europees recht - Samenvattingen Sofie LORIDAN

EUROPEES RECHT
I. INLEIDING
A. HISTORIEK VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN EN DE
EUROPESE UNIE
Na WOII
1.
->
Initiatieven tot samenwerking in Europa
Niet-communautaire initiatieven tot Europese samenwerking
Communautaire initiatieven
NIET-COMMUNAUTAIRE INITIATIEVEN TOT EUROPESE
SAMENWERKING
A. MARSHALL-PLAN, O.E.E.S. EN O.E.S.O.
Het Marshall-Plan
Amerikaans initiatief ->
Reconstructie van de Europese economie
Samenwerking en coördinatie tussen de Europese landen
Amerikaanse financiële steun
O.E.E.S.
o Organisatie voor Europese Economische Samenwerking, 1948
o Ter verwezenlijking van het Marshall-plan
↓
O.E.E.S. verwezenlijkt grotendeels haar doelstellingen en wordt omgevormd
O.E.S.O.
o Organisatie voor Economische Samenwerking en ontwikkeling, 1961
o De exclusief Europese dimensie vervalt
Voorbeeld. USA, Japan
o Breder actiegebied
o Klassieke internationale organisatie
o Grote reputatie
->
->
Niet supranationaal
->
Geen juridisch bindende besluiten
Kwaliteit vele rapporten
Invloed op de betrokken landen
B. COMECON
o Reactie op O.E.E.S., 1949
->
USSR, Stalin weigerde hieraan deel te nemen
1
o In 1991 werd beslist de COMECON op te heffen


Herkaveling van Centraal- en Oost-Europa ->
Heroriëntering naar het Westen
->
EG
Landen zonder afzetmarkt
C. DE RAAD VAN EUROPA
o Raad van Europa, 1949
-> Initiatief:
2e helft van de jaren ’40
o Uiteenlopende domeinen
-> Bescherming van de rechten van de mens
o Intergouvernementele organisatie:
-
Weinig directe beslissingsbevoegdheid
Lidstaten eerst beslissing incorporeren
o Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, 1950
 Verdrag van Rome
 Hof Rechten Mens, Straatsburg
≠
Hof van Justitie Europese
Gemeenschappen, Luxemburg
Geen communautaire instelling
Gecreëerd o.b.v. EVRM ter garantie en bescherming van rechten en vrijheden
o ≠ Europese raad, instelling van EU
Bestaat uit Staatshoofden en Regeringsleiders van de lidstaten van de EU
Komen tenminste 2 maal per jaar samen
2.
COMMUNAUTAIRE INITIATIEVEN TOT EUROPESE
SAMENWERKING/ INTEGRATIE
A. SCHUMAN: EGKS
o Schuman
 Frans politicus
 Voorzitter van het Europees Parlement, 1958-1960
 Initiatief, 1950
->
EGKS
=
Europese Gemeenschap voor
↓
Kolen en Staal
Verdrag van Parijs
->
Frankrijk, Duitsland, Italië, BeNeLux
o EGKS
->
Industrietakken onder supranationaal gezag plaatsen
->
Via economische integratie oorlog voorkomen
 Structuur
Later voor een groot deel overgenomen door de EEG
 De Hoge Autoriteit
(->
Commissie)
 De Raad
 De Vergadering
(->
Europees Parlement)
 Het Hof van Justitie
2

Succes, t.g.v.:
 Naoorlogse heropbouwsfeer
 Hoge vraag naar kolen en staal
 Competent beleid
->
Nodig, want crisissen op de kolen- en staalmarkt
 Einde: 23 juli 2002 Was opgericht voor een periode van 50 jaar
B. DE E.P.G. EN DE E.D.G.
Euforie door het succes van de EGKS
->
Andere initiatieven
o E.P.G.
=
Europese Politiek Gemeenschap
o E.D.G.
=
Europese Defensie Gemeenschap Voornaamste pijler EPG
↓
o Te ambitieus
o Te snel na WO II ->
Anti-Duitse sfeer
Franse Assemblée weigerde goedkeuring oprichtingsverdrag E.D.G.
Gevolg
->
Ook E.P.G. sneuvelde
↓
Reactie
->
Meer pragmatische aanpak van de samenwerking in Europa
->
Benadering vanuit een algemeen perspectief van economische integratie
EGKS blijft bestaan ->
‘Gemeenschap’
Uitwerking plan Verdrag van de Europese Economische Gemeenschap
C. EURATOM
o Apart verdrag door EGKS-leden
o Technisch verdrag
o Verwachting:
-
=
Verdrag tot oprichting van de Europese
Gemeenschap voor Atoomenergie, 1957
Snelle evolutie in de sector
Kernenergie de energiebron van de toekomst
D. EEG
o Verdrag tot de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap, 1957
=>
EEG-Verdrag, EGKS-Verdrag en EURATOM-Verdrag =
3 grote
communautaire basisakkoorden waarop de EG steunde
 EEG-Verdrag groeide uit tot belangrijkste pijler van Europese integratieproces
 EGKS-Verdrag diende als modelverdrag
↓
Expansie ->
Wereldconcurrentie ->
Crisis ->
Reconversiebeleid
~ EURATOM-Verdrag
3
o Ontwikkelingen ->
Volgens 2 krachtlijnen
 Pogingen om de Gemeenschap te verstevigen
Integratieproces versterken
 Verwezenlijking van het Interne Markt programma
 Ondertekening van de Europese Akte, als de totstandkoming van
- Verdrag van Maastricht
- Verdrag van Amsterdam
- Verdrag van Nice
- (mislukte) Poging via het Verdrag betreffende de Europese Grondwet
 Derde Staten wensten lid te worden van de Gemeenschap
Ingevolge deze ontwikkelingen werden de belangrijkste wijzigingen aan de
basisverdragen aangebracht
B. DE UITBREIDING VAN DE GEMEENSCHAP
Europese Unie
->
Toetredingsgolven
1.
25 lidstaten
VAN TOETREDING 1 TOT TOETREDING 4
18 april 1951 ->
6 oorspronkelijke lidstaten
o Eerste toetreding  Britse ambities



1 januari 1973
->
Bedongen door Frankrijk (De Gaulle)
->
De Gaulle verdwijnt Verzet ook
Ierland
Denemarken
Noorwegen ondertekende toetredingsverdrag
->
Verworpen via referendum
o Tweede toetreding
1 januari 1981
 Griekenland
 Militaire dictatuur van 1967 – 1974



Economisch 1 van de minder ontwikkelde gebieden van West-Europa
Associatieakkoord EEG, 1962 ->
Verwijzingen naar mogelijk lidmaatschap
Belang: Consolidatie van de democratie na het Kolonelsregime
Stimuleren van de economie
o Derde Toetreding
 Spanje
->
 Portugal
1 januari 1985
Belang:
Consolideren van democratie
Economische heropleving
4
o Vierde toetreding




Zweden
Finland
Oostenrijk
Noorwegen
EFTA
-
-
->
Toetreding werd opnieuw afgewezen
=
European Free Trade Association, 1960
Europese Vrijhandelsassociatie
Geen douane-unie
->
Geen gemeenschappelijk buitentarief
Geleidelijke afbrokkeling
↓
Akkoord met EG
-
-
1 januari 1995
->
Oprichting Europese Economische Ruimte
1 januari 1994
e
Verliest betekenis door 4 toetreding
Blijft belangrijk als denkoefening ->
Uitbreiding territorium EGprincipes en rechtsregels die de Interne Markt beheersen en het communautaire
mededingingsbeleid
Zwitserland ->
EER werd verworpen via referendum
o Vijfde en volgende (?) EU uitbreiding
 Einde Koude Oorlog










Hongarije
Polen
Tsjechische Republiek
Slovenië
Estland
Slowakije
Roemenië
Bulgarije
Litouwen
Letland
->
Positief advies Europese Commissie
Art. 49 EU-Verdrag
->
Negatief advies Europese Commissie
Art. 49 EU-Verdrag
↓
Politieke en/of economische vereisten

Cyprus
->

Malta ->
Bevroren na nieuwe Maltese regering (1996-1998)

Negatieve adviezen herzien
 Commissie, 13/10/1999
Problemen:
Feitelijke verdeling na de bezetting van het
noordelijke deel door Turkije
5

Bevestiging Europese Raad, 10/12/1999

Onderhandelingen sinds februari 2000:
-
5 kandidaat-landen
Malta
Toetreding op 1 mei 2004
Opmerking. Bulgarije en Roemenië
->
Aangepaste
↓
map’ (2007)
Acquis communautaire
=
De lidstaten zullen alle verworven EG-recht (en ook EU-recht) vanaf
het ogenblik van hun toetreding zullen moeten onderschrijven, inclusief
het Verdrag van Amsterdam en het Verdrag van Nice (na ratificatie), de
‘road
communautaire wetgeving en rechtsspraak
Noodzaak om binnen EU:
Instellingen moderniseren
-
Besluitvorming aan te passen
Intergouvernementele Conferentie
=
Formeel mechanisme voor de herziening
van de verdragen
o Maart 1996 – juni 1997
 Hoofdopdracht
->
 Verdrag van Amsterdam
Interne hervormingen bewerkstelligen
->
Absoluut onvoldoende
o IGC 2000
 Institutionele vraagstukken oplossen
 Verdrag van Nice
 Protocol betreffende de uitbreiding van de Europese Unie
-> Plaats en gewicht aan kandidaat-landen

Geen institutionele modernisering
->
Besluitvorming is niet
fundamenteel aangepast om met 25 of meer lidstaten te functioneren
↓
Verklaring over de toekomst van de Europese Unie:
Europese Raad
-
2001
->
Verbindt de Unie ertoe te worden:
Democratischer
Transparanter
Doeltreffender
->
Conventie bijeen roepen
‘Ontwerp-verdrag tot vaststelling Grondwet voor Europa
6
-
IGC, 2003
->
Nieuw verdrag
-
Moet in alle lidstaten
worden geratificeerd
De positie van Turkije
o
Associatieakkoord, 1963
o
Toetreding niet snel te verwachten
 Politieke situatie
 Gespannen relatie met Griekenland
 Kwestie Cyprus

o
->
->
Mogelijke toetreding
Gekopieerd van associatieakkoord Griekenland
Politieke en sociaal-economische situatie in de EU
Europese Raad Helsinki, 1999
 Formeel als ‘kandidaat-land’

Nog geen onderhandelingen
-
Politieke veranderingen in noodzakelijk
->
Belangrijke stappen in 2002
o
Europese raad Kopenhagen -
o
2004 Vraag aan Commissie om toestand opnieuw te evalueren
->
Aanbeveling aan Europese Raad
Raad start de onderhandelingen
Politiek criteria onvoldoende vervuld
De positie van Kroatië
o
o
Niet-uitlevering van generaal Gotovina
=
Uitstel onderhandelingen
Voldoende medewerking aan het Internationaal onderzoekstribunaal voor exJoegoslavië ->
Toetredingsonderhandelingen zijn gestart, 3 oktober 2005
C. VERSTEVIGING EN UITDIEPING VAN DE GEMEENSCHAP
VIA DE INTERNE MARKT: ‘EUROPA 1992’
Verfijningen ->
Initiatief tot voltooiing van de Interne Markt
↓
Achtergrond -
Midden de jaren ‘80
Commissie van de Europese Gemeenschappen
->
->
-
Witboek over voltooiing interne
markt als werkprogramma
Doel: Nieuwe interne dynamiek
Opmerking. Economische crisis ’70-’80
->
Neo-protectionistische remedies
=
Geen adequaat antwoord
7
-
Prioriteiten van lidstaten op heel specifieke domeinen
->
-
Thatcher:
Britse (financiële) bijdrage tot de
Europese Gemeenschappen
Dreiging van een nieuwe koude oorlog tussen Oost en West
Frustratie
Machteloosheid
Pogingen doorbreken
Europese Gemeenschappen =
Economische
->
Integratieproces
Want: Cecchini-rapport
Cost of Non-Europe
Jacques Delors
->
Werkprogramma:
->
Opmerking.
Nieuwe voorzitter Commissie
‘Voltooiing van de Interne Markt’
Snel wijzigende economische en politieke situatie
Gorbatchov in de Sovjet-Unie
->
Wankelen van de Oost-Europese wereld
o
Val van de Berlijnse muur
o
Duitse hereniging
o
Politieke omwentelingen alle Oost-Europese landen
o
Uiteenspatten Sovjet-Unie
o
o
Opkomend nationalisme
Etnische conflicten
Nieuwe uitdagingen voor de Europese Gemeenschappen
Nieuwe politieke situatie
↓
Vraag:
Kwaliteit
Uitbreiding ->
Illustratie:
Verdrag van Maastricht:
Economische en Monetaire Unie
Europese Politieke Unie
De voltooiing van de Interne Markt
Opmerking.
EEG-Verdrag 1957
+
->
Gemeenschappelijke Markt ->
Interne
Vier vrijheden
Markt
Rechtspraak Hof van Justitie
o
Arrest Schul
o
Via rechtsfiguren van de voorrang en de directe werking
->
EG-norm wordt voor de nationale rechter inroepbaar
8
Toevoeging Werkprogramma?
o
o
o
Complementair
+
Accentuering- en acceleratie-effect
Specifieke en nieuwe maatregelen voor verwezenlijking Interne Markt
Europese Akte
->
Het concept Interne Markt
 Verbonden met de datum 31/12/1992
 Stevige juridische basis
o
Wetgevende infrastructuur
->
Art. 95:
-
Vergemakkelijken nemen van communautaire
besluiten
Afwijking unanimiteitsregel richtlijnen nemen inzake onderlinge
aanpassing van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen
Europese Akte:
->
Interne Markt
=
Ruimte zonder binnengrenzen, waarin vrij
verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal is gewaarborgd
Doelstellingen inhoudelijk bereiken?
Opheffing van belemmeringen:



Materiële: Fysieke controle op goederen en personen aan de binnengrenzen
Technische:
Alle mogelijke verschillen in regulering
Fiscale: Heffing B.T.W. en accijnzen
Verwezenlijking van het Europa van de Burger
=
->
Problemen i.v.m.:
Terrorisme
Drugsbestrijding
->
Positie van niet-EG-onderdanen
Compromis moeilijk te bereiken
 Conventie van Dublin ’97
->
Eerste stap inzake het harmoniseren van
het asielbeleid in EG
 Begin van de jaren ’90 ->
Conventie over grenscontrole buitengrenzen van
de gemeenschap
(Nooit in werking getreden)
Schengen-Akkoorden:
o
o
Moeilijk!
Oorspronkelijk:
Intergouvernementele initiatieven
Nu: Communautair
->
Als protocol aan het
Verdrag van Amsterdam
Personen-en goederencontroles opheffen aan de binnengrenzen van Schengenlidstaten
Verscherpen controles aan de buitengrenzen
D. HET VERDRAG BETREFFENDE DE EUROPESE UNIE
(VERDRAG VAN MAASTRICHT)
o
Totstandkoming
 Externe factoren
->
In/ omwille van atmosfeer onzekerheid in Europa
9

o
Interne factoren
->
Intergouvernementele Conferenties, 1990-1991
↓
Uiteindelijk: Europese Raad Maastricht
Akkoord december 1991
Formeel en plechtig ondertekend 7 februari 1992
Haast =
Kritiek
 Enerzijds
 Redactioneel ->
Fundamentele vragen onbeantwoord
 Bepalingen die op het vlak van de monetaire unie voor het Europa na
de Interne Markt van vitaal belang
 Anderzijds: Bepalingen belangrijk op vlak van de monetaire unie voor het
Europa na de Interne Markt
-
Ratificatieperikelen: ->
Geschikt voor volksraadpleging?
-
La politique politicienne
Een aantal punten die van essentieel belang zijn
Juridisch gezien staat dit Verdrag los van de Europese Akte
->
Maar band!
 EG-Verdrag ->
Interne Markt Eén van de pijlers van het
economisch beleid Verwezenlijking doelstellingen economisch
beleid
 Praktijk
->
Interne markt valt niet te splitsen van het verwezenlijken
van een economische en monetaire unie
 Voltooiing eengemaakte markt
=
Eerste vereiste voor unie
 Eengemaakte markt kan alleen maar optimaal functioneren in het kader
van een dergelijke unie
1.
STRUCTUUR VAN HET VEU
1.1.
ALGEMENE BEDENKINGEN
o
o
Fronton
=
Gemeenschappelijke bepalingen en de slotbepalingen
Drie ongelijke pijlers
 Verdrag Europese Gemeenschap
(EEG ->
EG)
 Communautaire pijler Grootste
 EGKS en EURATOM blijven bestaan als aparte verdragen
 Bepalingen betreffende een gemeenschappelijk buitenlands en
veiligheidsbeleid
10


Opmerking.
=
Intergouvernementele pijler
 Extern beleid
Bepalingen betreffende de samenwerking op het gebied van justitie en
binnenlandse zaken
 Niet-communautaire pijler
=
Intergouvernementele pijler
 Intern beleid
Klassiek internationaal akkoord tussen lidstaten
->
Ratificatie nodig
->
Moeilijkheden:
Denemarken: Goedkeuring pas in 2e referendum na speciale
aanpassingen in hun voordeel
->
1.2.
Niet-communautaire pijler
Frankrijk
->
Groot-Brittannië
Duitsland
Inwerkingtreding:
Referendum om politieke redenen (50,3%)
1 november 1993
INDELING VAN HET VERDRAG
E. HET VERDRAG VAN AMSTERDAM
1.
INLEIDING
=
->
3e belangrijke herziening van de Verdragen
IGC ’96
Unie aanpassen aan de uitdagingen van de komende jaren
 Snel evoluerende internationale ontwikkeling
 Globalisering van de wereldeconomie
 Milieuvraagstukken
 Immigratie
 Terrorisme
 Turijn ->
Politiek akkoord over het nieuwe Verdrag
 Mislukkingen ->
Onvermogen om het institutionele mechanisme EU te
+
moderniseren
 Belangrijke innovaties
->
Samenwerking inzake justitie en
binnenlandse zaken
Onderhandelingen voor verdere uitbreiding Unie
2.
INNOVATIES
2.1.
JUSTITIE EN BINNENLANDSE ZAKEN
11
2.1.1.
DE NIEUW GECOMMUNAUTARISEERDE MATERIES
Overheveling van een aantal beleidsdomeinen van de derde pijler naar de eerste
->
Vrij verkeer van personen: Visa
Asiel
Immigratie
…
o
Basisregels:
 Wegwerken van alle interne grenscontroles
 Voeren gemeenschappelijk asiel- en immigratiebeleid
o
Opmerking. Unanimiteit
-
o
Na overgangsperiode van 5 jaar
->
Mogelijkheid bespreken van gekwalificeerde
meerderheid
Afwijkende regeling voor het stellen van prejudiciële vragen aan het Hof


Uitsluiting verwijzingsmogelijkheid van de lagere rechter
Specifieke procedure
->
Rechtstreekse vraag aan Hof door:
Raad
Commissie
Lidstaat
->
Schengenakkoord geïncorporeerd in de EG-pijler
->
Justitiële samenwerking in burgerlijke en commerciële zaken
2.1.2.
SAMENWERKING INZAKE STRAFRECHT EN POLITIE IN DE VERNIEUWDE DERDE PIJLER
o
o
o
Basis voor versterking samenwerking
Versterking Europol ->
Operationele bevoegdheden
Uitbreiding bevoegdheid van het Hof van Justitie in de derde pijler
 Volwaardige prejudiciële procedure
Niet voor alle lidstaten
 Directe beroepsmogelijkheid
Niet voor particulieren
 Twee nieuwe instrumenten:


Besluiten
Kaderbesluiten
2.2.
MENSENRECHTEN
o
o
Bevestiging
Nieuw:
->
Geen directe werking
Unanimiteit
Mogelijkheid om op te treden in geval van ‘ernstige en voortdurende
schending door een lidstaat van:
Mensenrechten
Beginselen rechtstaat
12
o
Regeling voor het vraagstuk van asiel voor EG-onderdanen
o
Stappen voor waarborgen van principes van
 Non-discriminatie
 Gelijkheid van man en vrouw
Regeling voor een adequate bescherming van persoonsgegevens
Verdrag:
->
EG en EU zijn gebonden door het EVRM
->
Toezicht:
Hof van Justitie
Vaste rechtspraak
o
o
Niet
->
2.3.
BELEIDSMAATREGELEN TEN BEHOEVE VAN DE BURGER
o
Handhaven en scheppen van banen ->
=
Politiek beleidsplan
≠
Juridisch instrument
o
o
Duurzame ontwikkeling van het milieu
Bevordering van de rechten en de belangen van de consument
2.4.
EXTERN BELEID
Doel: -
Mogelijkheid voor EG/ EU om toe te treden tot het EVRM
Als specifieke doelstelling
Coherent
Doeltreffend
Zichtbaar
o
Verbetering gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid
->
Grotere rol Europese Raad
o
Unanimiteit
+
Procedure van ‘constructieve onthouding’
=
Hierdoor is een lidstaat die daartoe een formele verklaring aflegt, niet
verplicht een bepaald besluit toe te passen, maar die lidstaat aanvaardt
echter wel dat het besluit bindend is voor de Unie
o
Gekwalificeerde meerderheidsstemming voor besluiten in het kader van de GBVB
->
Door de Europese Raad eenparig overeengekomen strategieën worden ten
uitvoer gelegd
o
Economische betrekkingen ->
2.5.
INSTITUTIONELE WIJZIGINGEN
Opmerking.
Raad kan, met eenparigheid van stemmen,
bevoegdheid verlenen aan Gemeenschap
Mislukking Verdrag van Amsterdam
13
->
Aanpassing van de instellingen zijn vereist -
Verdere uitbreiding?
->
Nieuw IGC tijdens de Europese Raad van Nice
=
Onvoldoende
Verdrag van Amsterdam:
o Uitbreiden wetgevingsgebieden waarop de medebeslissingsprocedure van toepassing is
o Uitbreiden gebieden waar de Raad met gekwalificeerde meerderheid over kan beslissen
2.6.
FLEXIBILITEIT – NAUWERE SAMENWERKING
Flexibiliteitclausules
=
Op basis daarvan kan een kleinere groep lidstaten een bindend besluit aannemen,
indien het onmogelijk blijkt om volgens de normale regels een besluit te nemen dat
voor alle lidstaten geldt
o Voorwaarden
o Speciale goedkeuringsprocedure
o Inhaalmechanisme:
 Na pijler 1 en 3, nu ook voor pijler 2
 Minimum aantal lidstaten: 8
 Vetorecht iedere lidstaat
->
Afgeschaft in pijler 1 en 3
Zoeken naar evenwicht tussen lidstaten
3.
STRUCTUUR VAN HET VERDRAG VAN AMSTERDAM
3.1.
ALGEMENE BEDENKINGEN
Wijziging van de drie pijlers
o Pijler I
->
Van de derde pijler naar de eerste
=
Samenwerking op gebied van justitie en
binnenlandse zaken
=
Communautaire pijler
 Verdrag Europese Gemeenschap
 Nieuwe titel ->
‘Visa, asiel, immigratie en andere beleidsterreinen die

verband houden met het vrije verkeer van personen’
Blijven bestaan als aparte verdragen:
 EGKS
 EURATOM
o Pijler II =
Niet-communautaire pijler ->
 Gemeenschappelijk buitenlands beleid
 Gemeenschappelijk veiligheidsbeleid
Bepalingen extern beleid
14
o Pijler III =
Niet-communautaire pijler
->
Bepalingen politiële en justitiële
samenwerking in strafzaken
Opmerking.
3.2.
-
Verdrag van Amsterdam is leesbaarder geworden
Sterk veranderd EG-Verdrag
Volledig hernummerd
INDELING VAN HET VERDRAG
F. HET VERDRAG VAN NICE
1.
ALGEMEEN
o Europese Unie voorbereiden op een verdere uitbreiding
-> Besluitvorming en instellingen aanpassen
o Ratificatiemoeilijkheden
o Treedt in werking op 1 februari 2003
2.
VERDRAG TOT OPRICHTING VAN DE EUROPESE UNIE:
GEMEENSCHAPPELIJKE BEPALINGEN (TITEL I)
Art. 1
1.
Oprichting Europese Unie
2.
Vrees voor afstand tussen burger en het beleid
o
Tegenstelling
 Vormen van een groter geheel met meer macht
 Beleid dat dichter bij de burger moet staan
3.
o
In se
 Fysieke afstand wordt groter
 Ambtenaren in Brussel werken soms op domeinen die niet
noodzakelijk moeten worden gecommunautariseerd
o
Nodig
->
Meer transparantie in het beleid
Verwijst naar de 2e en 3e pijler
Art. 2
1.
2.
Doel van de Unie
Gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid
3.
4.
Europees burgerschap
Vrij verkeer van personen
->
In praktijk moeilijk
te realiseren
15
5.
Acquis communautair
o
Definitie: Alles wat reeds onder de oude verdragen is verworven zowel via
wetgeving als rechtspraak
Spanningen tussen de communautaire en nationale dimensie
-> Subsidiariteitsbeginsel
o
Art. 3
Eén institutioneel kader
Art. 4
Europese raad als instelling van de Unie
o Algemene politieke bevoegdheid
->
Politieke organisatie die op het hoogste
niveau de beleidslijnen bepaalt, maar die zelf geen rechtshandelingen uitvaardigt
o De organisatie



Voorzitterschap om de 6 maanden door een andere lidstaat
Minstens 1 Europese Raad
Staatshoofd
Regeringsleider
o Verslagen van de Raad
Art. 5
o Opsomming van andere instellingen
o Bevoegdheid
Opmerking. Bevoegdheid van het Hof
->
Art. 46
 1e pijler
 Communautaire verdragen
 Titel IV EG-verdrag: Beperkingen m.b.t.
prejudiciële
procedure
 2e pijler:
Niet
 3e pijler:
Beperkt
Art. 6
1.
2.
3.
4.
Democratische beginselen
EVRM maakt deel uit van de rechtsorde van de Unie
Eerbiediging van de nationale identiteit
Voorzien in de middelen voor de doelstellingen
Art. 7
o Besluiten tot schorsing van bepaalde rechten bij een ernstige en voortdurende schending
o Aanvullen met een procedure tot voorkomen van een schending
16
Algemene opmerking
Art. 46 – 53
3.
=
Slotbepalingen met een algemene betekenis
O.m. m.b.t. verdragsherziening
HET VERDRAG TOT OPRICHTING VANDE EUROPESE
GEMEENSCHAP ALS EERSTE PIJLER: DE BEGINSELEN
Art. 1
Verdrag van Maastricht:
o Naamsverandering
EEG
->
EG
o Economische doelstellingen zijn niet meer exclusief en alomtegenwoordig
Art. 2
Doelstellingen
Art. 3
Het actieterrein van de Gemeenschap om het doel te bereiken
Art. 4
Economisch beleid
1. Het realiseren van de interne markt
2. Een onherroepelijke vaststelling van wisselkoersen
3. Maastricht-normen ->
Lidstaten moesten hieraan voldoen om stap te kunnen
zetten naar: Monetaire unie
Het invoeren van de eenheidsmunt
=
EURO-zone
Nieuwe lidstaten (01/05/2004)
 Voldoen aan:
 EMU en EURO-zone
=
Acquis communautair
 Convergentiecriteria

Evaluaties na toetreding
Art. 5
1. Toegewezen bevoegdheden
2. Subsidiariteit ->
Alleen optreden indien de lidstaten tekort zouden schieten
Opmerking. Moeilijkheden m.b.t. interpretatie
 Juridisch gezien ->
Hof van Justitie heeft bevoegdheid
 Oplossing via politiek terrein
17
3. Evenredigheids- of proportionaliteitsbeginsel
->
Band tussen subsidiariteit en proportionaliteit
Wie kan er in een
bepaalde situatie het beste optreden ->
Antwoord door de Commissie
Opmerkingen
o Art. 2 EU: Subsidiariteitsbeginsel is een algemeen beginsel
o Afbakeningsproblemen ->
Oplossing op politiek vlak zoeken
 Inter-institutionele verklaring over democratie, doorzichtigheid en subsidiariteit
 Overgenomen in ‘Protocol betreffende de toepassing van het subsidiariteits- en
evenredigheidsbeginsel (Verdrag van Amsterdam)
 Principes



De communautaire instellingen bezitten alleen toegewezen bevoegdheden
Geen afbreuk aan:
Het acquis communautair
Bevoegdheden van de instellingen
Plichten van de Commissie:
-

Rekening houden met de subsidiariteit bij haar voorstellen
Toelichting bij elk voorstel ->
Rechtvaardiging in het licht
van de subsidiariteit
Wijziging voorstel door Raad en Parlement
->
Rechtvaardiging
o Reactie van de Commissie op art. 5
->
Subsidiariteit werkt niet retroactief
Art. 17, 18, 19 en 20 EG: ‘Europees Burgerschap’
4.
DE VERDERE TOEKOMST NA HET VERDRG VAN NICE
Verklaring betreffende de toekomst van de Unie
->
Debat Thema’s:
o Vereenvoudiging van de verdragen
o Een nauwkeurige bevoegdheidsafbakening tussen de Unie en de lidstaten
o Het statuut van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie
o Rol van de nationale parlementen in het Europese bouwwerk
->
Opdracht voor Belgisch voorzitterschap: Schets parameters voor dit debat!
o IGC 2004
o Ontwerpverdrag tot vaststelling van een grondwet voor Europa
(Conventie)
Verdrag tot vaststelling van een grondwet voor Europa
=
Verdrag tussen staten dat de bestaande Europese verdragen moet vervangen en
waaraan om een aantal – vooral politieke – redenen het etiket ‘grondwet is toegekend
o Eenvormige structuur
EU: Rechtspersoon
Eén institutioneel kader
18
o Bevoegdheidsverdeling tussen de EU en de lidstaten
o Controle op de uitoefeningen van de bevoegdheden
-
Omvorming van de rechtsinstrumenten
o Wetgevende rechtshandelingen
 Europese wetten
->
 Europese kaderwetten ->
o Niet-wetgevende handelingen
 Europese verordeningen
 Europese besluiten
 Europese aanbevelingen
Richtlijnen
Verordeningen
->
Bestaande uitvoeringsinstrumenten
-
Ruimte voor vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid
-
Extern optreden van de Unie
-
Samenwerking op het vlak van defensie
o
o
o
o
-
Europol en Eurojust in de institutionele structuur van de Unie
Mogelijkheid om Europees Openbaar Ministerie op te richten
Installatie vaneen Europese Minister van Buitenlandse Zaken
Specifieke vorm van nauwere samenwerking op militair gebied mogelijk
Een aantal belangrijke institutionele wijzigingen
o Nieuw maximum van 750 leden voor het Europees Parlement
o Versterking van de rol van het Parlement
 Medewetgever naast de Raad
 Kiest de voorzitter van de Commissie
-
Op voorstel van de Raad
o Europese Raad als volwaardige instelling
 Voltijdse voorzitter
 Geen wetgevingstaken Wel:

Impulsen geven

Politieke richtsnoeren vaststellen
o Raad van Ministers

Afzonderlijke Raad Buitenlandse Zaken
-> Voorzitter:
Minister van Buitenlandse Zaken

Benoemd door de Europese Raad

Treedt ook op als vice-voorzitter van de Europese Commissie

Belast met de externe betrekkingen

Functie:
Brug tussen de Raad en de Commissie
Hybride positie
19

Toerbeurtsysteem

In het openbaar Wetgevingshandelingen

Vergaderen

Stemmen
=
Dubbele gekwalificeerde meerderheid
Instemming van 55% van de lidstaten
65% van de bevolking
Blokkeringminderheid
->
Minstens 4 lidstaten
o Commissie
 Nieuwe samenstelling

Tot 2014


Daarna
->
->
Zal uit ‘teamvoorzitterschappen’ bestaan
1 lid per lidstaat
->
Aantal leden dat overeenstemt met 2/3 van
het aantal lidstaten
Versterking politieke taak van de voorzitter
o Uitbreiding van de bevoegdheden
+
Nieuwe benaming voor:
 Hof van Justitie ->
Hof van Justitie van de Europese Unie
 Gerecht van eerste aanleg
->
Rechtbank van de Europese Unie
Alle lidstaten moeten ratificeren
-
Toekomst van het grondwettelijk Verdrag
is zeer onzeker
20