les 3 - Byzantium

Kenmerk 12
Het ontstaan van feodale
verhoudingen in het bestuur
Les 3: Byzantium
Ontstaan Byzantium
• In 330 nc koos Constantijn de Grote het plaatsje
Byzantium als nieuwe hoofdstad voor zijn
keizerrijk
• Onmiddellijk startte hij een gigantisch
bouwproject een Romeinse hoofdstad waardig
• De stad van Constantijn – Constantinopolis – lag
zeer strategisch
– Tussen Azië, Europa en Afrika
– Aan zee
• Alle belangrijke handelsstromen vloeiden langs haar
Constantinopel blijft, Rome zakt weg
•
In 476 viel het West-Romeinse Rijk maar
Byzantium blijft overeind. Waardoor?
1. De gunstige ligging van haar hoofdstad
2. Welvarend en dichtbevolkt platteland, waardoor
andere volken beter buiten de deur konden worden
gehouden (zie Volksverhuizingen)
3. Daarnaast versterkte Keizer Justinianus zijn rijk
(regeerperiode: 527-565 NC)
•
Efficiëntie en centralisatie van het bestuur
– Leiding leger en bureaucratie
•
hervormde hij het rechtssysteem: Corpus Iurus
– Deze moderne, heldere wetgeving stond model voor de
rechtssystemen van latere Europese staten
Constantinopel blijft, Rome zakt weg
4.
Heel belangrijk was de
versmelting (al vóór Justinianus)
van Kerk en staat. De keizer was
het verlengstuk van God op
aarde
•
5.
Hij droeg zorg voor de sociale
orde; de maatschappij was een
afspiegeling van de goddelijke
samenleving. Alle handelingen
van de keizer waren dan ook
heilig en vol symboliek. Maar als
hij zijn werk niet goed deed, kon
hij ook worden afgezet
Tevens trachtte Justinianus veel
van het Oude Rijk te heroveren
(zie groene gebied ▼)
Justinianus
Byzantijnse Cultuur
• Vanaf de 6e eeuw wordt Oost-Grieks de officiële taal
• De gehele cultuur was doordrenkt van het geloof
– Zo werd Constantinopel gezien als het nieuwe Jeruzalem
– Bijna alle kunst was religieuze kunst
– Vele iconen, fresco’s en muurschilderingen
• Bouwen van kerken
– Kleine in de vorm van een Grieks kruis
►
– Maar ook grote, zoals de Hagia Sophia, waarmee men de bouwkunst in
de wereld naar een hoger plan tilde
• Grote koepels, en zuilen galerijen en kroonlijsten
• Daarnaast behield het rijk vele facetten van de klassiek Griekse en
Romeinse cultuur
– Zoals bouwen, literatuur, beeldende kunst, taal enz.
• In de laatste paar eeuwen van het rijk trokken veel geleerden,
intellectuelen en kunstenaars naar het Westen en namen hun
cultuur(-goed) mee (export van ideeën)
Hagia Sophia
Fresco
Icoon
Interieur Hagia Sophia
Byzantijnse Economie
• Een rijke landbouweconomie gebaseerd op de
typische mediterrane producten
– Olijven, wijn, graan, groenten, kaas
•
•
•
•
Hoge belasting 1/3 (!) van de oogst
Nijverheid was in strikte gilden verdeeld
De staat sloeg een staatsmunt
Gunstige ligging op dé handelsrouten betekende
(extra) inkomsten
Neergang Byzantium
• Vijf grote complexen van oorzaken
– Onderlinge machtsstrijd in het rijk
• Burgeroorlogen en dynastieruzies
– Steeds sterker wordende handelsconcurrentie met het Westen
– De Pest
• 1347, tweederde van de bevolking overlijd
– Botsingen met de Westerse Kerk (RK)
• Beide dachten het ware geloof te prediken en beide wilden alle
niet-Christenen bekeren (wedloop)
• Kruisvaarders ontwrichtten het Rijk
– Vanaf de eerste kruistocht, 1096-1099
– Bij de 4e kruistocht werd deze stad zelfs veroverd
– Oorlogen met volken die het op het land en de rijkdom van de
Byzantijnen hadden voorzien
• Turken en aanverwante Aziatische volken (al vanaf de 6e eeuw) trachtten zij
het gebied in te komen
• Noormannen
• Noord-Italiaanse stadsstaten (Venetië, Genua, Florence)
Laatste fase Byzantium
• De komst van een nieuw
Turks volk, de Ottomanen
– Vanaf 1337 bezaten zij al
enige Byzantijnse steden
– In 1397 werd
Constantinopel voor het
eerst omsingeld
– Pas in 1453 kregen de
Ottomanen de stad
definitief in handen
• De stad werd niet in brand
gestoken; er werd noch
gesloopt, noch op grote
schaal geplunderd, haar
erfenis was in goede
handen!
Veroverring van Constantinopel in 1453 (1455)
Ontwikkeling Ottomaanse Rijk tot 1683