Pijnbestrijding tijdens de bevalling - Engels Pain relief during

Pijnbestrijding tijdens de bevalling - Engels
Pain relief during labour
Pijnbestrijding tijdens de bevalling
Pain relief during labour
Bevallen doet pijn. Weinig vrouwen zullen opkijken van deze uit­spraak. Zij weten dat pijn bij een bevalling hoort
Giving birth hurts. Most women will not find this statement surprising. They know that pain is a normal
en een normaal ver­schijnsel is. Bijna alle vrouwen ervaren de ontsluitingsweeën – de samen-
phenomenon which is part of the birth process. Nearly all women perceive contractions during labour – the
­trekkingen van de baarmoeder die ervoor zorgen dat de baar­moeder­mond zich opent – als pijnlijk. Datzelfde
uterus contractions that open the cervix – as painful. The same applies to the expulsive contractions, which,
geldt voor de uit­drijvings­weeën, die samen met het persen ervoor zorgen dat het kind geboren wordt.
combined with pushing, enable the baby to be born.
De duur en de ernst van de pijn tijdens een bevalling wisselen. Meestal neemt de pijn toe naarmate de
The duration and severity of the pain during labour vary. Usually the pain increases as the dilation progresses.
ontsluiting vordert. De pijn is voornamelijk onder in de buik aanwezig en wordt soms als rugpijn gevoeld. Ook de
The pain is mainly felt in the lower abdomen and is sometimes experienced as back pain. Pain during pushing
pijn tijdens het persen verschilt: soms is het een opluchting om mee te mogen persen, soms doet persen juist
also varies: some women experience relief to be able to bear down, and for others it is the actual pushing that
het meeste pijn.
hurts most.
Ademhalings- en ontspanningsoefeningen kunnen helpen de weeën op te vangen. Dit kunt u al tijdens de
Breathing and relaxation exercises can help to ease labour pains. There are many pre-natal classes you can
zwangerschap in verschillende cursussen leren. Door geconcentreerd weeën ‘weg te zuchten’ komt u in een
attend during your pregnancy where you can learn these exercises. By being focused on ‘puffing away’ the
ritme waarbij het lichaam zelf stoffen aanmaakt die een pijn­stillend effect hebben: endorfinen. Deze endorfinen
contractions, you will get into a rhythm in which the body produces its own substances that have a soothing
zorgen ervoor dat de pijn te verdragen is.
effect: endorphins. These endorphins make the pain bearable.
Toch komt het regelmatig voor dat vrouwen de pijn onverdraaglijk vinden. Uitputting, angst of spanning kunnen
Nevertheless, many women still find the pain intolerable. Exhaustion, anxiety or stress may play a role. A warm
een rol spelen. Een warme douche of een warm bad, massage of een andere houding kan dan vaak ook helpen,
bath or shower, a massage, or a different position often help, yet sometimes the pain remains intolerable. To
maar toch kan de pijn soms onverdraaglijk zijn. Om de vicieuze cirkel van pijn en niet kunnen ontspannen te
break the vicious circle of pain and the inability to relax, labour pain can be suppressed with medication.
door­breken, kan de pijn met medicijnen worden onderdrukt.
This brochure discusses pain relief medicines most commonly used in the Netherlands. These include:
In deze brochure bespreken wij de middelen die in Nederland het meest gebruikt worden om de pijn te
• pain relief with morphine-based medication
bestrijden. Dit zijn:
• pain relief with the Remifentanil pump
• pijnbestrijding met morfineachtige medicijnen
• epidural pain relief
• pijnbestrijding met de Remifentanilpomp
• spinal anaesthetic
• epidurale pijnbestrijding (ruggenprik)
• spinale anesthesie (verdoving).
1
Pijnbestrijding met morfineachtige medicijnen
Pain relief with morphine-based medication
Pethidine is een medicijn dat op elk tijdstip gegeven kan worden. Omdat er bij gebruik van dit middel
Pethidine is a medicine which can be given at any time. As you may experience side effects when taking this
bijwerkingen kunnen optreden, moet u altijd worden opgenomen. Wie uw bevalling verder begeleidt – uw eigen
medication, you will always have to be admitted to hospital. It depends on the hospital who will provide further
huisarts, uw eigen verloskundige of een verloskundige of arts uit het ziekenhuis – verschilt per ziekenhuis.
care during your delivery - your own family doctor, your own midwife or a hospital midwife or doctor.
Pethidine wordt gegeven via een injectie in de bil of het bovenbeen. Na ongeveer een kwartier gaat u het effect
Pethidine is administered as an injection in the buttock or thigh. You will start to feel the effect after about 15
voelen: de ergste pijn wordt minder en vaak kunt u zich daardoor ontspannen tussen de weeën door. Sommige
minutes: the pain becomes less severe, allowing you to relax in between contractions. Some women doze off or
vrouwen soezen weg of slapen zelfs. Het middel werkt 2 tot 4 uur. Pethidine wordt alleen gegeven bij pijn tijdens
even fall asleep. This pain relief lasts for 2 to 4 hours. Pethidine is only given for pain during the dilation stage. It
de ontsluitingsfase. Soms wordt het gecombineerd met een slaapmiddel, zoals bijvoorbeeld Phenergan of
may be combined with a sedative, such as Phenergan or Normison.
Normison.
Voordelen van pethidine
Advantages of pethidine
Pethidine has a strong pain-killing effect. It allows you to rest and cope with the pain better. As a result, dilation
Pethidine heeft een sterk pijnstillend effect. U kunt hierdoor uitrusten en de pijn beter opvangen. Daardoor schiet
often progresses faster. Pethidine is readily available at the obstetric department and can be administered
de ontsluiting vaak sneller op. Pethidine is gebruiksklaar op de verlosafdeling aanwezig en kan dus snel worden
quickly.
gegeven.
Nadelen van pethidine
Disadvantages of pethidine
For the mother
Voor de moeder
• Een injectie met pethidine werkt niet langer dan 2 tot 4 uur. Soms is dit te kort; dan kunt u eventueel een
nieuwe injectie krijgen.
• Een enkele keer kan misselijkheid, hoofdpijn of duizeligheid optreden.
• Pethidine maakt dat u slaperig wordt en u wat van de wereld afsluit; dat kan ervoor zorgen dat sommige
vrouwen de bevalling niet bewust ervaren en soms zelfs akelig vinden. Achteraf kunnen zij het gevoel
hebben dat zij een deel van de bevalling ‘kwijt’ zijn.
• Pethidine wordt alleen in het ziekenhuis gegeven. Als u eenmaal de injectie hebt gekregen, mag u niet meer
rondlopen.
• Bijna alle zwangeren kunnen pethidine krijgen, maar soms is het niet verstandig als u zware astma hebt of
• A pethidine injection only works for 2 to 4 hours. This may be too short; if required, you can have another
injection.
• Occasionally, you may suffer from nausea, headache or dizziness.
• Pethidine makes you feel sleepy and somewhat closed off from the world, and as a result some women do
not consciously experience the birth or even find it scary. In hindsight, they may feel they have no recollection
of a part of the delivery.
• Pethidine is only administered in hospital. Once you have received the injection, you may no longer walk
around.
• Nearly all pregnant women can have pethidine, but it may not be advisable if you suffer from severe asthma
or use certain medication.
bepaalde medicijnen gebruikt.
For the baby
Voor het kind
Pethidine crosses the placenta and therefore reaches the baby as well. As a result, the baby will also become
Omdat pethidine door de placenta (moederkoek) heengaat, komt het ook bij het kind terecht. Het kind
sleepy and less active in the uterus. This can also be seen on the heart monitoring equipment (cardiotocograph
wordt hierdoor in de baarmoeder ook slaperig en minder beweeglijk. Dit is ook op een harttonenregistratie
or CTG): the heart rhythm becomes less variable. If the midwife or doctor is unsure about the baby’s condition,
(cardiotocogram of CTG) te zien: de harttonen worden minder variabel. Als de verloskundige of arts twijfelt over
this may be a reason not to give pethidine. In addition, pethidine may inhibit the baby’s breathing, as a result of
de toestand van het kind, kan dat een reden zijn om geen pethidine te geven. Ook kan pethidine de ademhaling
which the newborn may be having trouble breathing or may be still a little sleepy.
van het kind remmen waardoor het na de geboorte moeite kan hebben met ademen of nog wat slaperig is.
After the birth, your baby may be given an antagonist (naloxone) to counter the effect.
Na de geboorte kan een tegenstof (naloxon) aan de baby worden gegeven om het effect tegen te gaan.
2
3
Voor- en nadelen van pethidine op een rij
• Gemakkelijke manier van pijnbestrijding, die op elk tijdstip gegeven kan worden, en waardoor de pijn meestal
weer draaglijk wordt.
Overview of pros and cons of pethidine
• An easy way of relieving pain which can be given at any time and which usually makes the pain bearable
again.
• Vooral een rustig makend effect.
• Mainly has a calming effect.
• Tamelijk korte werkingsduur.
• Effective for a relatively short period.
• Rondlopen is niet meer mogelijk; u moet in bed blijven.
• You can no longer walk around and have to stay in bed.
• Soms zijn er bijwerkingen, een enkele keer is de combinatie met andere medicijnen ongunstig.
• There may be side effects and occasionally the combination with other medication may be adverse.
• De harttonen van het kind kunnen minder variabel worden, waardoor het CTG moeilijker te beoordelen is.
• The baby’s heart tones may become less variable, making the CTG more difficult to assess.
• Soms is uw kind na de bevalling wat suf en heeft het problemen met goed doorademen. Een ander medicijn
• Your newborn may be a little drowsy and have difficulty breathing deeply. Another medicine can counter this
kan dit effect verminderen.
Pijnbestrijding met de Remifentanil-pomp
effect.
Pain relief with the Remifentanil pump
Sinds kort is er ook een methode beschikbaar waarbij u zichzelf door een druk op de knop een kleine
Recently, a method has become available which enables you to give yourself a small dose of pain-killer via a
hoeveelheid pijnstillend medicijn via het infuus kunt toedienen. Deze methode heet PCA = Patient Controlled
drip by pressing a button. This method is called PCA = Patient Controlled Analgesia, which means patients can
Analgesia, dat wil zeggen: door de patiënt zelf geregelde pijnstilling. Het medicijn dat in kleine hoeveelheden per
regulate their pain relief themselves. The medicine, which is administered in small amounts each time, is called
keer wordt toegediend, heet Remifentanil. Het is een modern, zeer snelwerkend morfinepreparaat.
Remifentanil. It is a modern, very fast-acting morphine preparation.
U kunt zelf bepalen wanneer en hoe vaak u op de knop wilt drukken om uzelf een pijnstillende dosis toe te
You can decide for yourself when and how often you want to press the button to give yourself an pain relieving
dienen. Om toediening van te veel medicijn te voorkomen kan niet onbeperkt gedrukt worden. De infuuspomp
dose. You cannot give yourself an overdose as pressing the button is subject to restrictions. The pain pump has
kent een vergrendeling van twee minuten; dit betekent dat u niet onmiddellijk na elkaar pijnstilling kunt
a two minute lock-out time, so you cannot administer one dose immediately after the other. You are the only
toedienen. De drukknop mag uitsluitend en alleen door u bediend worden, dus niet door de verpleegkundigen,
person who may press the button; nurses, doctors, your partner or other people present may not touch it.
artsen, de partner of andere aanwezigen.
The doctor or midwife who is delivering your baby can establish whether this form of pain relief is suitable for
De arts of verloskundige die u bij de bevalling begeleidt, kan vast­stellen of u voor deze vorm van pijnstilling in
you. The method is especially useful for tiding you over the last stage of dilation, or if there are reasons to refrain
aanmerking komt. De methode is vooral nuttig om de laatste fase van de ontsluiting te overbruggen of als er
from giving an epidural. It is possible that delivery is at such an advanced stage that this form of pain relief is no
redenen zijn om niet een ruggenprik toe te passen. Het kan zijn dat de baring zo ver is gevorderd dat u niet
longer suitable. Dilation may also have progressed to the point that the baby may soon be born.
meer in aanmerking komt voor deze vorm van pijnstilling. Ook kan de ontsluiting al zo ver gevorderd zijn dat de
baby binnen korte tijd geboren kan worden.
Preparations
By way of preparation, you will be given a drip in your arm to which the pump will be connected. A drip needle
Voorbereiding
will also be placed in your other arm as a precaution. The oxygen level in your blood will be measured via a
U krijgt als voorbereiding een infuus in de arm waarop de pomp wordt aangesloten. In uw andere arm wordt ook
probe on your finger. Your blood pressure and breathing will also be checked regularly. Nurses and doctors will
een infuus aangelegd als voorzorgsmaatregel. Het zuurstofgehalte in uw bloed wordt gemeten door middel van
regularly ask you and measure whether the pain relief is adequate.
een dopje over uw vinger. Ook worden uw bloeddruk en ademhaling regelmatig gemeten. Verpleegkundigen en
artsen zullen regelmatig vragen en meten of de pijnstilling afdoende is.
4
5
Mogelijke bijwerkingen
Possible side effects
Bijwerkingen van deze vorm van pijnstilling kunnen zijn:
Possible side effects of this form of pain relief include:
• slaperigheid
• sleepiness;
• misselijkheid
• nausea;
• jeuk
• itching;
• verminderde ademhaling.
• reduced breathing.
Bij vermindering van uw ademhaling kunnen er ook veranderingen in de hartslag van de baby optreden. Daarom
If your breathing is reduced, your baby’s heart rate may also change. For this reason, your baby’s heartbeat is
wordt de hartslag van uw baby continu gemeten met een harttonenregistratie (cardiotocogram of CTG).
continually monitored with a cardiotocograph or CTG.
Het toedienen van pijnstilling, op deze manier, vergt enige oefening van uw kant. Na de druk op de knop duurt
Administering pain relief in this manner requires some practice. After pressing the button it will take 20 to 30
het 20 tot 30 seconden totdat de pijnstilling werkt en een wee duurt 60 tot 90 seconden. U zult het toedienen van
seconds before the pain-relieving medicine starts to work, while a contraction lasts 60 to 90 seconds. You will
pijnstilling moeten leren, dat wil zeggen: zelf het moment uitzoeken wanneer u op de knop moet drukken om het
have to learn when to administer the medicine, that is to say, find the right moment to press the button in order to
maximale effect te bereiken bij de komende wee.
achieve the maximum effect when a contraction is coming.
Voor- en nadelen van de Remifentanil-pomp op een rij
Overview of pros and cons of the Remifentanil pump
• Het geeft tijdens de weeën een krachtige pijnstilling.
• It delivers powerful pain relief during contractions.
• Tussen de weeën door bent u minder suf dan met pethidine.
• In between contractions you feel less drowsy than when using pethidine.
• U moet wakker zijn om op tijd op de knop te kunnen drukken
• You have to be awake in order to press the button in time.
• Er moet een extra infuusnaald worden geprikt.
• An extra drip needle must be inserted.
Epidurale pijnbestrijding (ruggenprik)
Epidural pain relief
Er zijn twee soorten pijnbestrijding met een ruggenprik: de epidurale pijnbestrijding en de spinale anesthesie
An epidural provides two kinds of pain relief: epidural and spinal anaesthetic. Epidural anaesthetic is sometimes
(verdoving). Epidurale pijn­bestrijding wordt ook wel peridurale pijnbestrijding genoemd. Bij de bevalling wordt
called peridural anaesthetic. Epidural pain relief is often used during childbirth. In the event of a Caesarean,
vaak epidurale pijnbestrijding gegeven. Bij een keizersnede maakt men meestal gebruik van spinale anesthesie.
spinal anaesthetic is commonly used. This is discussed further below.
Dit wordt verderop besproken.
Wat is epidurale pijnbestrijding?
What is epidural pain relief?
For this epidural, the anaesthetist injects an anaesthetic through a thin tube (catheter) in the space between the
Bij deze ruggenprik spuit de anesthesioloog via een dun slangetje (katheter) verdovingsvloeistof in de ruimte
vertebrae: the epidural space. This space contains the nerves that carry the pain signals from the uterus and the
tussen de ruggenwervels: de epidurale ruimte. Hier lopen zenuwen die pijnprikkels van de baar­moeder en de
pelvic floor. If these nerves are blocked, you will no longer feel the pain of the contractions.
bekkenbodem vervoeren. Als deze zenuwen worden uitgeschakeld, voelt u de pijn van de weeën niet meer.
Besides pain nerves, this space also contains nerves that control the muscles in the lower part of the body. That
Behalve pijnzenuwen lopen in deze ruimte ook zenuwen die de spieren in het onderlichaam aansturen. Na een
is why the muscular strength in your legs may also temporarily decline after an epidural. Moreover, you will have
ruggenprik kan dus ook de spierkracht in de benen tijdelijk afnemen. Bovendien krijgt u minder gevoel in benen
reduced sensation in the legs and lower abdomen.
en onderbuik.
6
7
Hoe verloopt zo’n ruggenprik?
How is the epidural performed?
Voorbereidingen en controles
Preparations and checks
U krijgt eerst extra vocht via een infuus. Dit is nodig omdat uw bloed­druk niet te veel mag dalen. Uw pols en
You will first be given extra fluid via a drip. This is necessary to prevent your blood pressure from dropping too
bloeddruk worden regel­matig gecontroleerd, soms met behulp van automatische bewakings­apparatuur. De
low. Your heartbeat and blood pressure will be checked regularly, sometimes by using automatic monitoring
harttonen van het kind worden gecontroleerd door middel van een CTG (cardiotocogram).
equipment. The baby’s heart will be monitored using a CTG (cardiotocograph).
Wie geeft de prik?
Who administers the epidural?
Epidurale pijnbestrijding wordt door een anesthesioloog gegeven. Dit gebeurt op de verloskamer.
Epidural pain relief is given by an anaesthetist. This is done in the delivery room.
De prik zelf
The epidural injection
De anesthesioloog prikt terwijl u op uw zij ligt of voorovergebogen zit. U moet uw rug zo bol mogelijk maken en
The anaesthetist will give the injection while you are lying on your side or bending forward while sitting. You
uw lichaam zo stil mogelijk houden, want daardoor wordt de ruimte tussen de ruggenwervels beter bereikbaar.
will be asked to bend forward and curve your back as far as it will go and keep your body as still as possible,
De huid op de prikplaats wordt schoongemaakt en plaatselijk verdoofd met een dunne naald. Vervolgens schuift
because this will make the space between the vertebrae more easily accessible. The skin at the injection site
de arts op deze plaats door een andere naald een klein slangetje (katheter) tussen de wervels in de epidurale
will be cleaned and numbed with a local anaesthetic injected via a thin needle. The doctor will then use another
ruimte. Door inspuiting van verdovingsvloeistoffen worden de zenuwen vervolgens tijdelijk uitgeschakeld.
needle to insert a small tube (catheter) at this place between the vertebrae into the epidural space. The nerves
are then temporarily blocked by the anaesthetic injected.
Wat voelt u ervan?
De prik van de epidurale naald duurt kort en doet door de verdoving van de huid praktisch geen pijn.
What will you feel?
You will feel the prick of the epidural needle briefly, but this will hardly hurt as the skin has been numbed.
Na de prik
Als de katheter eenmaal is aangebracht, kunt u zich weer bewegen. Vaak wordt de katheter aangesloten op
After the injection
een pompje waardoor continu een kleine hoeveelheid verdovingsvloeistof loopt. Gemiddeld duurt het 5 tot 15
Once the catheter has been applied, you may move again. Often the catheter is connected to a small pump
minuten voordat u het effect echt merkt.
through which a small dose of anaesthetic passes continuously. On average, it will take 5 to 15 minutes before
you really notice the effect.
Verdere controles
Tijdens het verdere verloop van de bevalling worden uw bloeddruk, polsslag, urineproductie en soms ook het
Further checks
zuurstofgehalte in uw bloed regelmatig gecontroleerd, en wordt ook in de gaten gehouden of de pijnstilling
In the following stages of the birth process your blood pressure, pulse, urine production and sometimes the
voldoende is. Ook de conditie van uw kind wordt bewaakt .
oxygen level in your blood are checked regularly and your doctor will ensure that sufficient pain relief is provided.
Your baby’s condition will also be monitored.
Wat is het effect van epidurale pijnstilling?
In principe is het mogelijk dat u helemaal geen pijn hebt tijdens de ontsluitingsfase of tijdens het persen. Soms
8
What is the effect of epidural pain relief?
kunnen uw benen slap worden of krijgt u een tintelend doof gevoel in uw buikhuid en/of uw benen. Deze effecten
In principle, it is possible that you will not feel any pain at all during the dilation stage or during pushing.
verdwijnen als met de medicijnen wordt gestopt.
Sometimes your legs may become weak or you will get a tingling, numb feeling in the abdominal skin and/or
De epidurale pijnbestrijding heeft bij ongeveer 5% van de vrouwen onvoldoende resultaat. Dan moet gekeken
your legs. These effects will disappear once the medication is stopped.
worden of de katheter goed zit en of de verdovingsvloeistof sterk genoeg is. Soms is het nodig om opnieuw te
For about 5% of all women who have an epidural, the pain relief is not sufficient. In these cases, the doctor
prikken.
will check whether the catheter is attached properly and whether the anaesthetic is strong enough. It may be
De anesthesioloog zoekt altijd naar een evenwicht in de dosering: de pijn moet draaglijk zijn terwijl de
necessary to reinsert the catheter.
bijwerkingen zo klein mogelijk zijn. Op het hoogtepunt van een wee kunt u dus toch nog wat druk of een beetje
The anaesthetist will always seek a balanced dosage: the pain must be tolerable, while side effects should be
pijn voelen. Door de ruggenprik krijgt u echter rust en kunt u weer op krachten komen; door vermindering van
minimised. At the peak of a contraction you may therefore still feel some pressure or pain. However, the epidural
pijn en angst kan de ontsluiting dan sneller verlopen.
will allow you to rest and regain your strength. By reducing pain and anxiety, dilation can progress faster.
9
Hoe gaat de bevalling verder bij epidurale pijnstilling?
How does the birth process continue after epidural pain relief?
Tegen de tijd dat u volkomen ontsluiting hebt, wordt de hoeveelheid toegediende medicijnen vaak verminderd.
Once you are fully dilated, the amount of medication that is administered is often reduced. This enables you to
Zo voelt u weer de weeën die nodig zijn om goed mee te kunnen persen. Soms duurt het een tijdje voordat de
feel the contractions again, which is necessary to push along effectively. It may take a while before you have
spontane persdrang op gang komt. De uitdrijvings­fase kan hierdoor wat langer duren. Net als bij elke bevalling
the spontaneous urge to push. As a result, the expulsion phase may last a little longer. As with any childbirth, an
kan een kunst­verlossing nodig zijn: een geboorte met de vacuüm, tang of keizer­snede. Mocht een keizersnede
assisted delivery may be required, i.e. with ventouse suction, forceps or via a Caesarean. Should a Caesarean
nodig zijn, dan is het even­tueel mogelijk de epidurale katheter te gebruiken. Soms kiest de anesthesioloog een
be necessary, the epidural catheter may possibly be used. Sometimes, the anaesthetist chooses a different kind
ander soort pijnbestrijding: spinale anesthesie, of krijgt u algehele anesthesie (narcose).
of pain relief: spinal anaesthetic or general anaesthetic.
Kan epidurale pijnstilling altijd gegeven worden?
Can epidural pain relief always be given?
Soms kan het enige tijd duren voordat de anesthesioloog naar de verloskamer kan komen, omdat hij/zij
Sometimes, it takes a while before the anaesthetist can come to the delivery room, because he/she is caring for
nog bezig is met de zorg voor andere patiënten of omdat hij/zij van huis moet komen. In bepaalde situaties
other patients or has to come from home. In certain situations epidural pain relief is undesirable, for example,
is epidurale pijnstilling onwenselijk, zoals bij stoornissen in de bloedstolling, bij infecties, bij sommige
if you have a blood clotting disorder, an infection, certain neurological conditions, or if you have any spinal
neurologische aan­­doeningen, en bij afwijkingen of eerdere operaties aan de ­wervelkolom.
abnormality or have had spinal surgery.
Bijwerkingen en eventuele complicaties van epidurale anesthesie
Side effects and possible complications of epidural anaesthetic
Bloeddrukdaling
Falling blood pressure
Door epidurale anesthesie worden de bloedvaten in de onderste lichaamshelft wijder; daardoor kan de
Epidural anaesthetic widens the blood vessels in the lower part of your body, which may lower your blood
bloeddruk dalen. Om dit te voorkomen krijgt u al voor het inbrengen van de epidurale katheter extra vocht via
pressure. To prevent this, you will be given extra fluid via a drip before the epidural catheter is inserted. If your
een infuus. Bij een te lage bloeddruk kunt u zich niet lekker voelen of duizelig worden; door op uw zij te gaan
blood pressure is too low, you may feel unwell or dizzy; by lying on your side you can reduce these symptoms
liggen kunt u de klachten verminderen en verdere daling van de bloeddruk voorkomen.
and prevent your blood pressure from dropping any further.
Door de bloeddrukdaling kan eventueel de hartslag van uw baby ook veranderen. Dit wordt zichtbaar op het
A lower blood pressure may also affect your baby’s heartbeat. This is will be visible on the ECG (central foetal
hartfilmpje (CTG-bewaking).
monitoring).
Blaasfunctie
Bladder function
Door de verdoving van het onderlichaam kunt u bij epidurale pijn­bestrijding moeilijk voelen of uw blaas vol is.
Because epidural pain relief involves numbing the lower part of your body, it may be difficult for you to feel
Ook plassen kan moeilijk zijn. Degenen die u op de verloskamer begeleiden, controleren daarom nauwkeurig of
whether your bladder is full. Urinating may also be problematic. The delivery room staff looking after you will
uw blaas niet te vol wordt. Soms krijgt u als voorzorg een blaaskatheter, soms wordt dit alleen gedaan als het u
therefore carefully check that your bladder does not become too full. As a precaution you may be given a bladder
niet lukt om te plassen.
catheter; sometimes this is only given if you are unable to urinate.
Jeuk
Itching
Een lichte jeuk is soms een reactie op de gebruikte verdovingsvloeistof. Behandeling is zelden nodig.
You may feel a slight itching as a reaction to the anaesthetic used. This rarely requires treatment.
Rillen
Shivering
Het kan gebeuren dat u na het prikken van de epiduraal gaat rillen zonder dat u het koud hebt. Dit is onschuldig
After the epidural injection you may start to shiver even though you are not cold. This is harmless and usually
en meestal van korte duur. Het rillen ontstaat door veranderingen in uw temperatuurgevoel.
passes quickly. The shivers are caused by changes to your sense of temperature.
Hoofdpijn
Headache
Bij 1% van alle patiënten met epidurale pijnbestrijding komt het voor dat de ruimte rond het ruggenmerg (de
In 1% of all patients receiving epidural pain relief, the space around the spinal cord (the spinal space) is injected.
spinale ruimte) wordt aan­geprikt. Het gevolg is hoofdpijn, die meestal pas de volgende dag optreedt. Het is een
This will result in a headache that in general only develops the next day. This is an unpleasant but harmless
vervelende maar onschuldige complicatie. In de helft van de gevallen zijn eenvoudige maatregelen als rust,
complication. In half of the cases simple measures such as rest, medication and drinking plenty of fluids are
medicijnen en veel drinken voldoende om de klacht te verhelpen. In het geval dat de hoofdpijn blijft bestaan,
enough to remedy the complaint. If the headache persists, the anaesthetist will seek a different solution.
zoekt de anesthesioloog naar een andere oplossing.
10
11
Overige complicaties
Other complications
De kans dat grote hoeveelheden verdovingsvloeistoffen ongewild in bloedbaan of hersenvocht terechtkomen is
The risk of large amounts of anaesthetic unintentionally entering the bloodstream or cerebrospinal fluid is
bijzonder klein. In een dergelijk geval wordt de ademhaling moeilijker; hiervoor kunt u behandeld worden. Om
extremely low. If this happens, breathing will become more difficult; this can be treated. For this and other
deze en andere redenen wordt u tijdens en na het prikken intensief gecontroleerd.
reasons, you will be closely monitored both during and after the injection.
Rugklachten
Back pain
Rugklachten tijdens de zwangerschap en rondom de bevalling komen bij 5 tot 30% van de vrouwen voor.
During pregnancy and delivery, 5 to 30% of women experience back ache. Back pain after a delivery with
Rugklachten na een bevalling met epidurale pijnstilling worden niet rechtstreeks door de epidurale katheter
epidural pain relief is not directly caused by the epidural catheter, but can probably be attributed to a prolonged
veroorzaakt, maar zijn vermoedelijk eerder te wijten aan een lang­durige ongebruikelijke houding tijdens de
unusual position during labour, putting pressure on the nerves and ligaments in the pelvis and spine. However,
bevalling met trekkrachten op zenuwen en banden van bekken en wervelkolom. Wel kan de epidurale katheter
the epidural catheter can temporarily cause a bruised feeling on the injection site.
tijdelijk een beurs gevoel geven op de plaats van de prik.
Voor- en nadelen van epidurale pijnstilling op een rij
• De meest effectieve vorm van pijnbestrijding tijdens de bevalling. In principe continu toepasbaar, zowel
tijdens de ontsluiting als tijdens het persen. Tijdens het persen wordt de pijnstilling stopgezet om het actief
meepersen te bevorderen. Hierdoor is het mogelijk dat u tijdens het persen weer enige pijn kunt voelen.
• Er is uitgebreide bewaking van uzelf en het kind nodig. U krijgt in ieder geval een infuus, een bloeddrukband,
Overview of pros and cons of epidural pain relief
• The most effective form of pain relief during labour. Theoretically, it can be applied at any time, both during
dilation and expulsion. During expulsion, pain relief is stopped to encourage active pushing. As a result, you
may feel some pain again while pushing.
• You and the baby need to be extensively monitored. At the very least, you will be given a drip, a blood
pressure cuff, a catheter in the spine which is usually connected to an infusion pump as well, nearly always
een katheter in de rug die meestal ook op een infuuspomp is aangesloten, vrijwel altijd CTG-bewaking
CTG monitoring via an electrode on your baby’s head, a pressure catheter in your uterus to record the
door middel van een elektrode op het hoofd van uw kind, een drukkatheter in de baarmoeder om weeën te
contractions, and sometimes a bladder catheter.
registreren, en soms een blaaskatheter.
• De kans op een ernstige complicaties is zeer gering. Soms kunnen vervelende bijwerkingen optreden die
niet ernstig zijn: bloed­druk­daling, hoofdpijn, krachtverlies in de benen, jeuk, verminderde blaas­functie. Deze
klachten zijn goed behandelbaar en van tijde­lijke aard.
• Voor de bevalling kunt u bijna nooit meer rondlopen; u moet in bed blijven.
• The risk of serious complications is very low. Occasionally, unpleasant side effects may occur, which are not
serious: falling blood pressure, headache, loss of strength in your legs, itchiness, reduced bladder function.
These symptoms are temporary and can be treated well.
• Before giving birth, you can hardly ever walk around anymore; you have to stay in bed.
• In around 5% of the women, the pain-relieving effect is insufficient.
• Bij ongeveer 5% van de vrouwen is het pijnstillende effect onvoldoende.
12
13
Spinale anesthesie
Spinal anaesthetic
Bij de keizersnede kan zowel de epidurale als de spinale anesthesie worden toegepast. Soms worden beide
If a Caesarean section is performed, both epidural and spinal anaesthetic can be given. Sometimes both
technieken gecombineerd, maar in de praktijk wordt spinale anesthesie het meest gebruikt bij de keizersnede
techniques are combined, but in practice spinal anaesthetic is used most for Caesareans – especially in an
– zeker als er haast geboden is. Het voordeel van spinale anesthesie is dat het middel snel werkt en alle
emergency. The advantage of spinal anaesthetic is that it works fast and that it suppresses any discomfort which
onaangename gevoelens onderdrukt die tijdens het opereren kunnen optreden, zoals pijn aan de huid en de
may occur during surgery, such as pain in the skin and muscles and the sensation of pushing and pulling on the
spieren en het gevoel van duwen en trekken aan baarmoeder en buikvlies.
uterus and peritoneum.
Wat is spinale anesthesie?
What is spinal anaesthetic?
Bij spinale anesthesie spuit de anesthesioloog via een dunne naald een kleine hoeveelheid verdovingsvloeistof
For spinal anaesthetic, the anaesthetist injects a small dose of anaesthetic through a thin needle between the
tussen de wervels in de vloeistofruimte die zich om de grote zenuwen heen bevindt. De spinale ruggenprik zelf
vertebrae in the fluid space surrounding the major nerves. The spinal injection itself is quick and hardly ever
doet bijna nooit pijn en duurt kort. Soms wordt eerst de huid gevoelloos gemaakt. Een enkele keer kunt u tijdens
hurts. Sometimes, the skin is numbed first. On rare occasions you may feel a twinge in your legs while the
het prikken een pijnscheut in uw benen voelen.
injection is being given.
Al heel snel is het onderlichaam tot ruim boven de navel verdoofd. In het begin voelt u een warm tintelend
Very soon the lower part of your body is numbed up to above the belly button. At first, you will experience a
gevoel in uw benen. Als de prik is ingewerkt, kunt u uw benen niet meer bewegen. De plaats waar de
warm tingly feeling in your legs. Once the injection has taken effect, you will not be able to move your legs. The
gynaecoloog de snede maakt, is volledig verdoofd. U hebt tijdens de operatie geen pijn, maar u voelt wel dat de
site where the gynaecologist makes the incision is completely anaesthetised. You will not feel any pain during
gynaecoloog bezig is om bijvoorbeeld buikspieren opzij te trekken. U bent gewoon bij bewustzijn. Afhankelijk van
the operation, but you will be able to feel that the gynaecologist is pulling your abdominal muscles to the side, for
de omstandigheden is het mogelijk uw kind direct na de geboorte te zien.
example. You are conscious the whole time. Depending on the circumstances, you will be able to see your baby
immediately after birth.
Bijwerkingen en eventuele complicaties van spinale anesthesie
Side effects and possible complications of spinal anaesthetic
Bloeddrukdaling
Hiervoor geldt hetzelfde als wat staat onder epidurale anesthesie.
Falling blood pressure
The same applies as explained under epidural anaesthetic.
Benauwd gevoel
Een enkele keer gaat de verdovingsvloeistof omhoog binnen de ruimte waarin gespoten is. Dit kan een benauwd
Oppressive feeling
en soms angstig gevoel geven. Angst is niet nodig omdat de anesthesioloog uw ademhaling intensief controleert
Occasionally, the anaesthetic rises up inside the space that has been injected. This may cause an oppressive
en zo nodig ondersteunt.
and sometimes anxious feeling. There is no need to be afraid, because the anaesthetist will be monitoring your
breathing closely, supporting it where necessary.
Hoofdpijn
Bij spinale anesthesie wordt een klein gaatje gemaakt in het vlies dat zich rond het ruggenmerg bevindt. Vrijwel
Headache
altijd sluit dit gaatje vanzelf, maar een enkele keer blijft er wat vocht uitlekken. Het gevolg is hoofdpijn. De kans
Spinal anaesthetic involves making a tiny hole in the membrane around the spinal cord. This hole nearly always
hierop is 1 tot 3%. Dit is een vervelende maar onschuldige complicatie die behandeld kan worden.
closes by itself, but occasionally some fluid continues to leak. This leads to a headache. The chance of this
happening is 1% to 3%. It is an unpleasant, but harmless complication, which can be treated.
Totaal spinaal blok
Bij een totaal spinaal blok verdooft de verdovingsvloeistof ook het bovenste gedeelte van het lichaam. Zelf
Total spinal block
ademen is niet mogelijk en de anesthesioloog zal u narcose moeten geven om u te kunnen beademen. Het is
In the event of a total spinal block, the anaesthetic also numbs the upper part of the body. Even breathing is then
een zeer zeldzame complicatie.
impossible and the anaesthetist will have to give you a general anaesthetic in order to apply artificial respiration.
This complication is very rare.
14
15
Is spinal anaesthetic always possible?
Spinale anesthesie is op elk tijdstip van de dag mogelijk, ook als u al weeën hebt. Een enkele keer vindt de
Spinal anaesthetic is possible at any time of the day, even if you already have contractions. Occasionally, the
gynaecoloog of de anesthe­sioloog een ruggenprik onwenselijk, bijvoorbeeld als er erg veel haast bij is of als
gynaecologist or anaesthetist will consider a spinal injection undesirable, for example in an emergency or if
u een stoornis in de bloedstolling of een infectie hebt. Ook bij bepaalde neurologische aandoeningen en bij
you have a blood clotting disorder or an infection. Certain neurological conditions and abnormalities or a past
afwijkingen of een doorgemaakte operatie aan de wervelkolom wordt liever geen spinale anesthesie gegeven.
operation on the spinal column may also be reasons for deciding against spinal anaesthetic.
Een enkele keer lukt het niet om de verdovende vloeistof op de juiste plek in te brengen. Dan is een keizersnede
Once in a while it proves impossible to inject the anaesthetic in the right place. A Caesarean under general
onder volledige verdoving (narcose) nodig.
anaesthetic (narcosis) will then be necessary.
Voor- en nadelen van spinale anesthesie op een rij
Overview of pros and cons of spinal anaesthetic
• Bij een keizersnede een goede manier van verdoving waardoor u geen pijn voelt.
• An effective form of anaesthetic for a Caesarean which will leave you pain-free.
• U bent wakker en kunt de geboorte van uw kind bewust mee­maken.
• You are awake and can consciously experience the birth of your baby.
• De kans op bijwerkingen is gering, de kans op ernstige complicaties heel klein.
• The risk of side effects is low, and the risk of serious complications is very low.
Tot slot
In conclusion
Hebt u na het lezen ervan nog vragen of wilt u meer informatie aarzel dan niet om die met uw gynaecoloog
If you have any further questions after reading this brochure, or if you would like more information, please do
of anesthesioloog te bespreken. Het kan handig zijn uw vragen van tevoren op papier te zetten. Ook kunt u
not hesitate to discuss this with your gynaecologist or anaesthetist. It may be a good idea to write down your
de website van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie raadplegen. De gegevens vindt u
questions before your appointment. You can also visit the website of the Nederlandse Vereniging voor Obstetrie
hierna.
en Gynaecologie (Dutch Society for Obstetrics and Gynaecology). Contact information is given below.
Isala klinieken
Isala klinieken
Locatie Sophia
Location Sophia
Polikliniek Gynaecologie/Verloskunde
Gynaecology/Obstetric Outpatient Clinic
Dokter van Heesweg 2
Dokter van Heesweg 2
Postbus 10400
P.O. Box 10400
8000 GK Zwolle
8000 GK Zwolle
t (038) 424 56 04
t (038) 424 56 04
www.isala.nl/verloskunde
www.isala.nl/verloskunde
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)
www.nvog.nl, rubriek ‘patiëntenvoorlichting’
www.nvog.nl, section Voorlichting (information)
Verantwoording
Het copyright van en de verantwoordelijkheid voor deze brochure berusten bij de Nederlandse Vereniging
Credits
The copyright and responsibility for the content of this brochure remain with the Nederlandse Vereniging
voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) in Utrecht. De tekst is aangepast door de vakgroepen Gynaecologie/
voor Obstetrie en Gynaecologie (Dutch Society for Obstetrics and Gynaecology), NVOG) in Utrecht. The text
Verloskunde en Anesthesiologie in samenwerking met de stafdienst Concerncommunicatie van de Isala
has been amended by the Departments of Gynaecology/Obstetrics and Anaesthesiology in conjunction with
klinieken.
members of staff from the Group Communication Department of the Isala klinieken.
16
17
5691 / 0210
Is spinale anesthesie altijd mogelijk?
www.isala.nl