keizerlijk

Print het uit en niet het aan elkaar
Historia’s STEDENGIDS
keizerlijk
Constantinopel
✁
Te voet
door de
geschiedenis
De wandeling door het
Constantinopel van de
Byzantijnse keizers begint
bij de Hagia Sophia en
loopt ongeveer 2,5 kilometer
door het moderne Istanboel.
Istanboel
9
Turkije
Zuil van
Constantijn
Basilica
Cisterne
7
Milion
Obelisk van
Constantijn
Obelisk van
Theodosius
4
6
Archeologisch
museum
10
2
3
1
Hagia Irene
Hagia Sophia
5
Slangenzuil
8
Mozaïek-museum
✁
1
Hagia Sophia
Adres: Ayasofya Meydanı, Sultanahmet, Fatih,
Istanboel
Prachtige kerk was
hart van het rijk
Toen de Ottomaanse sultan Mehmet II in
1453 Constantinopel innam, ging hij
meteen naar de Hagia Sophia, om de
meest legendarische kerk van het
Byzantijnse Rijk met eigen ogen te
aanschouwen. Volgens de overlevering
werd Mehmet zo woedend op een soldaat
die bezig was het mooie gebouw te
vernielen dat hij hem liet executeren.
Door naar: Basilica Cisterne, 150 m
De gretigheid van de sultan is tekenend
voor het enorme belang van de Hagia
Sophia in die tijd. Sinds de bouw in de jaren
530 was de kathedraal het centrum van
het geestelijk leven in het Byzantijnse Rijk
en verwierf hij de reputatie de mooiste kerk
ter wereld te zijn. Met zijn 30 meter brede
koepel en kleurrijke mozaïeken en
wandschilderingen kon de Hagia Sophia bij
de keizerlijke huwelijken zelfs de meest
verwende bezoeker imponeren.
Na de val van Constantinopel werd de
kerk omgevormd tot een moskee. Er werden
minaretten geplaatst en over de mozaïeken
werd een witte pleisterlaag aangebracht. In
1935 werd het gips weer verwijderd, en nu
is de Hagia Sophia een uniek museum,
waar miljoenen bezoekers de oude glorie
van Constantinopel kunnen ervaren.
De wandschilderingen uit
de oude kathedraal zijn
nog te zien, hoewel de
Hagia Sophia lange tijd
een moskee was.
shutterstock
2
Basilica-cisterne
Adres: Alemdar Mahallesi, Seftali Sokak No. 6, Fatih, Istanboel
Gigantisch reservoir voorzag keizer van water
Door naar: Milion, 50 m
336 fraai gedecoreerde Griekse zuilen in
de cisterne plaatsen.
Het reservoir was halverwege de 6e eeuw
klaar en kon 80.000 kubieke meter water
bevatten. Eeuwenlang deed het dienst als
wateropslagplaats voor het paleis van de
keizer. Ook voorzag de cisterne de stad van
water in tijden van droogte of belegering.
In de jaren 1980 werd de cisterne, na
een grondige restauratie waarbij 50.000
ton modder werd verwijderd, opengesteld
voor het publiek. Een bezoek is een unieke
zintuigelijke ervaring, want de wandeling
De oude cisterne is bijzonder
sfeervol en vormt regelmatig het
decor voor klassieke concerten.
shutterstock
In de gloriedagen van Constantinopel
werd de stad door ruim 100 cisternen –
ondergrondse waterreservoirs – van
water voorzien. De grootste daarvan was
de Basilica Cisterne.
De beroemde cisterne is aangelegd
door de ambitieuze Justinianus I, en
volgens historische bronnen hebben er
7000 arbeiders aan gewerkt. Zelfs onder
de grond moest de grootsheid van de
stad zichtbaar zijn, en daarom liet de keizer
over de loopbruggen gaat vergezeld van
gedempt licht, klassieke muziek en het
geluid van waterdruppels.
✁
Op het monument
lazen reizigers de
afstand naar de grote
steden in het rijk af.
Bridgeman & emrah sütcü
3
Milion
Adres: Sultanahmet Meydanı, Sultanahmet,
Fatih, Istanboel
Alle wegen van het rijk
leidden naar het Milion
Constantijn de Grote wilde niets liever dan
dat Constantinopel de plaats van Rome als
centrum van het rijk zou innemen. Volgens
sommige oude bronnen noemde hij de stad
oorspronkelijk Nieuw Rome.
In elk geval kopieerde de keizer diverse
gebouwen en herkenningspunten uit
Rome naar zijn nieuwe stad. Dat gold
ook voor het Milliarium Aureum in Rome
– een monument dat de afstanden naar de
grote steden van het rijk toonde.
In Constantinopel werd de mijlpaal Milion
genoemd en aan de hoofdweg van de stad
geplaatst. Volgens Byzantijnse bronnen
was het oorspronkelijke Milion een
tetrapylon – een kubusvormig monument
met aan weerskanten een poort. Op het
Milion stond een beeld van Constantijn en
zijn moeder Helena, die naar het oosten
keken. Het monument overleefde de val
van Constantinopel, maar werd in de jaren
daarna verwoest. In 1967 en 1968 werd de
ruïne van het Milion ontdekt onder de
omliggende huizen. Een fragment ervan
staat nu op de kruising van de Yerebatan
Caddesi en de Divan Yolu Caddesi.
Door naar: Obelisk van Thedosius, 400 m
✁
4
Obelisk van Theodosius
5
Adres: Sultanahmet Meydanı, Fatih, Istanboel
Door naar: Obelisk van Constantijn, 75 m
Adres: Sultanahmet Meydanı, Fatih, Istanboel
Rovers stripten obelisk
Obelisk is eerbetoon aan
zowel keizer als farao
De obelisk van 18,5 meter komt uit de stad
Karnak in het oude Egypte, waar hij bij de grote
tempel stond. Maar in 390 bracht keizer Theodosius I de obelisk over naar Constantinopel.
De hiëroglyfen op de vier zijden van
de obelisk eren farao Thoetmosis III
(1479-1425 v.Chr.). Maar zeker zo interessant
zijn de reliëfs op de voet van de obelisk, die
belangrijke scènes uit de regeringsperiode
van Theodosius laten zien.
Obelisk van Constantijn
De sokkel van
de obelisk eert
Theodosius I.
De 30 m hoge
obelisk was ooit
bekleed met brons.
shutterstock
emrah sütcü
De Byzantijnse bronnen melden niet
wanneer de vrij eenvoudige obelisk werd
gebouwd. Wel is bekend dat hij is vernoemd
naar keizer Constantijn VII, die hem aan het
begin van de 10e eeuw liet restaureren.
Destijds zou het monument bekleed zijn
geweest met grote bronzen platen, die de
vele zeges van keizer Basileios I in de
9e eeuw afbeeldden. Maar de waardevolle
platen werden gestolen en omgesmolten
toen Constantinopel in 1204 werd
geplunderd door kruisridders.
Door naar: Slangenzuil, 40 m
6
Slangenzuil
Adres: Sultanahmet Meydanı, Fatih, Istanboel
Heilige zuil pronkte op keizerlijke renbaan
Constantinopel moest ook een
paardenrenbaan krijgen waar de inwoners
konden samenkomen, net zoals Rome het
Circus Maximus had, vond Constantijn de
Grote. De stad had al een kleinere renbaan,
en die werd onder leiding van Constantijn
gemoderniseerd en sterk uitgebreid. De
uiteindelijke renbaan – het Hippodroom –
was zo’n 45 meter lang, 130 meter breed
en had ruimte voor circa 100.000
toeschouwers.
Door naar: Zuil van Constantijn, 500 m
Midden op de renbaan lag de spina –
een zone waar monumenten uit het hele rijk
stonden, waaronder de obelisken van
Theodosius en Constantijn. Een van de
meest opvallende monumenten was de
Slangenzuil, een gedenkteken voor de
Griekse overwinningen in de Perzische
Oorlogen. De zuil bestond uit drie in elkaar
gedraaide slangen en stond oorspronkelijk
bij de tempel van Apollo in Delphi. Op de
top stond een grote gouden schaal, waarin
de priesters offers brachten.
Aan het einde van de 17e eeuw was de
Slangenzuil nog steeds vrijwel intact, maar
nu staat alleen het
onderste deel
er nog. Een van de
oorspronkelijke
slangenkoppen is te zien
in het archeologisch
museum verderop.
De zuil met
de drie
slangen
diende als
of ferzuil.
✁
Obelisk van Constantijn
Slangenzuil
Obelisk van Theodosius
De mensen achter de website
byzantium1200.com hebben
een impressie gemaakt van een
wagenrace op het Hippodroom.
Scan de QR-code hiernaast met
je smartphone en bekijk de video.
bridgeman & emrah sütcü
✁
De keizerlijke
zuil is niet
meer zo
luisterrijk als
weleer, maar
nog steeds
een imposant
monument.
7
Zuil van Constantijn
Adres: Yeniçeriler Caddesi, Beyazıt, Istanboel
Zuil markeerde geboorte van Constantinopel
scanpix & Emrah Sütcü
Na jaren bouwen kon Constantijn de Grote
in mei 330 Constantinopel dan eindelijk
uitroepen tot de nieuwe hoofdstad van het
Romeinse Rijk.
In de jaren daarvoor had Constantijn zich
als eerste Romeinse keizer tot het christendom bekeerd en was hij er na een langdurige strijd in geslaagd het sterk verdeelde
rijk te verenigen. En nu zou Constantinopel
een nieuw begin markeren voor zijn rijk.
Door naar: Mozaïek-museum, 750 m
Om dit te vieren liet Constantijn een 50
meter hoge zuil bouwen ter ere van zichzelf.
Vanaf de top bewonderde een gouden
standbeeld van de keizer de nieuwe,
luisterrijke hoofdstad.
De zuil heeft in de loop der tijd veel
doorgemaakt. In 1150 werden de bovenste
delen van het monument door een storm
verwoest. Daarna volgden plunderingen,
aardbevingen en branden, tot sultan Abdülhamit I in de 18e eeuw een restauratie uit
liet voeren. De zuil is een toonbeeld van de
Romeinse kunst uit de keizertijd.
Mozaïek-museum
getty images
8
Adres: Hacımimi Mahallesi, Lüleciler Arastası Sokagı, Istanboel
Mozaïeken brengen paleis
tot leven
In de jaren 1930 en 1950 vonden Duitse archeologen
bij opgravingen nabij de Hagia Sophia allerlei
mozaïeken. Uit analyse bleek dat de indrukwekkende
kunstwerken uit de 6e eeuw stamden en op de vloer
hadden gelegen van een plein bij het paleis waar de
Byzantijnse keizers ruim 1000 jaar woonden.
Het huidige museum is opgebouwd rond de
gevonden mozaïeken en staat waar het paleis ooit
stond. De mozaïeken beslaan 1872 vierkante meter
en laten vooral natuur- en jachttaferelen zien.
Op veel van de oude mozaïeken staan taferelen uit de
natuur afgebeeld, onder andere met exotische dieren.
Door naar: Archeologisch museum, 800 m
✁
9
Archeologisch museum van Istanboel
Adres: Cankurtaran Mahallesi, Alemdar Caddesi, Fatih, Istanboel
Alle schatten op één plek
In het museum
zijn onder andere
veel beelden en
grafstenen te zien.
emrah sütcü
Het keizerlijke Constantinopel liet een scala
aan archeologische sporen achter in de
vorm van beelden, sieraden en reliëfs. Veel
van deze schatten zijn te zien in het
archeologisch museum.
Het museum werd geopend in 1891,
toen de toenmalige sultan bepaalde dat de
schatten van het Ottomaanse Rijk moesten
worden beschermd. In het hele rijk werden
gouverneurs gedwongen om alle
archeologische vondsten uit hun gebied
naar Istanboel te sturen. Zo kreeg het
museum een unieke collectie.
Het archeologisch museum bezit nu een
✁
10
Hagia Irene
Adres: Cankurtaran Mahallesi, Fatih, Istanboel
Akoestiek is nog altijd klasse apart
Recht tegenover het archeologisch museum
ligt de Hagia Irene, de eerste christelijke
kerk van Constantinopel. Constantijn de
Grote initieerde de bouw van de kerk in de
eerste helft van de 4e eeuw, en tot de
komst van de Hagia Sophia was de Hagia
Irene de hoofdkerk van Constantinopel.
Zoals vele andere gebouwen in de stad
heeft ook de Hagia Irene veel te lijden gehad
van aardbevingen. In de 8e eeuw was het
bijna gedaan met de kerk, tot Constantijn V
een restauratie liet uitvoeren en de kerk
voorzag van mozaïeken en wandschilderingen.
Bij wijze van
uitzondering is de
Hagia Irena niet
omgevormd tot een
moskee.
shutterstock
Anders dan veel andere Byzantijnse
kerken werd de Hagia Irene na de
Ottomaanse verovering niet veranderd in
een moskee. Daardoor bezit de kerk nog
een groot aantal oorspronkelijke
kenmerken, waaronder het atrium.
Nu wordt de kerk vaak gebruikt als
concertzaal voor klassieke muziek vanwege
de prachtige akoestiek.
Voor een bezoek aan de Hagia Irene is
speciale toestemming vereist, te verkrijgen
in de Hagia Sophia.
miljoen voorwerpen uit verschillende
perioden, waaronder ook talloze vondsten
uit de keizertijd. Er is bijvoorbeeld een
gigantisch aantal beelden te bezichtigen
van verschillende Byzantijnse keizers. Ook
de collectie religieuze kunst uit het
Byzantijnse Rijk is overweldigend.
Daarnaast bevat het museum vele
archeologische voorwerpen van meer
alledaagse aard en restanten van de
stadsmuren van Constantinopel. Ook delen
van het Hippodroom, de grote renbaan,
worden er tentoongesteld.
Door naar: Hagia Irene, 100 m
UITSTAPJE!
✁
✁
Als toeschouwer sta
je onder een grote
koepel en bevind je je
midden in de slag om
Constantinopel.
all over press/getty
Als je de Ottomaanse verovering van
Constantinopel van dichtbij ervaren wilt, ben
je in het museum Panorama 1453 aan het
juiste adres. Hier sta je midden in een 360
graden-panorama dat een oorlogsscène
met 10.000 soldatenfiguren verbeeldt. Het
geluid van militaire muziek, kanonschoten
en paardenhoeven draagt bij aan het
dramatische effect.
Het museum ligt in het ‘Topkapi Culture
Park’. Vanuit Sultanahmet, waar de overige
bezienswaardigheden in deze gids liggen,
neem je tram T1 naar station Topkapi.