Toedienen hoog klysma

Toedienen van een hoog klysma via het rectum
Wanneer er om bepaalde redenen niet gekozen kan worden voor een ander soort
klysma, schrijft de arts een hoog opgaand klysma voor. Dit is een rectaal
toegediende hoeveelheid vocht (meestal 1 tot 2 liter). In de regel wordt hiervoor
fysiologisch zout gebruikt (0,65 of 0,45 %) omdat dit het minst belastend is voor de
zorgvrager.
Wanneer echter een grondige reiniging noodzakelijk is, kan gekozen worden voor
een sterkere vloeistof met een verhoogde prikkelende werking, bijvoorbeeld een
suikeroplossing (niet toepassen bij diabeten) of fysiologisch zout 0,9% (niet
toepassen bij zorgvragers met een natriumbeperking).
Het toegediend krijgen van een klysma is voor de zorgvrager belastend, houd hier
rekening mee tijdens het uitvoeren van de handeling.
Bijzonderheden
Vroeger werd een hoog opgaand klysma toegediend aan een zorgvrager terwijl deze
in een ‘knie ellebooghouding’ lag. Dit vormde voor veel zorgvragers een grote
lichamelijke en psychische belasting. Omdat het effect hiervan niet aantoonbaar
bewezen is, is men hiervan afgestapt. In sommige instellingen mag de zorgvrager
gewoon op de rug blijven liggen wardoor het mogelijk is tijdens toediening van de
klysma oogcontact met de zorgvrager te houden. Bij voorkeur ligt de zorgvrager op
de linkerzij in verband met de ligging van de endeldarm.
Doel
Het reinigen van de dikke darm
Uitvoering
Verpleegkundige
Indicatie
- Voorafgaande aan een operatie
- Voorafgaande aan een onderzoek van het colon (colonscopie)
Contra-indicatie
- Bijvoorbeeld ernstig zieke zorgvragers
- Wanneer er sprake is van een verstoring in de elektrolieten – of glucosebalans
Potentiële complicaties
- Darmkrampen
- Darmbloedingen
- Collaberen
Benodigd materiaal
- Beschermdoeken voor het bed
- Po of postoel
- Kan met voorgeschreven vloeistof. Dit zijn speciaal hiervoor bestemde kannen
met aan de onderkant een kraantje waarop de canule kan worden
aangesloten.
- Een zak met spoelvloeistof. Er zijn ook kant en klare spoelvloeistoffen
verkrijgbaar in een soort infuuszak die aangeprikt moet worden
- Infuusstandaard
- Toedieningssysteem
- Rectumcanule of grote sonde
- Glijmiddel (bijv. vaseline)
- Kocher
- Handschoenen
Werkwijze
Voorbereiding
- Zorg voor privacy
- Informeer de zorgvrager
- Verzamel de benodigde materialen en zet ze op reikafstand van de zorgvrager
- Bescherm het bed met beschermdoeken
- Verwarm de vloeistof tot lichaamstemperatuur. Het soort vloeistof hangt af van
de mate waarin de darm geprikkeld moet worden (wordt altijd door de arts
voorgeschreven)
- Zet het bed zo mogelijk in Trendelenburgstand
- Vraag de zorgvrager op zijn linkerzij te gaan liggen, i.v.m ligging van de
endeldarm
- Bedek de zorgvrager zo goed mogelijk met een molton fo deken. Voorkomen
moet worden dat de zorgvrager het koud krijgt; bovendien is een molton een
bescherming in een vervelende situatie
- Was de handen en trek handschoenen aan
Uitvoering
- Hang de vloeistof aan de infuusstandaard (boven het niveau van de zorgvrager)
- Zet de kocher op de canule
- Sluit de canule aan op het toevoersysteem en de kan of zak met spoelvloeistof
- Trek de handschoenen aan
- Breng de vaseline of ander glijmiddel aan op het inbrenggedeelte van de canule
(eventueel ook in de anus)
- Ontlucht de canule door de kocher eraf te halen, het kraantje open te zetten en
de vloeistof door te laten lopen tot het uiteinde
- Zet de kocher weer op de canule
- Vraag de zorgvrager zich zo veel mogelijk te ontspannen (zuchten)
- Breng de canule 20 tot 30 cm in het rectum in
- Verwijder de kocher van de canule
- Laat de gehele vloeistof inlopen. Observeer tijdens het inlopen de zorgvrager;
het inlopen kan namelijk een prikkeling teweegbrengen waardoor de
zorgvrager collabeert. Stop in dat geval met de toediening, of dien de vloeistof
gefaseerd toe. Vaak loopt een gedeelte van de spoelvloeistof al tijdens het
inlopen terug, wees hierop bedacht en neem voorzorgsmaatregelen.
- Vraag aan de zorgvrager de anus dicht te knijpen en de vloeistof zo lang
mogelijk in te houden. Hierdoor wordt het effect van de spoeling vergroot.
- Verwijder de canule uit het colon
- Trek de handschoenen uit
- Help de zorgvrager op de po of postoel
- Was de zorgvrager
- Help hem met aankleden en leg hem in een goede houding
Nazorg
- ruim de materialen op
- verzorg het bed en de omgeving
-was de handen zorgvuldig
Verslaglegging
Inspecteer de ontlasting en noteer het resultaat in het zorgdossier
Geef bijzonderheden (bloedbijmenging) door aan de arts
Bron: Vaardigheden basisverpleegkunde tweede herziene druk 2004