Sterfte van daklozen in Rotterdam

Sterfte van daklozen in
Rotterdam
Wilma Nusselder, Marcel Slockers, Ed van Beeck
Erasmus MC, instituut Maatschappelijke Gezondheidszorg
CEPHIR seminar “De gezondheidssituatie van dak- en thuislozen in
Rotterdam”, Rotterdam, 25 januari 2016
Achtergrond
• Buitenlandse studies: sterfte onder daklozen is hoog en veel
veel hoger dan onder de algemene bevolking
• Weinig informatie over sterfte onder daklozen in Nederland
• Sinds 2006: “Plan Maatschappelijke Opvang”, jaarlijkse
evaluaties maar geen inzicht in eventueel effect op de sterfte
Vragen
1. Wat is de sterfte/levensverwachting onder daklozen in
Rotterdam?
• Zijn er verschillen naar leeftijd, geslacht en soort opvang?
• Wat zijn de belangrijkste doodsoorzaken?
2. Hoe groot is de oversterfte onder daklozen ten opzichte van
de algemene bevolking van Rotterdam?
• Zijn er verschillen naar leeftijd, geslacht in oversterfte?
• Wat zijn de belangrijkste doodsoorzaken met verhoogde sterfte?
3. Sinds invoering in 2006 plan Maatschappelijke opvang: zijn er
veranderingen in de sterfte waar te nemen?
Bronnen
1. Wat is de sterfte/levensverwachting onder daklozen in Rotterdam? Zijn er
verschillen naar leeftijd, geslacht en soort opvang?
2. Hoe groot is de oversterfte onder daklozen ten opzichte van de algemene
bevolking van Rotterdam? Zijn er verschillen naar leeftijd, geslacht in
oversterfte?
Nusselder WJ, Slockers MT, Krol L, Slockers CT, Looman CW, van Beeck EF. Mortality and life
expectancy in homeless men and women in rotterdam: 2001-2010. PLoS One.
2013;8(10):e73979. Vertaling in NTVG
3. Sinds invoering in 2006 plan Maatschappelijke opvang: zijn er
veranderingen in de sterfte waar te nemen?
Slockers MT, Nusselder WJ, Looman CW, Slockers CJ, Krol L, van Beeck EF. The effect of local
policy actions on mortality among homeless people: a before-after study. Eur J Public
Health. 2015 Apr;25(2):290-2. Vertaling in TGG
Analyses doodsoorzaken: koppeling cohort met CBS data:
eerste uitkomsten, nog niet gepubliceerd
Aanpak in vogelvlucht
• Cohort van daklozen (20+) die in 2001 instelling voor opvang
bezochten in Rotterdam
– Instelling voor daklozen opvang (gesubsidieerd + kerk) en
verschillende typen opvang (dagopvang, nachtopvang, dag- en
nachtopvang, buitenslapers, ziekenboeg)
– Per instelling: lijst met naam, voornaam, initialen, geboortedatum
– Samenvoegen lijsten: 5810 records
– Ontdubbelen: 3398 personen
– Koppeling met GBA -> studie populatie: 2159 personen
– Selectie leeftijd 20+: 2096 personen: M: 1846, V: 250
• Administratieve follow-up van cohort door koppeling GBA
• Koppeling overleden met Doodsoorzaken statistiek binnen
“beveiligde CBS omgeving”
COHORT
1. Sterfte onder daklozen
Nusselder et al, 2013 (Eng) / Nusselder et al, 2014 (NL)
1. Sterfte onder daklozen
Nusselder et al, 2013 (Eng) / Nusselder et al, 2014 (NL)
1. Binnen de daklozen populatie
Niet lagere †
vrouwen
Hoogste † in
ziekenboeg
Nusselder et al, 2013 (Eng) / Nusselder et al, 2014 (NL)
1. Doodsoorzaken daklozen
(proportie van totale doden, per geslacht)
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
Nusselder, 2016
Vrouwen
Mannen
2. Daklozen tov Rotterdammers (1)
Nusselder et al, 2013 (Eng) / Nusselder et al, 2014 (NL)
2.Daklozen tov Rotterdammers (2)
Nusselder et al, 2013 (Eng) / Nusselder et al, 2014 (NL)
2. Daklozen tov Rotterdammers
(proportie van totale doden, per geslacht)
0.3
0.25
OR 2.5
Staaf = daklozen
OR = daklozen tov Rotterdam
OR 0.4
0.2
OR 0.6
0.15
0.1
OR 1.9
OR 1.8
OR 3.2
0.05
0
Nusselder, 2016
Vrouwen
Mannen
2. Daklozen tov Rotterdammers (3)
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
41
24
SMR
Mannen
Vrouwen
SMR verwachte doden obv Rotterdamse sterftecijfers rekening houdend met leeftijd
en geslachtsopbouw daklozen populatie vs. waargenomen doden daklozen
33 overleden vrouwen: grote onzekerheid!
3. Verandering sinds 2006?
Geen afname van de
Sterfte vanaf 2006!
Slockers et al, 2014 (Eng) / Slockers et al, 2015 (NL)
2. Daklozen tov Rotterdammers
(proportie van totale doden, per geslacht)
OR 0.5
OR 2.5
0.3Staaf
= daklozen
OR = daklozen tov Rotterdam
0.25OR = verandering na vs. voor
OR 1.9
0.2
OR 0.4
0.15
OR 0.6
0.1
OR 1.9
OR 1.8
OR 3.2
0.05
0
Nusselder, 2016
Vrouwen
Mannen
Beperkingen van het onderzoek
• Cohort mogelijk niet representatief:
– Daklozen zonder contact met instellingen, niet in de studie
– Niet alle instellingen konden lijsten in 2001 geven
– Incomplete match GBA, illegalen missen
-> sterfte en verschillen onderschat
• Meer onzekerheid over doodsoorzaken
• Kleine aantallen met name vrouwen, maar lange fu
• Dakloos in 2001, maar onbekend of nog dakloos daarna
Conclusies
• Hoge sterfte / Lage levensverwachting daklozen
– Dakloze vrouwen geen overlevingsvoordeel
– 25 % doden door niet natuurlijke doodsoorzaken
• Grote oversterfte tov Rotterdammers en groot verlies in
levensverwachting
– Sterfte ruim 3 keer hoger, vrouwen 5 keer hoger
– Verlies in levensverwachting 11-15 jaar
– Hoger % sterfte aan infectieziekten, psychische oorzaken en niet
natuurlijke doodsoorzaken
Conclusies
• Geen daling totale sterfte sinds 2006
– wel verschuiving: kleiner % van alle sterfgevallen aan nietnatuurlijke doodsoorzaken en groter % aan hartvaat ziekten
Dank voor uw aandacht
Peter Jensen in Havenzicht
Overleden enkele dagen na het
interview nav onze studie in 2014
3. Verandering sinds 2006?
Geen afname van
sterfte vanaf 2006!
Wel verschuiving
doodsoorzaken:
minder oversterfte
aan niet natuurlijke
oorzaken
Infectieziekten
Kanker
Psychische st.
Hartvaat
Ademhaling
Spijsverterging
Niet natuurlijk
Overig
OR vanaf 2006 tov
voor 2006
p-waarde
0.4
0.14
1.3
0.40
2.8
0.13
1.9
0.04
0.9
0.88
2.6
0.08
0.5
0.04
0.5
0.09
OR=1 Δ in aandeel doodsoorzaak in totaal aantal overledenen is gelijk voor daklozen en
Rotterdammers
OR>1 aandeel doodsoorzaak daklozen tov Rotterdammers na 2006 hoger dan ervoor
OR<1 aandeel doodsoorzaak daklozen tov Rottterdammers na 2006 lager dan ervoor