Voeding en leefstijl en het risico op dikke darmpoliepen en

Voeding en leefstijl en het risico op dikke darmpoliepen en darmkanker bij Lynch Syndroom
Tekst: Renate Winkels, Wageningen Universiteit
Op 2 november 2011 heeft Akke Botma - onderzoeker bij Wageningen Universiteit – haar proefschrift
over voeding en leefstijl bij mensen met Lynch Syndroom verdedigd. Wij vroegen haar naar de
belangrijkste conclusies van haar onderzoek: heeft leefstijl invloed op het risico op kanker bij mensen
met Lynch Syndroom?
Akke vertelt: “We hebben onderzocht of overgewicht, bepaalde voedingspatronen, alcohol en
roken samenhingen met het ontstaan van dikke darmpoliepen (een voorstadium van dikke
darmkanker) bij mensen met Lynch Syndroom. Hiervoor zijn we in 2006 het GeoLynch-onderzoek
gestart: een onderzoek waarin we bij 500 personen met Lynch Syndroom navraag hebben gedaan
naar gewicht, lengte, rookgewoonten en voedingsgewoonten.” Van alle mensen is vervolgens
nagegaan of er gedurende de jaren daarna poliepen in de dikke darm ontstonden. Dit is gedaan door
in de medische dossiers van deze mensen de verslagen van de colonoscopieën te bekijken. Wellicht
hebben lezers van het HNPCC-Lynch journaal mee gedaan aan de GeoLynch-studie. De
uitnodigingen voor de studie zijn in de periode van 2006 tot en met 2008 verstuurd via de StOET en
via een aantal medische centra. Akke vervolgt: “Het was erg veel werk om de studie op te zetten en
om alle data te verzamelen en te verwerken, maar nu hebben we dan ook een unieke studie. Er is
geen onderzoekscentrum ter wereld dat zoveel
Heeft u een gezond gewicht?
informatie over leefstijlfactoren heeft verzameld bij
Bereken zelf uw Body Mass Index (BMI) om te bepalen
of u een gezond gewicht heeft. U deelt hiervoor uw
zo’n grote groep mensen met Lynch Syndroom. Met
gewicht (in kg) door uw lengte in het kwadraat (in
deze studie hebben we dan ook een uitgelezen
meters). Bijvoorbeeld: stel u weegt 80kg en bent 1,70
mogelijkheid
om
allerlei
verschillende
lang:
leefstijlaspecten te bekijken in relatie met kanker.”
BMI = 80/ (1,70x1,70) = 27,7
Wat betekent de score?
Overgewicht, roken en alcohol
Minder dan 18,5: ondergewicht
Een van de leefstijlfactoren waar Akke naar heeft
18,5-24,9:
gezond gewicht
25-29,9:
overgewicht
gekeken is overgewicht: “Uit de GeoLynch-studie
30
of
meer:
ernstig overgewicht/obesitas
bleek, dat mannen met overgewicht 8 keer zo vaak
dikke darmpoliepen ontwikkelden in de tijd dat wij ze
Let op: de BMI-maat is niet geschikt voor kinderen,
hebben gevolgd, dan mannen die geen overgewicht
ouderen, en zwangere vrouwen.
hadden. Bij vrouwen bleek dit verband er niet te zijn.”
Ook rokers hadden een verhoogde kans op het ontstaan van poliepen vergeleken met mensen die
nooit gerookt hadden. Akke: “Voor rokers was het risico op poliepen 6 keer hoger dan voor niet-rokers.
Ook voormalig rokers hadden nog steeds een 3 keer hoger risico ten opzichte van mensen die nog
nooit gerookt hadden.” Voor alcohol waren de effecten minder duidelijk. “Mensen die aangaven
regelmatig alcohol te drinken,
hadden een iets hoger risico op
poliepen dan mensen die nauwelijks
alcohol dronken, maar dit verschil
was niet groot.”
Eetpatroon
Teveel eten en te weinig bewegen
kunnen leiden tot overgewicht. Maar
maakt het nu ook nog uit wat we
eten? Om dit te onderzoeken,
deelde Akke de deelnemers aan de GeoLynch-studie in op basis van wat ze gewend zijn te eten. Er
bleken 4 veelvoorkomende patronen te onderscheiden: het Snack-patroon, het Vlees-patroon, het
Kosmopolitische patroon en het traditionele patroon (zie de tekstbox). “Van de vier voedingspatronen
bleek alleen het Snack-patroon samen te hangen met een iets hoger risico op poliepen. De resultaten
voor de overige drie patronen, waren niet overtuigend genoeg om een conclusie te kunnen trekken.”
De GeoLynch-studie gaat door!!
Prof Ellen Kampman is vanaf het begin betrokken geweest bij het GeoLynch-onderzoek. Samen met
Prof Hans Vasen van de StOET en MDL-arts Dr Fokko Nagengast van het UMC St Radboud zijn zij
de studie gestart. Prof Kampman vertelt: “Door de GeoLynch-studie kunnen we concluderen dat
leefstijl een heel duidelijk effect heeft op het risico op erfelijke dikke darmkanker. Onlangs een
aangeboren risico op deze ziekte, zijn er dus zeer zeker dingen die u zelf kunt doen: zorgen voor een
gezond gewicht, niet roken en een gezond eetpatroon. Helaas is het niet zo, dat u hiermee kunt
voorkomen dat u kanker krijgt, maar u kunt het risico wel wat verlagen. “ De onderzoekers gaan dan
ook zeker door met de GeoLynch-studie. Ze blijven de deelnemers volgen en willen de
onderzoekspopulatie uitbreiden met nog eens 250 mensen. In de toekomst hopen ze hierbij nog meer
te kunnen zeggen over de rol van voeding en leefstijl in relatie tot erfelijke dikke darmkanker.
Meer weten over de promotie van Akke Botma?
De ceremonie en verdediging van het proefschrift van Akke Botma zijn terug te kijken via:
http://wurtv.wur.nl. Als u op de pagina zoekt op Akke Botma komt u bij een film van haar promotie op 2
november 2011. De eerste 15 minuten presenteert Akke de resultaten van haar onderzoek in
lekentaal. Het onderzoek van Akke Botma is gesponsord door KWF Kankerbestrijding.
.