Schone openbare ruimte doe je samen

Schone openbare ruimte doe je samen
Op een interactieve wijze haalde Addie Weenk van RWS via 8 vragen kennis over participatie uit de
zaal. Wat speelt er, wat zijn de dilemma’s en de tips?
Waarom participatie?

Inwoners zelf verantwoordelijk maken voor de straat. Daardoor wordt verbondenheid
binnen de wijk en tussen wijk en gemeente gecreëerd.

Omdat het leuk is, het belangrijkste effect is “zwaan kleef aan”

Bestuurlijke ambitie. Vaak is de praktijk weerbarstig, soms is het lastig intern draagvlak te
creëren voor bewonersinitiatieven.
Opvallend: kosten besparing wordt niet genoemd als reden voor inzet van participatie
Hoe wordt werving aangepakt?
Er zijn veel verschillen in aanpak, maar over het algemeen blijkt dat actieve werving het beste
resultaat geeft:

Toezichthouders gaan de wijk in en werven actief participanten

Landelijke opschoondag is een ingang

Soms worden in een wijk kaartjes uitgedeeld waar je je mee kan opgeven

Het bestand van burgers die melden wordt gebruikt om participanten te werven. Deze
burgers zijn al betrokken

Maak gebruik van bestaande facebookpagina’s /appgroepen/buurtpreventieteams etc. op
wijkniveau. Deze mensen zijn vaak gemotiveerd om iets voor hun wijk te doen, start
bijvoorbeeld met een wijkbijeenkomst waar al deze partijen en hun leden worden
uitgenodigd.

Je kunt inwoners ook inzetten als schooncoach: deze schooncoaches sturen bijvoorbeeld
supporters van schoon aan en onderneemt/initieert acties.

Het sluiten van convenanten met scholen en winkels
Belangrijk: soms overwegen gemeenten er een financiële vergoeding tegenover te zetten. Vaak
hebben inwoners daar geen behoefte aan. Noot organisatie: dit komt overeen met wat we weten
vanuit gedragsbeïnvloeding: als mensen intrinsiek gemotiveerd zijn, is er geen noodzaak meer
voor extrinsieke motivatie (beloning); sterker nog; door extrinsieke motivatie toe te passen
(beloning) kan de intrinsieke motivatie beschadigd worden. Supporters achteraf in het zonnetje
zetten kan natuurlijk altijd!
Hoe kun je zichtbaar maken dat er supporters van schoon zijn?

De Landelijke Opschoondag is een goed moment

In sommige gemeenten hebben supporters hesjes van de gemeente
Worden participanten geregistreerd?

De meeste gemeenten registreren hun participanten

Registratie wel laagdrempelig houden
Tip: Participatiekaart ( www.participatiekaart.nl )
Tip: beperk het delen van de gegevens: anders worden participanten ook benaderd voor andere
zaken en dat wordt vaak niet op prijs gesteld.
Nieuwe ontwikkeling: het ontstaan van coöperaties die het beheer van hun buurt volledig
overnemen
Worden afspraken vastgelegd?
Voorbeelden van vastleggen van afspraken zijn:

Convenant afsluiten met de wethouder. Als de afspraken worden opgevolgd, is de beloning
een uitnodiging voor de plantjesmarkt (Arnhem).

Afspraken met adoptanten van ondergrondse containers worden vastgelegd (A’dam Oost)

In Rotterdam gaan de bewonersinitiatieven (vaak) buiten de gemeente om: organisatie
“Opzoomeren” speelt een grote rol in coördineren en faciliteren van buurtinitiatieven op
allerlei gebied (niet alleen schoon maar ook burenhulp etc.)
Hoe kunnen we participatie uitbreiden van “eenmalige acties” naar structureel?

Op wijkniveau bestaande structuren samenbrengen

Vanuit andere activiteiten mensen vragen mee te denken

Inwoners betrekken bij schouwen

Inwoners gastlessen laten geven
Hoe krijg je participatie op gang in het buitengebied?
Geen gouden tip; ook lastig in verband met gevaarlijke situaties (verkeer op provinciale wegen
etc.). Nederland Schoon is nu bezig om te kijken of hotspots langs provinciale wegen aangepakt
kunnen worden in samenwerking met de provincie.
Idee vanuit België: in gemeente Mol wordt het schoonhouden van de buitenruimte op dezelfde
manier geregeld als gemeenten in Nederland doen met papierinzameling met verenigingen.
Laatste Tip:
Houdt participatie niet klein, maar maak het groot. Dat vraagt een gemeentelijke organisatie die
durft los te laten. En de basis, wederzijds vertrouwen en respect, moet op orde zijn.
Noot organisatie: ook dit wordt ondersteund door wat we weten vanuit gedragsbeïnvloeding:
autonomie en vrijheid ondersteunt intrinsieke motivatie.