onderzoek over allochtone vrouwen op de arbeidsmarkt

Anders gaan werken
Ervaringen en percepties van vrouwen met
een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt
Fatma Arikoglu
Stafmedewerker ella | Kenniscentrum gender en etniciteit
26 januari 2016
Ervaringen en percepties van vrouwen met een
migratieachtergrond op de arbeidsmarkt
- Projectidee actie-onderzoek
- Centrale vraagstelling
- Enkele cijfers
- Bevindingen
- Focusgroepen
- Arbeidsmarkt
- Conclusie
Vanwaar dit project?
• Januari 2014: artikel in De Morgen
ECONOMIE
‘Slechts 1 op de 3 Marokkaanse en Turkse vrouwen
heeft een job’
28-01-14, 06.47u - Ann Van den Broek
Minder dan een op de drie vrouwen van
Marokkaanse en Turkse afkomst heeft werk.
Meer dan de helft probeert niet eens werk te
vinden.
Wacht even…
• Marokkaanse en Turkse vrouwen?
Belgische vrouwen met Turkse of Marokkaanse roots
Veel van deze vrouwen zijn hier geboren
• Onze gemeenschappelijke verantwoordelijkheid als
maatschappij
• Oneigenlijk wij/zij-denken: ‘wij’ krijgen de schouderklopjes,
‘zij’ worden met de vinger gewezen
‘Zij’ zoeken niet eens een job?
Niet af te leiden uit statistisch materiaal socioeconomische monitor 2013 FOD WASO en
(toenmalig) Centrum voor Gelijkheid van Kansen en
Racismebestrijding
Bestendigt bestaande beeldvorming
ella vzw klom in haar pen
• Reactie Ella vzw in De Morgen naar aanleiding
van het artikel “70% Vlaamse vs 30%
Marokkaanse en Turkse vrouwen heeft een job”:
“Waarom slagen we er niet in, ondanks een machinerie van
integratiediensten, positieve-actieplannen, streefcijfers en
gelijkekansenbeleid om van racisme en discriminatie iets
onduldbaar te maken? Want laten we niet hypocriet zijn:
als 70% van de Marokkaanse en Turkse vrouwen geen job
heeft, dan is één van de redenen hiervoor dat wij dat met
z’n allen prima vinden.”
• De Morgen:
“Van de Marokkaanse vrouwen onderneemt 55
procent geen pogingen om toe te treden tot de
arbeidsmarkt, bij de Turkse is dat 57 procent.”
• ella vzw:
“Misschien is de beslissing om thuis te blijven net
iets sneller genomen als je weet dat er niemand
jou als collega wil?”
Verklaringen artikel De Morgen
•
•
•
•
•
•
Traditionele gezinspatronen
Vrouwen laaggeschoold
Vrouwen te afhankelijk van hun man
Beperkte talenkennis
Late introductie integratiebeleid
Rigide structuren arbeidsmarkt en onderwijs
Voorstel van een volksvertegenwoordiger:
• Sensibilisering van vrouwen met een
migratieachtergrond:
“Ik heb geen probleem met vrouwen die zelf
bewust kiezen om thuis te blijven. Maar gezien
het vreselijk lage aantal werkenden doe ik ook
een oproep aan vrouwenorganisaties, zodat ze
nog bewuster zouden inzetten op de
bewustwording bij allochtone vrouwen.”
Conclusie
• Discriminatie & racisme?
• Combinatie betaalde arbeid en gezin/zorgarbeid?
(oa. kinderopvang
• Hoofddoekenverbod
• En de vrouwen zélf?
Actie-onderzoek
• Acht focusgroepen in Brussel en verschillende
Vlaamse centrumsteden
• Interviews met centrale stakeholders in het
arbeidsmarkt- en activeringsbeleid
• Aftoetsing van de verhalen, noden en wensen
van de vrouwen aan de huidige beleidscontext
Centrale vraagstelling
Een sector die mensen wil activeren, en hierin veel
middelen en energie steekt
VERSUS
Mensen die willen werken, en geen (gepast,
betaald) werk vinden/krijgen.
 “Zij willen niet werken” <> “zij willen niet dat ik
werk”
 Deze spanning in kaart brengen en proberen af te
bouwen = opzet van het project
Enkele Belgische cijfers
(socio-economische Monitoring)
• 67% van de vrouwen in België tussen de 18 en
60 jaar is ‘actief’
75% van de vrouwen van Belgische origine is
beroepsactief
51% van de vrouwen van Zuid/CentraalAmerikaanse origine is beroepsactief
45% van de vrouwen van Maghrebijnse origine is
‘actief’
40% van de vrouwen van ‘andere Europese’
origine is ‘actief’
Activiteitsgraad
• De activiteitsgraad is bijzonder laag voor vrouwen
en mannen met een niet-EU en EU-nationaliteit die
minder dan 5 jaar zijn ingeschreven in België
• Dit geldt ook voor vrouwen en mannen met een
niet-EU nationaliteit maar langer dan 5 jaar
ingeschreven in het Belgisch Rijksregister
• Positie vrouwen vrijwel steeds precairder
Lage tewerkstellingsgraad vrouwen met een
migratieachtergrond impliceert…
• Socio-economische kwetsbaarheid
• Veel sociale rechten kunnen enkel volledig
worden opgebouwd via betaalde arbeid
Een lage tewerkstellingsgraad betekent een
hoger armoederisico of effectieve armoede
Bevindingen focusgroepen
• Vrouwen wensen ofwel zo snel mogelijk een
betaalde job, en zijn daar actief naar op zoek
• Wachten liever nog een aantal jaar met het zoeken
naar betaald werk (in verband met de zorg voor
jonge kinderen, cf. kinderopvang)
• Of zien de zoektocht naar werk als niet-prioritair
Bevindingen focusgroepen
• Verschil nieuwkomers en andere categorieën
vrouwen (specifieke behoeften en hindernissen)
• Verschil eerste en tweede generatie vrouwen
Eerste generatie: zorg voor kinderen centraal,
koesteren nauwelijks wensen/dromen voor zichzelf
, hopen wel op voltooiing opleiding en betaald werk
dochters, benoemen generatieverschil
Tweede generatie: wens voor betaald werk,
eventueel betaald werk aan huis (bij kleine
kinderen, hoofddoek)
Bevindingen focusgroepen
• Tweede generatie: geboren in België, toch minder
kansen dan personen met een Belgische
Frustratie
Extra inspanning om te geraken waar je wilt;
vaak lang traject; support, ontspanning en
empowering belangrijk
• ‘Wij’/’zij’-discours soms verinnerlijkt
• Grote impact hoofddoekenverbod
In het algemeen negatieve attitudes tav
hoofddoek
Specifieke obstakels
• Binnenshuis (in het algemeen):
genderstereotypen, stereotiepe rolpatronen
• Buitenshuis: discriminatie, hoofddoekenverbod,
combinatie betaalde arbeid en onbetaalde
zorgarbeid, taalvereisten
Onderwijs
• Veel meisjes met migratieachtergrond in BSO en
T-BSO
In het algemeen worden zowel vrouwen als
mannen met een migratieachtergrond al te
gemakkelijk doorverwezen naar ‘lagere’
studierichtingen
• Vaak in studierichtingen zonder veel perspectief
op een job
Zorgt er mogelijk voor dat meisjes en vrouwen
zich richten op alternatief levenstraject
(huwelijk/relatie en kinderen) Nader onderzoek
nodig
Onderwijs
enkele opmerkelijke cijfers SONAR-onderzoek
Autochtone
meisjes
Turkse meisjes
N-Afrikaanse
meisjes
Start
secundair
> 12 jaar
9%
52%
42%
B-stroom
8%
50%
41%
Zittenblijvers
24%
33%
42%
B-stroom (3°
jaar)
18%
69%
58%
10%
53%
44%
Doorstroom
Uitstroom
Geen diploma
Autochtone
meisjes
Turkse meisjes
N-Afrikaanse
meisjes
Hoger
onderwijs
Voortstuderen
(% van
gediplomeerden
)
79%
Geslaagd in
eerste jaar
55%
36%
56%
39%
Arbeidsmarkt
Geen werk na 1
jaar na
schoolverlaten
16%
67%
57%
Arbeidsmarkt
• (Nog) niet gestoten op initiatieven die vrouwen
actief ondersteunen bij terugkeer naar
arbeidsmarkt (na jaren van onbetaalde
zorgarbeid)
• Het hebben van een netwerk is zeer belangrijk op
Vlaamse arbeidsmarkt
Vrouwen met een migratieachtergrond hebben
vaak minder ‘sociaal kapitaal’ (daarom zijn
mentoringprojecten interessant. Richten zich nu
vaak op ‘high potentials’)
Arbeidsmarkt
• Vrouwen met een migratieachtergrond zijn
onzichtbaar voor het activeringsbeleid en het
ruimere arbeidsmarktbeleid
richt zich in eerste instantie op werkenden en
werklozen/werkzoekenden; vrij ingeschrevenen
minder prioritair
• Veel vrouwen met een migratieachtergrond
‘kosten’ relatief weinig, het zijn zogenaamde
‘goede armen’ (in tegenstelling tot bijv.
‘hangjongeren’)
Gelijke Kansen en Integratiebeleid
• Gelijke Kansen: vooral vrouwen, holebi’s,
transgenders en mensen met een handicap
• Integratie en inburgering: mensen met een
migratieachtergrond
• Assen kruisen wel door horizontaal gelijke kansen
en integratiebeleid
De toepassing hiervan is echter niet
afdwingbaar
Anti-discriminatie
• Zeer uitvoerige wetgeving
• Moeilijk te bewijzen
• Veel vrouwen hebben niet de ruimte/draagkracht
om een klacht neer te leggen
Te smalle handelingsruimte (met name
vrouwen in armoede)
Anti-discriminatie
Discriminatie voor vrouwen grootste probleem,
blijkt ook uit bevragingen onder etnisch-culturele
minderheden van Minderhedenforum
Bestrijding discriminatie op basis van etniciteit,
religie/levensbeschouwing en taal echter niet eerste
beleidsprioriteit
Conclusie
• Veelheid van factoren, structurele mechanismen
die op elkaar ingrijpen en elkaar versterken
• Probleem gekend; weinig concrete acties en
maatregelen
Bedankt!
Fatma Arikoglu
[email protected]
www.ellavzw.be