Vaste planten in openbaar groen

van versnippering
tot synthese
Evelyne Fiers & Martin Hermy
KU Leuven
[email protected]
Deel 2
HPG Studiedag Kruidachtigen - Gent • donderdag 14 juni 2012
Deel III
Voorstudie
Voorontwerp
Beplantingsplan
Aanleg
Beheer
• doelstellingen en beheer van de
verschillende toepassingen van
beplantingen
• met kruidachtigen in openbaar groen
•
•  de algemene richtlijnen uit I & II
worden vertaald naar specifieke
toepassingen van kruidachtigen
•  toepassingen worden gegroepeerd
per groenhabitat = 5
A Groenhabitat BOS
B Groenhabitat BOSRAND
C OPEN groenhabitat
D Groenhabitat met STENIGE BODEM
E NATTE groenhabitats
Geïnspireerd op: ‘Lebensbereiche’: Hansen & Stahl 1993, Sieber 1990
5
Voor elk groenhabitat : ≠ toepassingen
•
•
•
•
•
Groenhabitat BOS
Groenhabitat BOSRAND
OPEN groenhabitat
Groenhabitat met STENIGE BODEM
NATTE groenhabitat
•
•
•
•
Waar relevant, natuurlijke vegetaties als inspiratiebron
Meest geschikte uitgangsituatie
Welke planten
Hoe aanleg en beheer





4
3
9
6
8
30
A Groenhabitat BOS
4 toepassingen
A Groenhabitat BOS
• Loofbossen : natuurlijke eindstadium van de
successie
• Gelaagdheid
• Lichtschaarste (‘stress’)
• Bodemvochtigheid
• Humus & strooisel
• Getemperd microklimaat
• Neerslaginterceptie
• …
A Groenhabitat BOS
• Strategieën van bosplanten
Voorjaarsbloeiend bolgewas
Winter (altijd)groene plant
Grote, horizontale bladeren
Witte bloemen
Biologische nomaden uitzaaiende plant
Klimplanten – niet aan bod hier !
A Groenhabitat BOS
• groenhabitat bos in openbaar groen
Belangrijk als structuurgevend (architecturaal
element)
Kruidachtigen onder houtige soorten zorgen voor
een extra sierwaarde  bv. stinzenplanten, ook
cultuurhistorische waarde
• Bosklimaat: de reële minimale plantvakoppervlakte
minstens 25 m x 25 m of 625 m²  essentieel voor
handhaving echte bosplanten (verdere indeling, zie
VDK).
A Groenhabitat BOS
• Algemene richtlijnen voor ontwikkeling soortenrijke
kruidlaag in schaduwrijke omstandigheden
 Houtige soorten met volgende eigenschappen laten de
ontwikkeling van een soortenrijke, bodembedekkende kruidlaag
toe:
• Bomen/struiken met open kroon
• Houtachtige soorten met snel verterend bladstrooisel
• Diepwortelende boomspp.
 Ontwerp & plantenkeuze
• Structuurvariatie, variatie aanpassingstrategieën (o.m. seizoenale
veranderingen), bodembedekkers (bv. klimop combineren met andere
vaste planten), droge schaduw (tabel III.3) ….
A Groenhabitat BOS
4 toepassingen:
 Kruidlaagontwikkeling in nieuwe loofhoutbeplantingen
 Kruidlaag van loofbossen en heestermassieven
 Kruidlaag onder naaldbomen
 Stinzenbeplantingen
B Groenhabitat BOSRAND
bos
3 toepassingen
mantel
zoom
B Groenhabitat BOSRAND
groenhabitat bosrand in openbaar groen
Zoom
Beplanting van boomspiegels
bos
Schaduwborder
C OPEN groenhabitat
Successie 
C OPEN groenhabitat
 Grote variatie
(sturing:
bodem+verstoring) !
 9 toepassingen
C OPEN groenhabitat
Open habitats in openbaar groen
Bol- enCknolgewassen
in (kort) grasland
OPEN groenhabitat
Gemengde, dynamische beplantingen met
een natuurlijke uitstraling
 Bloemenakker  pionierplanten op
verstoorde bodems
 Bloemenweide  graslandplanten op
eerder voedselarme, weinigverstoorde
bodems
 Bloemrijke ruigtekruiden op eerder
voedselrijke, weinig verstoorde bodems
C OPEN groenhabitat
Open habitats in openbaar groen
Dwergstruikbeplantingen
C OPEN groenhabitat
 heidebeplanting  meest, op zure
zandgronden
 submediterrane beplantingen  op eerder
kalkrijke bodems
Bloemenmassieven (gemengde beplantingen
met een eerder cultuurlijke uitstraling)
Incl. prairiebeplantingen
C OPEN groenhabitat
Open habitats in openbaar groen
C OPEN groenhabitat
Seizoensbeplantingen
wisselperken,
bloembakken en
hangmanden
D Groenhabitat met STENIGE BODEM
6 toepassingen
D Groenhabitat met STENIGE BODEM
Tredplanten in en op verhardingen
D Groenhabitat met STENIGE BODEM
Puin als alternatief voor
teelaarde:
beplanting in minerale
bodem
D Groenhabitat met STENIGE BODEM
(extensieve) groendaken
Beplanting
Substraat
Filterdoek
(Drainagelaag)
(Wortelvastvlies & )
Dakdichting
D Groenhabitat met STENIGE BODEM
Zie vademecum
E NATTE groenhabitats
8 toepassingen
Tot slot
• Sterkte/Zwakte A. :
 Breed & veelzijdig:
voorstudie  onderhoud
 noodzakelijkerwijze
beknopt (al >430blz, maar
verwijzingen )
 “eerlijke” benadering
 selectie van “vaste planten”
behandeld
 ‘habitat’benadering
 geen index
 verklarende woordenlijst +
doorzichtige structuur
 nog werk voor de boeg
…
the way to go:
http://www.sichtungsgarten-hermannshof.de/index.php
1. Ecologische grond van beplantingen versterken
Strategietypen Plantensoorten & Groenhabitats (
o.m. Kühn N. 2011. Neue Staudenverwendung. Ulmer, Stuttgart)
2. Meer kennis operationeel maken: o.m. vaste
plantenliefhebbers  know-how versnipperd
 bundelen
& analyseren
http://www.bomenwijzer.be/
3. Kennis toegankelijk maken: decision support
Schau- und Sichtungsgarten
Parken ‘ANB’
systemen vaste planten
Hermannshof
4. Demonstratiegroen: vaste planten in openbaar
groen (parken, wegen, kerkhoven,…)
5. …
Dank u voor de aandacht & succes !
Dank aan de stuurgroepleden:
Emmanuel Ampe – Vereniging Voor Openbaar Groen vzw,
Geertje Coremans – Velt vzw,
Paul David – ANB Vlaams-Brabant,
Welgemeende dank aan:
Ludo De Bosscher – ANB Antwerpen,
Evelyne Fiers
Luc De Cleene – KAHO Sint-Lieven Hogeschool,
Eva Troch – leidend ambtenaar
Kim Dekeyser – ANB Vlaams-Brabant,
Geert Flamand – ANB Oost-Vlaanderen,
Relinde Baeten
Jasper Goffin – ANB Limburg,
“fotografen” …
Leen Heemers – Proefcentrum voor Sierteelt,
Geert Heyneman – Stad Gent,
Filip Lievens – ANB West-Vlaanderen,
Geert Meysmans –Erasmushogeschool Brussel,
Mieke Schauvliege – Stad Gent,
Jan Spruyt – BVBA Vaste-plantenkwekerij Jan Spruyt – Van der Jeugd,
Greet Tijskens – Velt vzw,
Eva Troch – ANB Centrale Diensten,
Jan Van den Bogaert – Gemeente Beveren,
Kris Vande Capelle – Proefcentrum voor Sierteelt,
Hans Van Gossum – ANB Centrale Diensten,
Chris Vermander – Buro voor vrije ruimte,
Nikè Verfaille – ALERT ECO
Dank aan experten: Tim Adriaens, Lieve Adriaensen, Antoinette De Wit, Rudi
Geerardyn, Beate Hüttenmoser, Jean Lemaire, Cathy Portier, Cassian Schmidt,
Heilien Tonckens, Herman van den Bossche, Paul Van den Bremt en Wouter Van
Landuyt.