Betaalbaarheid van toekomstige ouderenzorg

Betaalbaarheid van toekomstige
ouderenzorg
Symposium Ietje de Rooij
28 september 2012
Inhoudsopgave
Wat komt er op ons af?
Wat doet de huidige situatie voor zorgvrager en zorgaanbieder?
Hoe kunnen de we ouderenzorg in de toekomst betaalbaar houden?
Het stelsel staat onder druk
Toename aantal
ouderen
+
Zorgvraag
stijgt
Techn. kan steeds
meer en men wil
steeds meer
+
+
+
Zorgkosten
stijgen
Toenemend
tekort arbeid
+
Toenemende druk
collectieve lasten
+
Toenemende druk
solidariteitsvraagstuk
+
Beschikbaarheid zorg
komt in het geding
Mantelzorg en vrijwilligerszorg kunnen een deel van de druk op het systeem
wegnemen. Daarvoor is het noodzakelijk mantelzorg en vrijwilligerszorg te
gaan stimuleren en vooral beter te ondersteunen vanuit de samenleving
3
De uitgaven aan langdurige zorg zijn de afgelopen
10 jaar met 38% gestegen en zullen verder stijgen
De uitgaven in de AWBZ zijn gestegen van
18 miljard in 2002 tot 25 miljard in 2012
Aantal (zeer) ouderen stijgt sterk en daarmee
vraag naar verpleging/verzorging en begeleiding
€26$
7.000.000
€24$
6.000.000
aantal personen
+22%
€22$
€20$
5.000.000
4.000.000
3.000.000
1.995.913
1.436.265
2.408.912
2.545.882
1.144.420
1.923.447
2.106.166
1.393.783
2.073.083
1.702.864
1.866.706
2.001.883
2040
2050
2.000.000
€18$
1.000.000
€16$
2.151.176
2.335.714
2.290.759
2010
2020
2030
0
€14$
2002$ 2003$ 2004$ 2005$ 2006$ 2007$ 2008$ 2009$ 2010$ 2011$
Bron: CPB
55 - 65
65-75
75+
4
Er dreigt een personeelsprobleem
Toename van de vraag en de ontwikkeling in het arbeidsaanbod leidt tot krapte
Aantal FTE (*1000) V&V, thuiszorg,
gehandicaptenzorg en GGZ 2007
De vraag naar arbeid in zorg groeit
harder dan totale Nederlandse groei van
arbeidsaanbod
180
160
156
140
120
96
100
76
80
64
60
40
20
0
V&V
Thuiszorg
Bron: Boer en Croon, Prismant, MinVWS
GZ
GGZ
5
Inhoudsopgave
Wat komt er op ons af?
Wat doet de huidige situatie voor zorgvrager en zorgaanbieder?
Hoe kunnen de we ouderenzorg in de toekomst betaalbaar houden?
Gebrek aan samenhang en overlap leidt tot
ongemak voor zorgvrager
Mens
WMO
Compenseren
beperkingen
zelfredzaamheid,
maatschappelijke
participatie
AWBZ
o.a.
verpleging,
Verzorging,
begeleiding
Zorgverzekering
Huisarts,
specialist,
Tandarts,
Fysio
AV
Burger
Client
Ouderen maken veelal gebruik van
meerdere regelingen waar andere
instanties en procedures gelden. Vaak
onvoldoende afgestemd op de specifieke
situatie van de zorgvrager.
Daar komt bij dat er tussen deze
regelingen overlap, hiaten zijn.
Gebrekkige samenwerking tussen de
uitvoerende partijen maakt dat dit veld
vaak lastig te overzien is voor de
zorgvrager.
Patiënt
Bron: SER, Langdurige zorg verzekerd: over de toekomst van de AWBZ. 2008
7
Zorgaanbieders worden geconfronteerd met
een veelheid aan wijzigingen
Toename eisen
transparantie
Deel van de zorg
naar de Zvw
Opheffing zorgkantoren
Inkoop door meerdere
zorgverzekeraars
Scheiden
wonen/zorg
Onderzekerheid over de toekomst maakt dat de interne
organisatie veel aandacht vraagt en zorgaanbieders
een blik naar binnen hebben
Bezuinigingen
Decentralisatie begeleiding
(naar de Wmo)
Imago van de zorg en
groeiend personeelstekort
Resultaatsbekostiging
8
De reguliere zorg rust steeds zwaarder op
informele zorg
Zorg
````````````
Organisatie met
alleen
vrijwilligers
Voorbeeld
VVT
organisatie
``````````````
Organisatie met
ondersteuning
van
beroepskrachten
``````````
Organisatie met
ondersteuning
van
vrijwilligers
!"
!"
!"
````````
Organisatie met
uitsluitend
beroepskrachten
±1800 medewerkers
±650 vrijwilligers
>650 mantelzorgers
Bron: Verweij Jonkers, vrijwilligers en beroepskrachten 2005. Jaarverslagen van
instellingen
Mantelzorg en vrijwilligerszorg vormt
een steeds belangrijkere aanvulling op
de reguliere zorg.
De veranderingen in zorginstellingen
lijken in een richting te gaan waar
vrijwilligers onmisbaar zijn voor de
levering van het minimum aan welzijn
dat bijvoorbeeld bewoners van
intramurale instellingen nodig hebben
9
Inhoudsopgave
Wat komt er op ons af?
Wat doet de huidige situatie voor zorgvrager en zorgaanbieder?
Hoe kunnen de we ouderenzorg in de toekomst betaalbaar houden?
Beleidsintentie is er wel... maar moet nu echt
worden doorvertaald naar de praktijk
Zware individuele
voorzieningen
Professional is teveel bezig met ‘in
zorg nemen’
Lichte individuele
voorzieningen
Informele zorg
Eigen kracht
Informele zorg wordt amper
ondersteund
Beleidsintentie
Gebruiker van zorg beseft
onvoldoende dat zorg een schaars
goed is
Door gebrek aan bedrijfsmatigheid
verliest de systeemdiscussie haar
legitimiteit
11
Professional is nog teveel bezig met ‘in zorg
nemen’
Patient
Impliciete schaarste
afweging
Patient
✖
Patient wordt ‘in zorg genomen’
Zorgprofessional neemt vanuit zijn professionele optiek de
patient in zorg en geeft ‘standaard proces’
Hierbij wordt niet de ‘schaarste afweging gemaakt’
12
Het aantal ouderen stijgt
sterk
Ondersteun
informele
zorg
Het aantal oudere mantelzorgers
neemt toe
*%"#
&%"#
Er is nog veel restcapaciteit ongebruikt
&'"#
!!"#
Stimuleer!%"#
en ondersteun informele zorg,
$("#
'%"#
help een effectief
netwerk op te zetten!!
$%"#
$%"#
Meer 65+ met goed ervaren gezondheid
ondanks toename chronische aandoeningen
$%%*#
$%$%#
)%"#
%"#
&&+#
*&+#
13
Leer de gebruiker dat zorg een schaars goed is
‘Alles moet vergoed worden’
‘normale’ ouderenvoorzieningen
zelf betalen
Realiseer je dat zorg een
schaars goed is
Nederlanders hebben een sterke
‘vergoedings-cultuur’.
Er moeten afwegingen gemaakt
worden voor nut van popultatie,
niet alleen van het individu
14
Efficiency verbetering niet alleen nodig voor korte
termijn, biedt ook legitimiteit voor systeemdiscussie
We laten miljarden liggen door gebrek
aan bedrijfsmatige opzet
Maar is ook noodzakelijk voor
draagvlak systeemdiscussie
Voorbeelden
Gezamenlijke inkoop
Concentratie functies (bv
laboratoria)
Systeemdiscussie verliest
legitimiteit zolang er zulke
grote potentiele efficiency
verbeteringen zijn
Groot deel hulpmiddelen en
medicijnen worden niet gebruikt
15