Groene revolutie in de Franse bouw

TWA Parijs
Joannette Polo-Leemreis , meer informatie: www.agentschapnl.nl/twanetwerk
RT 2012 zorgt voor groene revolutie in Franse bouw
Categorie: innovatie en ondernemen, duurzaamheid en energie
Inleiding
Evenals in de rest van Europa gebeurt er in Frankrijk veel in de bouwwereld. De dertig miljoen
bestaande woningen zijn verantwoordelijk voor veertig procent van het totale energieverbruik. Er
moet dus dringend duurzamer gebouwd worden. Van oudsher wordt in Frankrijk op andere wijze
gebouwd dan in Nederland: spouwmuren kent men niet en dubbel glas ontbreekt nog in vele
woningen.
Hiervan is het land zich bewust, vooral sinds de Grenelle de l’Environnement, het nationale
milieudebat dat in het najaar van 2007 plaatsvond. Uit dat debat kwam een reeks concrete
voorstellen voort om de energierekening in deze sector terug te dringen. Eén van de concrete
resultaten is de zogenoemde RT 2012, réglementation thermique 2012. Dit is een nieuw pakket van
maatregelen dat sinds oktober 2011 geleidelijk aan in werking treedt. Het betreft nieuwbouw in de
woningbouwsector, maar ook in de tertiaire sector, kantoren, scholen en crèches.
Voor het bereiken van de Franse doelstellingen in de bouw zijn technologiedoorbraken noodzakelijk.
De Franse overheid is bezig een tiental technologische topinstituten op te zetten rond CO2-arme
energievormen en - toepassingen. Twee projectvoorstellen daarvan betreffen energie-efficiency in
de bouw, INEF4 en Efficacity.
RT 2012
Wat houdt de RT 2012 in? RT 2012 (réglementation thermique) is de opvolger van RT 2005:
bindende regelgeving waarin concrete doelstellingen zijn verwoord met betrekking tot de energieefficiency in de nieuwbouw. De onderstaande figuur laat de roadmap zien van de RT-serie die in
2005 startte. De RT 2012 heeft tot doel om in nieuw gebouwde constructies constructies een
gemiddeld primair energieverbruik van minder dan 50 kWh per vierkante meter per jaar te behalen.
Het streven voor 2020 is de RT 2020 BEPOS (bâtiments à énergie positive) te bereiken: gebouwen die
energie produceren.
Vooralsnog gaat het om de BBC-norm, Bâtiment Basse Consommation, ofwel 50 kWh per vierkante
meter per jaar. Om dat te bereiken geeft de RT 2012 enerzijds resultaatgebonden eisen, anderzijds
eisen aan de ingezette middelen.
Figuur: Roadmap van de Franse RT regelgeving
Bron: http://rt2012-leguide.com/le-sens-et-l-essence-de-la-rt-2012
De RT 2012 heeft drie hoofddoelstellingen:
1. Het primaire energieverbruik van nieuw gebouwde constructies terugdringen, zodat dit
onder de 50 kWh per vierkante meter per jaar blijft. Dit is inclusief verwarming,
airconditioning, warm water, verlichting en andere apparaten.
2. De normen voor CO2-uitstoot aanscherpen.
3. De energieprestatie van nieuwe gebouwen geleidelijk aan verbeteren om in 2020
energieproducerende gebouwen te kunnen bouwen.
De resultaatgebonden eisen zijn:
-
Een bioklimatologisch ontwerp van het gebouw. Dit betekent slim gebruik maken van
materialen en een optimale oriëntatie voor een sterke verlaging van het energieverbruik
(zoals leefruimtes op het zuiden, opslagruimte, slaapkamers en kantoor aan de noordkant);
-
De ratio energieverbruik per vierkante meter woonoppervlak (50 kWh voor de BBC-norm);
-
Een grenswaarde voor de toegestane luchtdoorlatendheid. Een ‘luchtlek’ betekent immers
onmiddellijk tocht en warmteverlies.
Eisen met betrekking tot de ingezette middelen:
-
Gebruikmaken van duurzame energie, met name voor warm-waterproductie;
-
Meten en aantonen van de verbruikte energie voor de vijf verschillende verbruikstypes:
verwarming, warm water, koeling, verlichting, specifieke elektriciteit;
-
Behandeling van koudebruggen.
De RT 2012 wordt momenteel geleidelijk aan van kracht, maar er blijkt veel onrust te bestaan over
de complexiteit van de voorgestelde rekenmodellen.
Culturele revolutie in de Franse bouw
Doordat de RT2012 resultaatgebonden eisen bevat, wordt in de toekomst de ene installateur
verantwoordelijk voor de andere installateur en die moet op zijn beurt weer verantwoording
afleggen voor een groter geheel. Er moet dus veel meer samengewerkt worden; een culturele
revolutie in de Franse bouw. De sector zal moeten overstappen op een geheel nieuwe manier van
samenwerken.
Planning RT 2012
Het van kracht worden van de RT 2012 is stapsgewijs voorzien. Sinds oktober 2011 is de regeling in
werking getreden voor nieuw te bouwen crèches, kantoren, scholen en voor woningen gelegen in
zogenoemde ANRU-zones (stadsrenovatiegebieden). Vanaf 1 januari 2013 geldt de RT 2012 voor alle
nieuwbouw.
Voor het bereiken van de Franse RT 2012-doelstellingen zijn technologiedoorbraken noodzakelijk.
De Franse overheid is bezig een tiental technologische topinstituten op te zetten rond CO2-arme
energievormen en -toepassingen. Twee projectvoorstellen daarvan betreffen energie-efficiency in
de bouw, INEF4 en Efficacity.
IEED’s: nieuwe Franse technologische topinstituten voor CO2-arme energie
In het kader van het programma Investissements d’Avenir (middelen voortgekomen uit de grote
staatslening van 2009) heeft het Frans agentschap voor het projectmatig beheer van de
onderzoeksmiddelen ANR een oproep gelanceerd voor de oprichting van een tien- of vijftiental
IEED’s, Instituts d’Excellence dans le domaine des Energies Décarbonées. Een IEED is een groot
topinstituut voor CO2-arme energie, gericht op de veelbelovende energiesector. Frankrijk hoopt
hiermee in de voorhoede te blijven van landen met veel kennis en expertise rond duurzame energie.
De IEED is een nieuw concept in Frankrijk: een thematisch instituut dat via publiek-private
samenwerkingsovereenkomsten onderzoeksprogramma’s programmeert en coördineert,
ondersteund door technologische platforms. Daarmee worden pre-competitieve pilots uitgevoerd
die inspelen op behoeften van de markt. De IEED’s dragen ook bij aan de optimalisatie van
opleidingen en scholing. Er is in totaal een miljard euro beschikbaar voor de toekomstige IEED’s.
Duurzame bouw in de IEED’s: INEF4 en Efficacity
Twee IEED-voorstellen focussen op duurzaam bouwen en renoveren, de topinstituten INEF4 en
Efficacity. Bij beiden is het CSTB (Centre Scientifique et Technique du Bâtiment) nauw betrokken.
Het CSTB is het technisch en wetenschappelijk instituut voor de bouw, spil in het Franse
kennisnetwerk van de sector.
IEED INEF4 – Duurzaam bouwen én renoveren
Institut National d’Excellence Facteur 4: Réhabilitation et Construction Durables (INEF4)
INEF4 is het projectvoorstel uit de regio Aquitaine met een focus op het thema duurzaam bouwen
en renoveren. Deelnemers zijn de Universiteit van Bordeaux, het Institut Technologique Forêt
Cellulose Bois-Construction Ameublement (FCBA), het Centre de Ressources Technologiques
NOBATEK en het Institut National de l’Énergie Solaire (INES) met steun van private en publieke
regionale en nationale acteurs, te weten Gascogne Wood Products, Egeris, PROMODUL, GDF-SUEZ,
CSTB, Effinergie, de cluster DERBI, cluster CREAHd, FCBA, St Gobain, Eiffage, Suez en een aantal
mkb’ers.
Ook het cluster Xylofutur (pôle de compétitivité) is nauw bij het project betrokken.
Het hoofdkantoor van het INEF4 (4 wijst op de factor 4 doelstelling), een uiterst innovatief en
energiezuinig gebouw, komt op de campus in Bordeaux.
IEED EFFICACITY – Duurzame stad, energie-efficiency in gebouwen en in de stad, slimme meter
Dit projectvoorstel heeft meer een focus op smart cities en smart buildings. Deelnemers zijn
Bouygues Construction, EDF, GDF SUEZ, IBM, RATP, Veolia Environnement, Vinci Construction
France, ABMI, Arcadis, Artelia, Assystem E&EOS, Burgeap, Egis, H3C Energies, ICI, SAFEGE, Groupe
SCE, SETEC, SYSTRA, PRES UPE Paris Est, CSTB,-EIVP,-ENPC, ENSA PB, ENSA VT, ENSA PM, ESIEE, ESTP,
IFSTTAR, INRIA, UPEC, UPEMLV.
Op stadsniveau is het primaire doel om de hoeveelheid energie die verloren gaat terug te dringen en
innovatieve oplossingen voor energieopslag te ontwikkelen. Ook nieuwe technologieën voor met
name koude- en warmteproductie worden onderzocht. Uiteindelijk is het de bedoeling dat alle
ontwikkelde technologieën maximaal geïntegreerd worden voor een duurzamere stad. Efficacity
werkt alleen op het gebied van nieuwbouw. Het IEEF INEF4 focust immers op renovatie.
Bronnen
Site van de Grenelle de l’environnement
http://www.plan-batiment.legrenelle-environnement.fr/index.php/actualites-du-plan/grandsdossiers/121-comprendre-la-reglementation-thermique-2012
RT 2012 uitleg
http://rt2012-leguide.com/rt-2012-les-points-importants
INEF4
Uit: http://www.habitat-eco-responsable.fr/wp-content/uploads/2011/03/inef4-ouateco1.pdf
Bekendmaking, selectie, criteria IEED’s
http://investissement-avenir.gouvernement.fr/sites/default/files/user/DP%20IEED.pdf