casuistiek - Netwerk Palliatieve Zorg

Welkom bij de scholingsmiddag
“palliatieve zorg, doodgewoon”
Inhoud middagprogramma
Opening
Introductie sprekers
Presentatie Casus
In groepen uiteen
Plenaire terugkoppeling en vragen
Verdieping
Aandacht voor
www.pnsalland.nl
Consultatieteam 0900-4455660
Nieuwsbrief netwerk
UITzicht
Café Doodgewoon
Buddyzorg
Een fijne en leerzame middag
gewenst.
Palliatieve Zorg: Doodgewoon?
Janny Post, Verpleegkundige MTH-Team Carinova
Consultatieteam Palliatieve Zorg
Paul Smit, Specialist Ouderengeneeskunde Zg de Leiboom
Consultatieteam Palliatieve Zorg
Vrouw, 77 jr.
Longcarcinoom met uitzaaiingen
6 maanden geleden: uitbehandeld, nog ongeveer 3 weken te leven.
Vorige week Durogesic van 50 naar 100 verhoogd, reden?
Als een “zombie”, kijkt verwilderd in het rond:
3 druppels haldol voor de nacht.
Eet en drinkt weinig, voedingstoestand redelijk, ontlasting hard.
Medicijnen:
Durogesic 100 mcg/ 3 dagen
Nitrazepam 1 x 5 mg.
Oxazepam 3 x 50 mg.
Haldol 3 dr. voor de nacht of 2 x 2 dr. over de dag verdeeld
Combivent
Acetylcysteine 2 dd
X-praep
“ Zo hoeft het niet langer!”
Geen euthanasie: op een natuurlijke manier inslapen
4 kinderen, 1 zoon verslaafd en in huis van bewaring
Echtgenoot paar jaar geleden thuis overleden (COPD),
paar dagen nadat hij op bed was gaan liggen.
-> verwijt aan huisarts
Hangt aan het leven/wil niet meer
Geen houvast aan het geloof
Thuiszorg, nachtzorg. Er is 24 uur iemand aanwezig.
Communicatieproblemen huisarts – hulpverleners – familie
Familie vindt het erg moeilijk moeder zo te zien lijden.
Gedrag nu lijkt erg op dat van hun verslaafde broer.
Thuiszorg vindt het lijden ook erg om te zien; duurt lang,
gunnen haar rust.
De familie en de thuiszorg vinden het lijden moeilijk om te zien:
Wat is het lijden bij deze mevrouw?
Mevrouw is angstig: wat zijn de factoren die hieraan bijdragen?
Mevrouw zit als “een zombie” in de stoel en kijkt verwilderd in het ron
Wat is hier aan de hand en wat kunt u als verzorgende/verpleegkundi
hier aan doen?
Er gaat van alles mis in de communicatie, met name met de huisarts.
Hoe kunt u hier proberen verbetering in te brengen?
Lijden?
Angst:
Delier
Overlijden echtgenoot
Zoon
Relatie met huisarts: behandeling van symptomen?
Geloof????
“Het duurt zo lang.”
Delier




Acuut optredende verwardheid: ontstaan in
enkele uren tot dagen.
– Geheugenstoornis, desoriëntatie
– Waarnemingsstoornis: hallucinaties
Wisselend bewustzijn: hyperalert tot suf.
Altijd één of meer lichamelijke oorzaken
Meestal het ergst ‘s avonds en ‘s nachts
Delier




25-45% van de patiënten met kanker in
ziekenhuis of hospice
40-90% van de terminale patiënten
22-50% onopgemerkt
20% ernstig onrustig
Factoren die kunnen bijdragen






Bedrust, gedwongen immobiliteit
Koorts
Hevige pijn
Overprikkeling/onderprikkeling zintuigen
Stress, angst etc.
– opname ziekenhuis
Blaasretentie, obstipatie
Oorzaken van een delier




Alle ontstekingen (vooral long- en
blaasontsteking)
Hormonale ziekten: schildklier, bijnier
Stofwisselingsziekten: diabetes, nier- of
leverziekten, etc.
Processen in de schedel of hersenbeschadiging:
tumor, abces, bloeding
Oorzaken van een delier





Slechte voedingstoestand en tekorten
voedingsstoffen (vitamines)
Onttrekking alcohol, medicijnen, nicotine
Medicijnen al of niet in te hoge dosis
Hart-, vaat-, longproblemen leidend tot
zuurstofgebrek in de hersenen
Bloedarmoede, met name wanneer deze snel
ontstaan is.
Medicijnen die delier kunnen geven





Opioiden (morfine, fentanyl, oxycontin etc.)
Alle versuffende medicijnen
Slaapmiddelen
Corticosteroiden (prednison)
En vele anderen…
Behandeling



Medische behandeling van de oorzaak
Symptomatisch
– Antipsychoticum: haloperidol (Haldol®) of
dergelijke
– Evt. in combinatie met oxazepam, diazepam of
dergelijke
– Soms: rivastigmine (Exelon®)
Niet-medicamenteus: door jullie dus!
Algemene maatregelen bij delier






Maak contact, geef uitleg
Wees rustig, stel gerust
Praat vriendelijk en langzaam en gebruik korte
zinnen
Stel korte vragen en wacht rustig op antwoord
Loop en beweeg rustig
Wees je bewust van je houding: daal af naar het
niveau van de cliënt







Overzichtelijke omgeving met voor de cliënt
herkenbare dingen (bekende meubels, foto’s etc.)
Klok, kalender
Zo min mogelijk wisselende personen
Vertel wat je met/voor de cliënt gaat doen en wat
je doet tijdens handelingen.
Bij meer personen: ga aan één kant staan
Let op bril en gehoorapparaat
Maak gebruik van de familie


Structuur! Activiteiten overdag
Markeer de momenten van de dag
– Nu ontbijt/lunch/avondeten
– Nu pyama aan, tanden poetsen etc. als bekend
ritueel voor het slapen.
– Nacht: donker, maar wel klein lichtje. Klok
zichtbaar.





Vertel wie je bent en wat je komt doen
Probeer te corrigeren, maar ga niet de
confrontatie aan
Begrijp de angst!
Besteed aandacht aan de emoties
Vermijd fel licht dat veel schaduwen geeft.
Denk om de familie!





Informeer mondeling en schriftelijk (folder) over
acute verwardheid.
Geef uitleg over de ondernomen acties
Geef uitleg hoe zij met de cliënt om kunnen gaan
Maak afspraken over bezoek: hoe vaak, hoeveel,
wie.
Probeer ze een rol te geven, overleg wat ze
kunnen/willen doen.
Wat te doen bij een delier?
Delier……….of een beetje in de war?
Observatie
Signalering
Voorlichting
Doel:
Waardig sterfbed
Verminderen angst en onrust
Aandacht omgeving:
“ Delier kan een onuitwisbare indruk
achter laten”
Communicatie
Doodgaan
Doodgewoon?
“ Goede palliatieve zorg kan niet
zonder goede communicatie en
goede samenwerking!”
Visies op sterven:
Proactief:
Onbevangen:
Vertrouwd:
Rationeel:
Sociaal:
“leven met de dood”
“leven zonder de dood”
“leven na de dood”
“verdringen van de dood”
“bang voor de dood”
Door kennis van je eigen kijk op
het levenseinde kun je meer
patiëntgericht werken.
Communicatie:
Huisarts
cliënt
Hulpverlener
cliënt
Hulpverlener
huisarts