
in overeenstemming met het ‘objectieve karakter van
zo’n regeling’ als de pensioengerechtigde toch nog inkomsten kan blijven generen zonder dat de pensioenregeling onzuiver wordt.
PENSIOENEN
Aandachtspunten
Toch zijn er ook bij doorwerken na de reguliere pensioeningangsdatum nog wel degelijk belangrijke aandachtspunten. Volgens de staatssecretaris van Financiën is uitstel bij doorwerken na 65-jarige leeftijd geen probleem
als de pensioenuitkeringen uiterlijk ingaan op 70-jarige
leeftijd. Het pensioen mag de werknemer gedurende de
uitstelperiode verder opbouwen. Bestaande pensioenrechten moeten actuarieel worden opgerent. Bestaande
slapersrechten die voortvloeien uit bij andere werkgevers
opgebouwd pensioen mogen worden uitgesteld.
100%-grens
Werkgever, werknemer en pensioenuitvoerder moeten
wel attent zijn op de zogenoemde 100%-grens. Het uit
te keren pensioen mag niet hoger zijn dan 100 procent
van het pensioengevende loon. Als het ouderdomspensioen na 65-jarige leeftijd de 100%-grens bereikt, moet
het pensioen direct ingaan. Bij een pensioen op basis
van een beschikbaar premiesysteem wordt alleen op het
moment van de inleg en dan pas op de pensioeningangsdatum getoetst of de grens van 100 procent van het
pensioengevende loon overschreden wordt of niet. Bij
een beschikbaar premiesysteem wordt een eventueel surplus uitgekeerd in een bedrag ineens onder inhouding
van loonheffing.
Uitstel tot nieuwe pensioeningangsdatum?
Het is nu de vraag of deze toets bij een uitstel van de
pensioeningangsdatum ook mag worden uitgesteld tot
de nieuwe pensioeningangsdatum. De staatssecretaris
van Financiën vindt dat dit niet altijd kan. Als de werknemer nog doorwerkt zonder voortgezette pensioenopbouw dan mag de toets worden gedaan op de uiteindelijk gekozen pensioeningangsdatum. Als de
pensioenopbouw wel doorgaat dan zal men een doorlopende 100%-toets moeten doen. De pensioenopbouw
mag volgens het laatste premiepercentage op 64-jarige
leeftijd plaatsvinden. De pensioenopbouw moet stoppen
als de 100%-grens is bereikt. Als de werknemer dan nog
geen 65 jaar is, hoeft het pensioen nog niet in te gaan.
Is de werknemer ouder dan 65 jaar dan zal dit echter wel
moeten gebeuren. Het lijkt op zich logisch om ook hier
de leeftijd van 70 jaar te hanteren, maar dat is dus niet
het geval.
De pensioenuitvoerder
Pensioenuitvoerders moeten bij uitstel van de pensioeningangsdatum vanwege doorwerken jaarlijks toetsen of
en in hoeverre de werknemer daadwerkelijk doorwerkt.
Een verklaring van de werknemer is hiervoor voldoende.
Als de werknemer verklaart niet meer of niet meer geheel door te werken dan moet het pensioen direct ingaan. Als het gaat om vervroegd pensioen en doorwerken mag de pensioenuitvoerder op de datum van
vervroegde pensionering volstaan met een verklaring te
vragen van de werknemer dat die diens arbeidzame leven daadwerkelijk beëindigt naar evenredigheid met zijn
vervroegde pensionering en niet het voornemen heeft
om het werk weer te hervatten.
Pas na je pensioen weer werken
Volgens het CAP is het standpunt over vervroegd pensioen en doorwerken niet in strijd met het beleid om
werknemers langer door te laten werken. Dat beleid is
eenvoudigweg gericht op domweg doorwerken zonder
vervroegde pensionering en op doorwerken na de pensioeningangsdatum. Bovendien ontstaan er door de vervroeging alleen maar pensioentekorten doordat vervroeging leidt tot lagere pensioenuitkeringen met kans op
inkomenstekorten als de overige werkzaamheden alsnog
gaan wegvallen. Daar valt allemaal veel voor te zeggen,
Een-op-eenrelatie tussen de
mate van vervroegd pensioen
en afname van werkinkomen
maar is wel erg algemeen gesteld. Er zijn ook situaties
denkbaar van werknemers die op enig moment ontslagen worden bij een reorganisatie, een ontslagvergoeding
krijgen waarvan ze gaan leven - al dan niet via een stamrecht - en vervolgens door hun pensioen wat eerder in te
laten gaan er toch in slagen het hoofd financieel boven
water te houden en dan tenminste zekerheid hebben
over hun ‘dagelijks water en brood’. Dat zij daarnaast
denken aan ander aanvullend arbeidsinkomen of ondernemersinkomen is eigenlijk niet meer dan voor de hand
liggend en past ook in eigen verantwoordelijkheid nemen. Daarnaast mag men wel na verloop van tijd alsnog
economische activiteiten verrichten na de pensioeningangsdatum. Je moet dus eerst stilzitten en je pensioeningangsdatum afwachten, daarna nog een tijdje stilzitten en dan pas alsnog tegen nieuw werk ‘aanblunderen’.
Zo werkt het natuurlijk niet. Het is toch juist prachtig
als werknemers al tijdig aan die nieuwe werkzaamheden
kunnen (net)werken en op tijd plaatsmaken voor nieuwe
werknemers in plaats van dat ze geestelijk al bezig zijn
met hun nieuwe werkzaamheden, maar fiscaal gedwongen hun pensioendatum bij hun werkgever moeten afwachten om niet teveel financieel risico te lopen. Zo
houd je inderdaad geen gemotiveerde oudere werknemers over…
15