Vrees voor pijn meer beperkend dan pijn zelf? Een
advertisement
Vrees voor pijn meer beperkend dan pijn zelf? Een innovatieve behandeling Johan W.S. Vlaeyen, PhD Pain and Disability Research Program University of Leuven, Belgium Maastricht University, Netherlands Overview • • • • De dreigwaarde van pijn Anticipatie en adaptatie: leren Reductie van vrees voor pijn Conclusies Overview • • • • De dreigwaarde van pijn Anticipatie en adaptatie: leren Reductie van vrees voor pijn Conclusies Traditionele Ziekte Model Stimuli Gedrag Een experiment Mentale representaties Context Stimuli Leren Gedrag Pijn als biologisch waarschuwingssignaal Pijnlijke stimulus Culturele factoren: Betekenis van pijn: - 25o A B Heel koud Heel warm Arntz & Claassens, PAIN 2005 Catastrofale interpretaties van pijn Pain Catastrophizing Scale Als ik pijn heb… • Denk ik voortdurend wanneer de pijn zal ophouden • Denk ik dat het verschrikkelijk is en nooit meer beter wordt • Ben ik bang dat de pijn zal toenemen • Vraag ik me af of er niets ernstigs aan de hand is Sullivan et al, 1995 Catastrofale interpretaties van pijn Pain, 2006 Pijn lokt beschermend gedrag uit Pijnlijke stimulus Beschermend gedrag – – – – Vluchten Selective aandacht Vermijdingsgedrag Faciale expressie Vlucht/vermijdingsgedrag in acute rugpijn Tiltaak 160 140 120 100 80 60 Vrees voor bewegen: Laag Hoog 40 20 0 T1 T2 TSK low T3 TSK high Swinkels‐Meewisse et al, PAIN, 2005 Subtiel vermijdingsgedrag in chronische rugpijn Tiltaak Tang et al, BRAT, 2007 Subtiel vermijdingsgedrag in chronische rugpijn Tang et al, BRAT, 2007 Subtiel vermijdingsgedrag in chronische rugpijn Tiltaak Vrees Hoog Laag Gezonden Tang et al, BRAT, 2007 Overview • • • • De dreigwaarde van pijn Anticipatie en adaptatie: leren Reductie van vrees voor pijn Conclusies Anticipatie and adaptatie: Associatief Leren Licht Voedsel Associatief Leren: Neutrale (geconditioneerde) stimuli Neutrale stimuli Pijnlijke stimulus Beschermend gedrag – – – – Vluchten Selective aandacht Vermijdingsgedrag Faciale expressie Propositionele kennis als CS … dan PIJN Neutrale stimuli Pijnlijke stimulus Beschermend gedrag – – – – Vluchten Selectieve aandacht Vermijdingsgedrag Faciale expressie Kinesiofobie Leren van “kinesiofobie” Voluntary Joystick Movement Paradigm oefenfase Leren van “kinesiofobie” Voorspelbare pijn CS‐ CS+ + Onvoorspelbare pijn + + Vrees voor pijnlijke bewegingen Oog knipper reflex Oog knipper reflex Vrees‐vermijdings Model Vlaeyen et al, 1995; Crombez et al, 1999, Vlaeyen and Linton, 2000 LETSEL/OVERBELASTING BEPERKINGEN DEPRESSIE HERSTEL VERMIJDINGSGEDRAG SELECTIEVE AANDACHT BLOOTSTELLING PIJN ERVARING VREES VOOR PIJN CATASTROFEREN LEREN LAGE VREES Rug/Nek pijn T1 Vrees voor pijn gezondheidszorg werkers die pijn ontwikkelen T2 Arbeidsverzuim Ernst pijnklachten Jensen et al., JOEM 2010 Overview • • • • De dreigwaarde van pijn Anticipatie en adaptatie: leren knowledge Reduceren van vrees voor pijn Conclusies Exposure a. Functionele doelen vastleggen b. Educatie over de vermijdings paradox c. Hierarchie d. Modeling e. Verwachtingen uitdagen door middel van gedragsexperimenten Vlaeyen et al., CJP 2002 Fear Hierarchy Leeuw et al.. J Pain 2007;8(11):840‐849. http://www.psychology.unimaas.nl/phoda‐sev/ Uitdagen via gedragsexperiment 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 A B C fear pain push the baby buggy D lift a child De Jong et al Pain, 2007 Overview • • • • The dreigwaarde van pijn Anticipatie en adaptatie: leren Reductie van vrees voor pijn Conclusies Conclusies • Vrees voor pijn is een normal reactie op ongewone en bedreigende informatie. • Vrees voor pijn kan in stand worden gehouden door associatief leren. • Vrees voor pijn is belangrijke voorspeller van dagelijkse functionele beperkingen, via vermijdingsgedrag • Er bestaat een assymmetrie tussen snelle acquisitie en langzame extinctie van vrees voor pijn • Exposure kan een bijdrage leveren aan het op maat scijden van cognitive‐gedragsmatige interventies. Teamwork: Maastricht (NL): Madelon Peters Marielle Goossens Martien Schrooten Linda Vancleef Petra Karsdorp Jeroen de Jong Hanne Kindermans Saskia Ranson Pim Peeters Ken Ceulemans Leuven (B): Ilse van Diest Omer van den Bergh Steven de Peuter Ann Meulders Kim Helsen Stéphanie Volders Erik Ceunen Nele Vandebroek International: Geert Crombez, Belgium Liesbet Goubert, Belgium Stephen Morley, UK Amanda Williams, UK Katja Wiech, UK Mick Sullivan, Canada Gordon Asmundson, Can Steven Linton, Sweden Dank voor uw aandacht Low back pain Start Early change Catastrophizing CBT Disability management End OR = 1.07* Return to work OR = 1.09* Late change Pain-related fear OR = 1.05** Late change Pain severity Wideman et al., PAIN 2009 Low back pain Workers developing pain disability T1 Pain-related fear T2 .48 Pain-related fear .24 Social Disability .20 Pain severity Gheldof et al., EJP 2010 .58 Low back pain Jensen et al., JOEM 2010
