1 - UvA/FNWI

1 Samenvatting
Planten hebben water nodig om te kunnen overleven. Dit water wordt voornamelijk uit de
bodem gehaald. Het water- of vochtgehalte in de bodem is afhankelijk van verschillende
factoren. Ook transport van waterdamp zou kunnen zorgen voor een herverdeling van
water in de bodem.
Kosmas et al. (1998) en Van der Poll (2007) hebben onderzoek gedaan naar
bodemvocht. Het vochtgehalte leek ’s nachts toe te nemen en Kosmas et al. (1998)
verklaarde dat door de aanvoer van vochtige lucht en de condensatie daarvan in de
bodem. De vraag die in dit onderzoek centraal staat, is de volgende. Vindt er in een
zandbodem op dagelijkse basis verticaal transport van waterdamp plaats als gevolg van
moleculaire diffusie of spelen er andere processen een rol bij dit fenomeen?
Om tot een antwoord op deze vraag te kunnen komen, zijn metingen uitgevoerd in de
Amsterdamse Waterleidingduinen. Voorafgaand aan de meetperiode zijn de
bodemvochtsensoren in het laboratorium gecalibreerd. In het veld zijn op vier diepten
bodemvochtgehalte en bodemtemperatuur gemeten. Daarnaast is de neerslag gemeten
en er is een meetmast opgesteld die windsnelheid, netto straling, luchttemperatuur en
luchtvochtigheid meet. Daarnaast is een model gemaakt waarin moleculaire diffusie
centraal staat. Op basis van de geïnterpoleerde bodemtemperatuur wordt de
concentratie waterdamp in de bodem berekend. Vervolgens wordt de flux berekend en
omgezet van een concentratie in een volume om het nieuwe bodemvochtgehalte te
berekenen.
Na calibratie van de bodemvochtsensoren bleek dat deze gevoelig zijn voor de
temperatuur. Dit is terug te zien in de gemeten bodemvochtgehalten, die een hoog
vochtgehalte tonen wanneer de temperatuur hoog is. De vochtgehalten nemen in de
loop van de geselecteerde meetperiode af en vertonen hierbij een dagelijkse gang in de
bovenste lagen. Naarmate de diepte toeneemt, wordt deze golfbeweging minder groot.
De uitkomsten van het model laten een afnemend bodemvochtgehalte zien. Op drie cm
diepte vertoont deze een lichte golfbeweging. Deze is echter zo klein dat nauwelijks
gesproken kan worden van een dagelijkse gang. Het vochtgehalte in het model neemt
minder snel af dan de veldmetingen laten zien. Dit wijst erop dat moleculaire diffusie
waarschijnlijk een rol speelt bij de herverdeling van bodemvocht, maar dat er andere
processen zijn die een grotere rol spelen. Er zal nader onderzoek gedaan moeten
worden naar de rol van convectief transport in de bodem, dat waarschijnlijk ook invloed
heeft op het bodemvochtgehalte.