actieplan bestrijding invasieve plantensoorten

De bestrijding van invasieve
watergebonden plantensoorten :
aanpak in de provincie Antwerpen
(Vlaanderen) en een eerste
evaluatie
Bianca Veraart
Provincie Antwerpen – Departement
Leefmilieu, dienst waterbeleid
[email protected]
Den Haag, 15 december 2005
INHOUD
 Problematiek
 Beheer waterlopen in Vlaanderen
 Aanpak voor 2005
 Plan van aanpak 2005
 Verspreiding in de provincie Antwerpen
 Conclusies
 Wetgeving
Problematiek: welke waterplanten?
Voorlopig voornamelijk bestrijding
waterplanten in de waterlopen
Grote waternavel, parelvederkruid,
waterteunisbloem
Komen hier terecht via verkoop in tuincentra
= eigenschappen: woekeren, vooral in
voedselrijk, stilstaand tot traag stromend
water
Problematiek
Explosieve groei
Dichte matten
Belemmeren
waterafvoer
Grote
zuurstoftekorten
‘s nachts
+
Meer onderhoud
Sterfte fauna
(vispopulaties) en
flora
Kans op
verspreiding
groter
WATERBEHEE
R
Geen kansen voor
inheemse
waterplanten
WATERKWALITEIT
ECOLOGI
E
Hydrocotyle ranunculoides
(Grote waternavel)
Myriophyllum aquaticum
(Parelvederkruid)
Ludwigia grandiflora
(Waterteunisbloem)
Waterlopenbeheer in Vlaanderen
Bevaarbaar
categorie 0
 Vlaamse Gewest
Onbevaarbaar
= meerdere categorieën
 Talrijke beheerders op de
verschillende
bestuursniveaus
 Allegaartje van wetgeving,
waarvan sommige delen
nog gebaseerd zijn op
wetgeving uit de 19e
eeuw
Onbevaarbaar 1ste categorie
Gedeelten van de onbevaarbare waterlopen
met een stroomgebied van meer dan 5000 ha
Beheer valt onder het Vlaamse Gewest, ook
binnen de gebieden van Polders en
Wateringen
Onbevaarbaar 2de categorie
 Gedeelten van de onbevaarbare waterlopen
die onder 1ste, noch onder 3de categorie
vallen
 Waterlopen in provinciaal beheer, behalve
binnen de gebieden van Polders en
Wateringen
Onbevaarbaar 3de categorie
Gedeelten van de onbevaarbare waterlopen
met een stroomgebied van meer dan 100 ha,
zolang ze geen gemeentegrens overschrijden
Waterlopen in gemeentelijk beheer, behalve
binnen de gebieden van Polders en
Wateringen
Polders en Wateringen
Opgericht met het oog op waterbeheersing
Oefenen beheer uit op alle waterlopen
behalve op de bevaarbare en 1e categorie
Nieuw decreet: Principes Integraal
waterbeleid toepassen als taakstelling
opgenomen !!!
Beheer kleinere waterlopen
Baangrachten: wegbeheerder
Private afwateringsgrachten: aangelanden
Waterlopen oude atlas: aangelanden of
Polders & Wateringen
Aanpak in provincie Antwerpen voor 2005
Gebaseerd op ervaringen uit Nederland
Eerste vaststellingen in 2000
Sinds 2002 op enkele locaties bestrijding
door provincie
In 2004 op enkele locaties continue
bestrijding, i.s.m. gemeentebesturen
Gebiedsdekkende interbestuurlijke aanpak tot
2005 quasi onbestaande
Hoe kunnen we het probleem
aanpakken?
 Onderhoud zeer voorzichtig uitvoeren
 Geen fragmentatie
 Niet op de kant leggen
 Afscherming voorzien om verspreiding te vermijden
 Volhouden, heel het jaar door opvolgen en telkens
verwijderen
Traditioneel beheer
Beheer specifiek
voor exoten
 Bij voorkeur machinaal
 Bij voorkeur manueel
 Maaikorf
 Machine die niet snijdt
 Geen verwijdering wortels
 Alles verwijderen (ook
wortels en wegdrijvende
fragmenten)
 Maaisel op de kant
 Maaisel afvoeren en
composteren
 1 x per jaar, najaar (na
paaiperiode vissen)
 Hele jaar door (om de 3
weken)
Plan van aanpak in 2005
3 PIJLERS
Kennis over de
verspreiding
Nieuwe
verspreidingen
voorkomen
Bestrijding op de
gekende locaties
Start interbestuurlijke bestrijding door Vlaams Gewest,
provincie, gemeentes en polders en wateringen*
* Opgestart in heel Vlaanderen, maar verhaal gaat vooral over provincie
Antwerpen want stonden daar al verder
1. Kennis over de verspreiding
 Opmaken overzicht waar de soorten aanwezig zijn
met de beschikbare middelen en mensen
 Folder verspreid (voorjaar 2005) + gebruik media
 Opleiding in herkenning van de soorten (voorjaar 2005) aan
terreinmensen van waterbeheerders
 Starten met bijkomende inventarisaties
 Alle terreinmensen gemobiliseerd (controleurs,
groenarbeiders, rattenvangers, natuurverenigingen,
landbouwers, aannemers, …)
2. Nieuwe verspreidingen voorkomen
 Onderzoek naar mogelijkheden van aanpassing in de
wetgeving m.b.t. verkoop van de soorten
 Folders naar lokale besturen, andere instanties (vb.
adviesraden)
 Gebruik media (kranten, gemeentelijke infobladen,
regionale TV, informatieve TV-programma’s, …)
3. Bestrijding op de gekende locaties
Gecoördineerde aanpak: gelijktijdig en
uniform in heel Vlaanderen vanaf mei 2005
Heel Vlaanderen, d.w.z.:
Alle waterlopen, grachten, gemeentelijke vijvers,
privé-vijvers (gratis)
Privé-eigendommen: toestemming nodig van
eigenaar
3. Bestrijding op de gekende locaties
 Vlaams Gewest – afdeling Water: aannemer per
provincie
 aannemer: bestrijden (machinaal of manueel) van de grote
hoeveelheden (maximum 4 x per j op een locatie)
 Aannemer zorgt voor de afvoer
 Na machinale verwijdering: manuele opvolging (1 x
per 3 weken)
 Vlaams Gewest via aannemer
 Provincie en lokale besturen via eigen personeel
(rattenvangers, groenarbeiders, …)
3. Bestrijding op de gekende locaties
 Provincie: coördinatie + manueel werk nazorg (2
provinciale bestrijders) + opleiding gemeentelijke
arbeiders
 Gemeenten
 Sensibilisatie bevolking
 Melden nieuwe vindplaatsen
 nazorg
 Plantenmateriaal manuele verwijdering afvoeren naar hun
verzamelplaats
Verspreiding in de provincie Antwerpen
stand van zaken september 2005
 Aantal locaties waterlopen = 54, waarvan:
 Bevaarbare waterlopen: 3
 Onbevaarbare 1ste cat: 6
 Onbevaarbare 2de cat: 14
 Onbevaarbare 3de cat: 14
 Grachten: 18
 Stilstaande wateren (ook moerassen): 65
 privé, openbare eigendom of van natuurverenigingen
 In ongeveer 40 van 70 gemeentes
Conclusies
1. Kennis over de verspreiding:
 inspanningen hebben veel bijkomende locaties opgeleverd
(van 30-tal vindplaatsen in 2004 naar 120-tal)
2. Nieuwe verspreidingen voorkomen:
 5-tal locaties nu zeer snel kunnen ingrijpen zodat problemen
beperkt bleven
3. Bestrijding
 Hulp van lokale besturen is noodzakelijk
 Streven naar meer inzet voor nazorg
 Nazorg via aannemer niet efficiënt
 Werk aannemer beperken tot kleinere gebieden
Acties 1 en 2 verderzetten
Actie 3 bijsturing noodzakelijk
Wetgeving
Complex: Belgische t.o.v. Vlaamse wetgeving
Wat levert het op?
Ervaringen in Nederland?
Meer info: http://www.provant.be/waterbeleid
Onder rubriek ongewenste fauna en flora