Hfdstk 10 Financiële markten §10.1 Beleggen § 10.2 Opties § 10.3 Futures § 10.4 Beleggingskengetallen 9.1 De beleggingsomgeving 1. 2. 3. 4. 5. Het begrip beleggen De macro-economische betekenis Beleggingsinstrumenten Markten en instituties Het beursklimaat Het begrip beleggen (1) Het begrip beleggen (2) Het aanwenden van gespaard geld met als doel het instandhouden dan wel het vergroten van de koopkracht ervan onder acceptatie van een bepaalde risicograad Het begrip beleggen (3) Investeren Vergroten productiecapaciteit Beleggen Vergroten koopkracht De macro-economische betekenis van beleggingen Productie Inkomen Besteding Besparing Vermogensmarkt Beleggingsinstrumenten • Sparen – Consumptiemoment verplaatsen naar toekomst • Nadeel: – Waardevermindering koopkracht bij algemene prijsstijging Beleggingsinstrumenten Gespaard geld omzetten in een (ander) waardeobject. Bij voorkeur een object dat: – in waarde stijgt of anderszins inkomsten genereert, en – eenvoudig in geld om te zetten is. Beleggingsinstrumenten Op basis waarvan verwachten we dat een waardeobject in de loop van de tijd meer geld waard wordt? Beleggingsinstrumenten Dit is in geval wanneer: 1. Het waardeobject vertegenwoordigt opbrengsten van productieve activiteiten. – Vorderingen (bijv. lening, obligaties) – Aandelen Beleggingsinstrumenten (3.5) 2. waardeobject in de loop van de tijd schaarser wordt • • • • • Kunst Antiek Onroerend goed Wijn Etc. Beleggingsinstrumenten (3.6) 3. waardeobject het recht of het recht én de plicht vertegenwoordigt om een ander object te kopen of te verkopen tegen een bepaalde prijs. – Opties – Termijncontracten (future) – Turbo’s Futures Opties Aandelen Obligaties Spaarrekening Risico en mogelijk rendement Beleggingsinstrumenten Markten en instituties Vermogensmarkt Kapitaalmarkt Onderhandse markt Geldmarkt Openbare markt Primaire markt Secundaire markt Markten en instituties • • • • • De handel in effecten dateert sinds 1602; Oorsprong bij de VOC; Geen handel zonder organisatie!; Sinds 1611 effectenhandel op de beurs. In 1876 is de Vereniging voor effectenhandel opgericht Markten en instituties • Halverwege jaren ‘90 wordt de Amsterdamse Effectenbeurs omgedoopt tot AEX; • In 2000 fusie ParisBourses, Brussels Exchanges en AEX tot Euronext. Markten en instituties • Bemiddelaars op de Effectenbeurs – Toegelaten instelling • Banken en commissionairs – Floorbrokers/daghandelaar • Hoekman (alleen nog resterende opdrachten) • Broker (alleen obligaties) • Clearing member (afwikkeling transacties) Markten en instituties • Plaatsen van effectenorders – Limietorder – Bestensorder – Doorlopende order – Dagorder Het Beursklimaat • Koerspublicaties – Officiële Prijscourant – Dagbladen – Internet – http://www.iex.nl/content/?id=streamingKoersen _AEX – Teletekst Het beursklimaat • Het beursklimaat wordt o.a. door indexcijfers weergegeven. • Belangrijkste graadmeter is de AEX-index • De AEX-index bestaat uit het gewogen gemiddelde van de 25 meest verhandelde fondsen http://www.behr.nl/Beurs/a ex.html • De Midkap-index bestaat 25 ondernemingen uit het middensegment (AMX) • Smallcap: AScX http://www.behr.nl/Beurs/a exnext.html Kandidaat aex-index Kandidaat midkap- Kandidaat smallcap- Top 15 overige fondsen index fondsen index fondsen fondsen 1: ING 89913 26: Nutreco 2829 51: Sligro 359 76: Gamma 51 2: RD Shell-A 81115 27: SNS Reaal 2216 52: Hunter Dougl. * 356 77: Fornix BioSc 38 3: Unilever 55181 28: Vopak 2084 53: Vastned Off 335 78: Spyker Cars 31 4: Arcelor Mittal 54192 29: USG People 2083 54: Exact Holding 315 79: Kendrion 22 5: Philips 41363 30: Aalberts 1765 55: vd Moolen 300 80: Sopheon 22 6: KPN 33544 31: AMG 1759 56: Grontmij 277 81: BE Semicond. 21 7: AEGON 28198 32: CSM/C 1744 57: Nieuwe Steen Inv 253 82: Pan-Europ Hotel 21 8: Akzo 23427 33: Imtech 1671 58: Unit 4 224 83: RSDB 19 9: ASM Litho 22932 34: Smit 1575 59: Kardan 200 84: Nedap 15 10: Unibail ** 20297 35: ASM Int. 1554 60: Telegraaf 182 85: ICT 13 11: Ahold 17466 36: OCÉ 1351 61: Super de Boer 150 86: CVG 12 12: Heineken 16370 37: Crucell 1184 62: Liberty Acq *** 147 87: C/Tac 12 13: TNT 13894 38: Eurocomm Prop 1063 63: TKH Group 146 88: Neways 11 14: DSM 13657 39: Vastned Retail 880 64: InnoConcepts 142 89: Punch Graphix 11 15: Air France-KLM ** 11826 40: Draka 866 65: Ballast Nedam 138 90: Samas Groep 10 16: Reed Elsevier 10351 41: OPG 803 66: Brunel 137 17: TomTom 8920 42: Wavin 716 67: Beter Bed 133 18: Wolters Kluwer 7278 43: Logica 675 68: Eriks 133 19: SBM Offshore 7128 44: BinckBank 666 69: Accell Group 108 20: Fugro 6598 45: Heijmans 659 70: Pharming 107 21: Randstad 6429 46: Wessanen 656 71: Homburg Inv 106 22: Corio 5521 47: Arcadis 578 72: Macintosh 95 23: Boskalis 3190 48: KTC 499 73: Qurius 85 24: Wereldhave 3045 49: Ordina 490 74: Kas-Bank 71 25: BAM Groep 2832 50: ProLogis Eur.Prop 487 75: Antonov 65 Het beursklimaat (3.2) • Overige indices – FTSE Eurotop 100 – DAX – Dow Jones – Nasdaq – Nikkei – Etc……. Bekijk enkele beurssites Opties en futures • Optie: recht of verkoop tegen bepaalde prijs (call of Put) • Future: plicht tot koop of verkoop van onderliggende waarde (ook op indexen) • (Initial) margin: aanbetaling onderliggende waarde (soms 10%) • Fysieke levering: werkelijke levering • Cash settlement= afrekenen in geld Technische analyse: "het analyseren van koers- en omzetgegevens met het doel een verwachting uit te spreken over de toekomstige koersontwikkeling". - Patronen ontdekken - concentreert zich puur op de koers- en omzetontwikkeling uit het verleden. - zoekt niet naar de oorzaken of verklaringen. Probeert o.a. de volgende vragen te beantwoorden : · Is de markt omhoog (hausse) of omlaag (baisse) gericht ? · Is er een trendomkeer v.d. markt op handen ? (weerstand) · Wijzen de technische indicatoren in dezelfde richting ? Technische analyse is een instrument voor de korte termijn. De steun- en weerstandniveau's resulteren in de zgn. 'self- fulfilling prophesy'. Fundamentele analyse: Kijkt naar: • macro- economische, • bedrijfseconomische • politieke • sociale factoren Nadeel:- meestal slechts beschikbaar op maand- of kwartaalbasis - cijfers zijn subjectief of moeilijk achterhaalbaar. Optie... (bestaande aandelen) call-optie: recht op koop Warrant... (nieuwe aandelen) recht op koop Intrinsieke waarde put-optie: recht op verkoop call-optie: IWW = n (BWA – UOP) put-optie: IWO = n (VOP – BWA) Verwachtingswaarde 9.3 VWO = BWO – IWO Opties Call (kooprecht) Put (verkooprecht) Intrinsieke waarde: verschil tussen Uitoefenprijs en Beurswaarde De optiehouder heeft een koop of verkooprecht. De intrinsieke waarde kan niet negatief zijn. Het recht wordt dan niet uitgeoefend. Voorbeeld: P AHOLD Mei 2009 7 Het recht om 100 aandelen te verkopen tegen €7 ;Beurswaarde €5: Intrinsieke waarde is 7 – 5 = €2 euro is 200 per contract van 100 stuks Beurswaarde optie: 2,50: tijdwaarde = 2,5 – 2 = 0,50 . Beleggingskengetallen • Koerswinstverhouding: Beurswaarde/ behaalde winst • Koerscashflowverhouding: BW/ Cashflow per aandeel • Koersintrinsieke waarde verhouding: BW/ IW • Rendement: dividend + waardestijging/ aankoopkoers • Pay-outratio: dividend/ behaalde winst