PowerPoint-presentatie

ONDERZOEK – DE LATIJNSE
CHRISTENHEID EN DE
ANDEREN (6E -15E)
HB p36-42, cursus p5-7
Continenten – beschavingen: bron 4
CULTUREN
CONTINENTEN
STEDEN
1. CHRISTENDOM
EUROPA
BRUGGE, CARCASSONNE,
BYZANTIUM
2. ISLAM
EUROPA / AZIE / AFRIKA
CORDOBA
3. BOEDDHISME
AZIE
CHANG’AN
4. PRECOLOMBIAANSE
AMERIKA
TIKAL
Internationale handel: bron 5

Welke oceaan speelde geen rol bij internationale
handel?
 Atlantische
oceaan
 Reden? Men had nog geen idee dat daar een continent
(nl. Amerika) lag.
Latijns christendom - vandaag



Doc 4, doc11
België, Nederland, Ierland, Engeland, Wales,
Duitsland, Frankrijk, Italië, Denemarken, …
GRIEKS-ORTHODOX:
 Landen:
Servië, Bulgarije, Armenië, Griekenland,
Cyprus, deel Rusland, …
 Stad: Byzantium
 Rijk: Byzantijnse rijk.
De islam in Europa



Zie atlas kaart 25 (I, II), 26 (I), 27 (I, II), 28 (I).
Welke landen hoorden tot de moslimwereld?
Saoedie-Arabië
Egypte
Algerije
Irak
Iran
Syrië
Tunesië
Libië
Turkije
SPANJE
PORTUGAL
(FRANKRIJK)
Wat valt er op? Spanje, Portugal, Frankrijk
 Drie
typisch christelijke landen.
Slag bij Poitiers
HET BYZANTIJNSE RIJK HIELD
EEN MILLENNIUM STAND
Boek p42-45, cursus p8-13
Keizer Constantijn bouwt een nieuwe
hoofdstad.




280-337
Eerste christelijke
keizer van Rome
313: edict van Milaan
– einde
christenvervolgingen
330 stichting
Constantinopel
Constantinopel - 330


HANDEL
VERDEDIGIN
G
Constantinopel

Handel
 Kruispunt
van Europese
landwegen naar Azië.
 Overgang tussen de
Middellandse Zee en
de Russische vlaktes.

Verdediging
 Quasi
volledig
omgeven door de Zee
(Marmara en Zwarte).
 Makkelijk om invallers
te spotten.
Constantinopel

Smeltkroes van Romeinse, Griekse en Aziatische
cultuur, aangevuld met het christendom.
 Hoe
komt dat?
 Kruispunt van wegen  handelaars  wisselen
gebruiken, ideeën en cultuur uit met elkaar.
Byzantijnse rijk: expansie en
verbrokkeling



Keizer Justinianus I
482 – 565
Beschouwde zichzelf
als nakomeling van de
oude Romeinse keizers
 Onderzoeken:
p42
bron 1,
Expansie



Bron 1, p42
Uitbreiding v.h. rijk –
delen van het WRR
heroveren
(niet volledig gelukt)
Regeerde als een
goddelijk heerser
Verschrompeling
Verschrompeling

Hoe evolueerde het Byzantijnse rijk na de dood van
Justinianus?
 Het
rijk scheurde terug.
 Verschrompelde!

Lestekst deel 1 – lezen.
ORR  1453
 Byzantium veroverd door de Turken.
 Einde
Theodora – medeheerser van
Byzantium
Theodora




Tekst p10 – 11
Actrice – prostituee –
femme fatale –
wolspinster – keizerin
Getrouwd in 525 met
Justinianus
Verbeterde de positie
van de vrouw
Byzantijnse theocratie

Theo – god / kratos – macht, kracht
 Theocratie

= heerschappij van God.
Byzantijnse theocratie: bron 3, p44
 Keizer
= plaatsvervanger van god op aarde
 Keizer = de wet zelf
 Hedendaagse voorbeelden: China tot 1911, Japan tot
1946, Saoedi-Arabië (sharia), Iran (ayatholla), Tibet
(dalai Lama), en ook…
theocratie
Theocratie x Democratie
Theocratie x Democratie
Justinianus I



Macht om te regeren
komt van God.
Keizer is de hoogste
wet zelf.
Volk - onderdanig
Di Rupo I



Macht om te regeren
gekregen van het volk
(verkiezingen)
Moet zich aan de
grondwet houden.
Volk – geen
onderdanige positie,
kan ontslag eisen.
Corpus Julius Civilis





Verzameling rechtskundige uitspraken ivm burgerlijk
recht.
Samengesteld door keizer Justinianus (codex
Justinianus)
Tussen 529 – 534,
Gold als burgerlijk wetboek.
Waarom laten opstellen?
Bracht alle rechtsbronnen samen in één boek, recht
gecentraliseerd.
 Één bron voor rechtspraak in hele rijk  uniforme
rechtspraak

Corpus Julius Civilis

Modern?
 Bewijs
leveren, iedereen mag een pleidooi voeren, niet
veroordelen zonder gehoord te zijn, straf dient als
heropvoeding, …

Ouderwets?
 Man
is belangrijker als vrouw.
 Dames is dit nog steeds zo?
Positie van de vrouw
Byzantijnse theocratie
1 staat, 1 kerk, 1 wet

Staatskerk
Hoofd: basileus  hoogste gezag, ook in geloofszaken 
plaatsvervanger van god op aarde.(theocratie)
 Patriarch: wijdde de basileus.


Administratie
Groot rijk  Ambtenaren nodig!
 Centrale administratie
 Keizer moest aanblijven of ze waren hun werk kwijt.


1 wet: corpus Julius Civilis

Uniformiteit van wetgeving en rechtspraak doorheen het rijk
Andere vormen van sociale
ongelijkheid

Welke gevallen van schade aan derden worden
vermeld?
 Schade
door onrechtmatig verbranden, vernielen of
breken van iets.

Sociale ongelijkheid blijkt uit…
 Slavernij!
 Het
doden van een slaaf (of een stuk vee) is een even
zwaar vergrijp als iets van de eigenaar te vernielen of
verbranden.
 Slaaf = levend werktuig
Economie en welvaart

Economisch:
 Draaischijf
voor mediterrane handel.
 Handelscontacten met Azië.
 Via de zwarte zee handel voeren met Oost-Europa.
 De Bezant – munt werd overal als betaalmiddel
aanvaard  geldeconomie!
Welvaart

Grote tegenstellingen tussen arm en rijk.
 Slavernij!
 Zie
voorbeeld op p13.
“De rijken gingen niet te voet maar verplaatsten zich op een
muilezel. Als een rijke zich 's nachts op zijn muilezel
verplaatste, liep er een slaaf met een lamp voorop en liepen
er twee slaven achteraan om de heer tegen overvallers te
beschermen. Slaven pasten ook wel eens op het huis. Over
het algemeen vond men slaven maar sukkels. De meester liet
wel eens in zijn testament opnemen dat een slaaf na de dood
van de meester moest worden vrijgelaten. Soms werden hen
dan ook nog wat spulletjes en voedsel nagelaten”
BYZANTIJNSE BESCHAVING
Boek p44-45, cursus p13-18
Schitterende Grieks – christelijke
cultuur
Grieks – christelijke cultuur

Voortzetting van ORR, met enkele verschillen:
 Voertaal
was Grieks.
 Voortgebouwd op Griekse fundamenten, Byzantion.
 Klassieke cultuur in Christelijk kleedje.

DUS: Byzantijnen:
 Erfgenamen
van het oude Romeinse rijk
 Inwoners van het eerste christelijke rijk
Patriarch van Byzantium




Patriarchaat bestaat
sinds 330.
Sinds 451 op zelfde
niveau als onze paus.
Sinds 1991 –
Bartholomeus I
Geen macht over de
basileus.
Orthodoxie

Vasthouden aan het
geloof, de kerkleer en
daar niet van
afwijken.
Iconen

Religieuze
afbeeldingen met
bladgouden
achtergrond
geschilderd op een
houten paneel.
Godsdiensttwisten: 726 - 843


Wat: Verbod op verering van iconen, het icoon zelf
werd verboden.
Partijen:
 Beeldenvernielers
 Ambtenaren
of iconoclasten
en leger
 Beeldenvereerders
 Het


of iconodoulen
gewone volk en de monniken.
843: iconen mogen gebruikt worden als hulp bij
meditatie en gebed.
Paus: koos kant van iconodoulen
 Spanningen
tussen Rome en Byzantium stegen.
Ascese



Strenge, vrome
levenswijze.
Zowel in
kloostergemeenschapp
en als leven als
kluizenaars.
Veel aanzien bij
bevolking.
Haghia Sophia – Aya Sophia



Gebouwd onder
Justinianus.
1453: Mehmet II
maakt er een moskee
van – Aya Sophia
1934: M.K. Atatürk
vormt het om tot
seculier gebouw –
museum.
Byzantium >< Rome


Sinds 395 bestond er een kloof – ORR x WRR
Politiek vlak:
 Basileus:
vond zichzelf de rechtmatige opvolger van de
Romeinse keizers, was overigens de enige christelijke
keizer.
 800: de paus kroont Karel de Grote tot keizer.  2
christelijke keizers in Europa.
Byzantium >< Rome

Theologische verschillen
 Pauselijke
authoriteit – paus geen zeggenschap over de
christenen in Oosten, luisterden naar de basileus.
 Filioque-doctrine:
 Westen:
de Heilige Geest ging uit van de Vader en de
Zoon.
 Oosten: gingen uit van de Vader via de zoon.
Byzantium >< Rome
Schitterende cultuur
KUNST
 TEN DIENSTE VD KERK