PowerPoint-presentatie - Biologie IJsselcollege

Inleiding periode 1b
• Hoofdstuk 3 (Cellen)
• Hoofdstuk 4 (Voortplanting en
seksualiteit)
Organisatieniveaus
• Organisatieniveaus in de biologie
• Organisatieniveaus algemeen
Sikkelcelanemie
• Sikkelcelanemie
• Opdracht organisatieniveaus en
sikkelcelanemie
• Eindvraag
Organisatieniveaus
• Biologie gaat over het leven.
• Kan op verschillende organisatieniveaus
worden bestudeerd.
• Organisatieniveau is een niveau waarop het
leven kan worden bestudeerd, van heel laag
(molecuul) tot heel hoog (biosfeer)
• Cel is het kleinste organisatieniveau met alle
levenskenmerken.
Levenskenmerken
•
•
•
•
•
•
Een of meer cellen
Erfelijk materiaal
Groei en ontwikkeling
Stofwisseling
Waarnemen (reageren op prikkels)
Voortplanting
Organisatieniveaus biologie
Periode 1a
• Gedrag
• Soorten en populaties
Periode 1b
• Cel en leven
• Ecosystemen
Organisatieniveaus algemeen
• ?
• Heelal (meer dan 100.000 sterrenstelsels)
• Sterrenstelsel (vb. melkwegstelsel bevat mee dan
100.000 sterren)
• Zonnestelsel (vb. zon met planeten o.a. aarde)
• Aarde met biosfeer (deel van lucht, land, water, waar
leven mogelijk is
• Ecosysteem (begrenst gebied met levende en
levenloze natuur)
Organisatieniveaus algemeen
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Populatie
Organisme (individu)
Orgaan (stelsel)
Weefsel
Cel
Organel
Molecuul
Atoom
Elektron/proton/neutron
Quarks
?
http://www.youtube.com/watch?v=0fKBhvDjuy0
Sikkelcelanemie
Sikkelcelanemie
• Erfelijke vorm van bloedarmoede
• Ziekte vooral in West Afrika, Caribisch
gebied, rond middellandse zee, India etc. (1
op 500 ziek), vele miljoenen zijn ziek
• In Nederland 40-60 kinderen per jaar
geboren met sikkelcelanemie (ongeveer 800
patiënten)
• Onderdeel van hielprik
Sikkelcelanemie
• Erfelijke afwijking van hemoglobine in rode
bloedcellen
• Hemoglobine bestaat uit 2 x alfa globine
en 2 x beta globine, 4 x heem plus Fe ion
• Mutatie in beta-globine gen
• Bouwsteen in beta-globine eiwit verandert
(Hb wordt HbS)
• Bij lage zuurstofspanning en zure
omgeving lost veranderde hemoglobine
niet op maar vormt draadvormige
structuren
• Rode bloedcel krijgt vorm sikkelcel
Sikkelcelanemie
• Sikkelcellen worden versneld opgeruimd
(20 dagen ipv 120 dagen), waardoor
tekort aan rbc en bloedarmoede
• Sikkelcel is stijf (niet flexibel)
• Klontering en ophoping van sikkelcellen
in haarvaten in het weefsel
• Organen en weefsels krijgen minder
zuurstof en voedingsstoffen, waardoor
ze beschadigd raken en pijnlijk worden
Sikkelcelanemie
• Doorbloedingsstoornissen ontstaan in
botten (hevige botpijn), hersenen, longen
en milt.
• Als milt minder goed werkt kunnen ernstige
infecties ontstaan
• Symptomen zijn: vermoeidheid, zwakte en
bleekheid, snellere hartslag, geelzucht, pijn
in bovenbuik door galstenen, bot- en
gewrichtspijn (vaak via pijnaanvallen of
sikkelcelcrise), kortademigheid, beroertes
etc. etc.
Sikkelcelanemie
• Vooral behandeling van de klachten zoals:
pijnstilling, vochttoediening, antibiotica,
specifieke medicijnen, bloedtransfusie
• Beenmergtransplantaties, en in de
toekomst stamceltransplantaties en
genetische modificatie
Filmpjes:
http://www.youtube.com/watch?v=vQ9wkfgw
Wzg
http://www.npo.nl/sikkelcelanemie/18-122011/WO_NTR_426515
Opdracht organisatieniveaus en
sikkelcelanemie
• Breng de verschillende aspecten van
sikkelcelanemie onder bij de verschillende
organisatieniveaus
• Gebruik de uitgedeelde informatie over
sikkelcelanemie
Eindvraag
Hoe zou een simpele sikkelceltest eruit kunnen
zien?