Eicel maken uit huid van ongeboren big

Eicel maken uit huid van ongeboren big
Trouw, 27 maart 2006
Het onderscheid tussen lichaamscellen en ei- en zaadcellen vervaagt. Het blijkt nu mogelijk om uit foetale
huidcellen van varkens eicellen te ontwikkelen. Voorlopig staat niet vast of zulke eicellen ook bevrucht
kunnen worden en of er ooit gezonde biggen van komen. Dat lukte de Canadese onderzoekers, die hun
ontdekking in Nature cell biology (april) publiceren, in elk geval nog niet.
Alle celtypen, van grote teen tot oorlel, ontstaan uit embryonale stamcellen. Zulke stamcellen kunnen in het embryo nog alle
kanten op, en ook in de reageerbuis worden ze verschillende richtingen op gestuurd. Zo kweken celbiologen zenuwcellen en
spiercellen, voor therapeutische doeleinden.
In een embryo krijgen sommige van zulke stamcellen de opdracht geslachtscel te worden. Daarvoor ’aangewezen’ reizen ze af
naar de geslachtsklieren om daar eitjes of zaad te vormen. Dat zijn totaal andere cellen dan de minuscule bolletjes waaruit ons
lichaam, van top tot teen, is opgebouwd.
De keuze is duidelijk: een stamcel wordt óf lichaamscel óf geslachtscel. En de laatste behandelen we met respect, want de
geslachtscel brengt nieuw leven voort. Maar de studie van de Canadezen laat zien dat dit onderscheid betrekkelijk is. Stamcellen
in de huid van foetale biggen worden op termijn huidcel, maar als deze huidcellen in spe lang genoeg op de juiste
voedingsbodem vertoefden, zetten ze koers richting geslachtscel.
Dat gebeurde niet in een handomdraai. Na 40 dagen kweken doken de eerste signalen op die geslachtscellen normaal ook
vertonen. Daarna ontstonden ingewikkelde celstructuren, waaruit een paar weken later de eerste eicellen tevoorschijn kwamen.
En er zat potentie in: sommige van de eicellen begonnen spontaan, zonder bevruchting, embryo-achtige weefsels te vormen. Dat
verschijnsel heet parthenogenese en is vooral bekend van insecten. Zo maakt een wandelende tak de volgende wandelende tak
zonder tussenkomst van een zaadcel.
De Canadezen kijken zelf op van hun vondst. Hoe is het mogelijk dat een lichamelijke stamcel zo’n metamorfose ondergaat?
Betreft het verdwaalde geslachtscellen in de huid? De onderzoekers vermoeden eerder dat stamcellen die al op weg zijn om
huidcel of anderszins te worden, ook later nog over het biochemische gereedschap blijven beschikken om geslachtscel te worden.
De ’huideicellen’ bleken nogal fragiel, en bevruchting ervan lukte nog niet. De ontdekking opent wel wegen om de ontwikkeling
van eicellen in de reageerbuis te volgen. En ze relativeert het heilige onderscheid tussen geslachtscellen en de cellen die we
losmaken als we flink op ons hoofd krabben.