Het GGD-programma mentale weerbaarheid

Factsheet
mentale weerbaarheid
We gaan door! Het programma mentale weerbaarheid is reeds in 2008 gestart onder de naam ‘depressiepreventie’.
Gezien de positieve resultaten hebben de 19 gemeenten in de regio Zuid-Holland Zuid in 2012 besloten om in ieder
geval tot en met 2015 door te gaan met het programma. Dit keer wel met een andere naam: mentale weerbaarheid.
De ervaring leert dat de naam depressiepreventie bij veel mensen de indruk wekt dat de activiteiten zich richten op
mensen met een depressie. En dit is natuurlijk niet het geval, het doel van het programma is juist een depressie vóórkomen. De nieuwe naam is ook positief geformuleerd en geeft beter aan waar we ons sterk voor maken.
Het GGD-programma mentale weerbaarheid
Depressie komt veel voor, zowel onder jong als oud. Naar schatting gaat het om
740 000 mensen per jaar. Daarnaast hebben op jaarbasis maar liefst 1,3 miljoen
mensen last van depressieve klachten. Een depressie wordt gekenmerkt door een
hoge ziektelast. Depressie staat in de top 3 van aandoeningen die de meeste
verzuimdagen veroorzaakt. Ook de zorgkosten zijn aanzienlijk en worden geschat
op 2,3 miljard euro op jaarbasis. Vroege herkenning en vroegtijdige interventie
bij depressieve klachten kan een aanzienlijke gezondheidswinst opleveren.
Om een depressie te kunnen herkennen is voorlichting aan publiek en professionals van belang. Wetenschappelijk onderzoek
toont aan dat depressiepreventie helpt bij het verminderen
van klachten. Preventie kan de kans op het ontstaan van een
volwaardige depressie met ongeveer één derde verminderen.
Daarnaast is het belangrijk om de mentale weerbaarheid van
de inwoners in de regio te versterken. Mensen met een goed
ontwikkelde mentale conditie (mentale fitheid) hebben een
kleiner risico op het krijgen van psychische klachten en stoornissen; zij hebben een betere lichamelijke gezondheid,
en delen hun welbevinden met anderen.
Samenwerking belangrijk …
GGD ZHZ vindt het daarom belangrijk om in de regio ZuidHolland Zuid te werken aan de mentale fitheid en het voorkomen
van depressie. Zij doet dit door de regie te voeren over het
regionale programma ‘mentale weerbaarheid’. Dit programma richt
zich op een betere samenwerking tussen alle regionale partijen
die zich bezighouden met mentale fitheid of depressie. Regionale
instellingen zoals Rivas, Optiment, Aafje, Yulius, Careyn, Context,
Stichting Maatschappelijk Welzijn, FlexusJeugdplein en welzijnsorganisaties voeren veel van de activiteiten uit.
Samenhang, duidelijke regie, duurzaamheid en kwaliteit
vormen de kernbegrippen bij de GGD-aanpak in het
uitvoeringsprogramma.
… maar het resultaat staat voorop
Maar een betere samenwerking is natuurlijk geen doel op zich.
Bovenal beoogt GGD ZHZ met het programma de mentale
fitheid van de inwoners van de regio te versterken door het
aanleren van vaardigheden die de zelfredzaamheid en controle
van mensen vergroten. In het bijzonder richten de GGD ZHZ
en haar partners zich op de doelgroepen kinderen
en jongeren, ouderen en kwetsbare volwasenen.
Mentale fitheid?
Mentale fitheid is fitheid van de geest. Als je aan
fitheid denkt, denk je al snel aan je lijf.
Aan je conditie, je spierkracht en je figuur.
Mensen die zich fitter willen voelen, richten hun pijlen daar
dan ook op. Ze gaan meer bewegen, vroeger naar bed, stoppen
met roken en gaan gezonder eten. Maar vaak vergeten ze de
verzorging van hun geest, terwijl dat net zo belangrijk is.
Want als je je geestelijk fit voelt, functioneer je beter. Je staat
dan positiever in het leven, hebt minder last van stress en kunt
je problemen beter de baas. Meer weten, kijk dan ook eens op
www.mentaalvitaal.nl. Op mentaalvitaal.nl kan iedereen terecht
die weerbaar wil worden (of wil blijven) tegen psychische
problemen. De boodschap is dat mensen op mentaalvitaal.nl
op een eenvoudige manier kunnen werken aan hun mentale
gezondheid. GGD ZHZ brengt mentaalvitaal.nl in de periode
2012-2015 grootschalig onder de aandacht bij het publiek in
deze regio. Ook worden vanuit het programma andere websites onder de aandacht gebracht zoals www.gripopjedip.nl,
www.50plusnetzhz.nl en www.kopstoring.nl
De regionale cijfers
Uit regionaal onderzoek (Regionale Volksgezondheid Toekomst
Verkenning ZHZ, 2010) blijkt dat:
• 1 op de 5 jongeren emotionele problemen heeft;
• 1 op de 5 jongeren wel eens suïcidale gedachten heeft;
• 1 op de 3 volwassenen een matig tot hoog risico op een
depressie of angststoornis heeft;
• Eenzaamheid, één van de factoren die samenhangt met
psychische problemen, geregeld voorkomt in deze regio:
bij ongeveer één op de vijftien inwoners is sprake van
gevoelens van ernstige tot zeer ernstige eenzaamheid;
• 25% van de ouderen (85+) zich psychisch ongezond voelt.
Projectleider
Carolien Vogelaar
De doelgroepen
Het programma ‘mentale weerbaarheid’ richt zich in de periode 2012-2015 op vier doelgroepen.
Hierbij wordt onderscheid gemaakt in universele en selectieve preventie.
Universele preventie is gericht op het algemene publiek. Selectieve preventie is gericht op doelgroepen die meer risico lopen
op het ontwikkelen van een depressie.
• Algemeen publiek (universele preventie)
• Kinderen en jongeren 4-23 jaar (universele en selectieve
preventie)
• Ouderen vanaf 65 jaar (universele en selectieve preventie)
• Volwassenen met een lage sociaal-economische status
(selectieve preventie)
Extra aandacht voor kwetsbare volwassenen
Het programma ‘mentale weerbaarheid’ gaat zich in de periode
2012-2015 nog specifieker richten op groepen met een lage
sociaaleconomische status (ses). Een extra inspanning is hier
namelijk op zijn plaats, vindt projectleider Carolien Vogelaar.
‘Depressie komt in Nederland beduidend vaker voor bij de
bevolkingsgroepen met een lage ses. Daar vormt deze regio
geen uitzondering op. Verder is het bekend dat beschikbare
preventieve interventies vooral gebruikt worden door mensen
uit de hogere sociaal economische bevolkingslagen. Het bereik
bij kwetsbare groepen is vaak slecht.’
In 2012 wordt bekeken hoe kwetsbare groepen beter kunnen
worden bereikt. ‘Er is natuurlijk wel onderzoek gedaan naar het
bereiken van lage ses groepen die wonen in de stad. Dus daar
kunnen we wel iets mee’, geeft projectleider Carolien aan. ‘Maar
er is weinig bekend over het bereiken van kwetsbare groepen
die in gemeenten in een landelijk gebied wonen. En in onze
regio zijn er veel van dit soort gemeenten. Daarom gaan we in
2012 onderzoek doen om meer inzicht te krijgen in de factoren
die het bereik van preventieve interventies bij deze groep
bevorderen. Dit doen we door ons, aan de hand van social
marketing methodieken, te verdiepen in hun leefwereld. Eerst
in de meest brede zin, maar we zoomen uiteindelijk natuurlijk
vooral in op het onderwerp depressiepreventie. Op basis van
ons onderzoek kijken we dan hoe het huidige interventieaanbod in de regio ZHZ zich verhoudt tot de behoefte van de
doelgroep. In 2013 en verder kunnen we dan heel gericht aan
de slag met deze doelgroep’.
Blijvende aandacht voor jeugd en ouderen
En hoewel er in het nieuwe programma dus nieuwe accenten
komen, zijn er ook onderwerpen die doorlopen. ‘De komende
periode blijven we veel aandacht schenken aan de doelgroepen
jeugd en ouderen. Met interventies als bijvoorbeeld Plezier op
School (voor sociaal zwakke kinderen die naar de brugklas gaan),
KIES (voor kinderen wiens ouders uit elkaar zijn), Vrienden (voor
jongeren (12-16 jaar) die angstig zijn en weinig zelfvertrouwen
hebben) en Rouw in Beweging (voor mensen die hun partner
hebben verloren) gaan we gewoon door. Maar ook hierbij gaan
we nog scherper bekijken hoe we de mensen die deze interventies echt nodig hebben, beter kunnen bereiken.
Verder trainen we natuurlijk weer veel intermediairs in vroegsignalering en helpen we scholen – via de Gezonde Schoolbij het samenstellen van hun aanbod op het gebied van mentale
weerbaarheid. Er zijn voor scholen diverse evidenced basedinterventies beschikbaar.’
Voor meer informatie over het programma ‘mentale weerbaarheid’ kunt u terecht bij projectleider Carolien Vogelaar:
(078)- 770 33 85 en [email protected]. Of kijk op www.voorkomeendipzhz.nl