Atomen en moleculen

Atomen en moleculen
Bram Janssens
Bieke Sarens
VAN STOFFEN NAAR ATOMEN
1. FASES VAN STOFFEN
-
Hoe zien volgende stoffen er volgens jullie uit? Wat is het grote verschil?
2. MOLECULEN EN ATOMEN
-
Wat stellen de bolletjes bij deze stoffen voor?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-
Wat stellen volgende afbeeldingen (waar de pijl naar wijst) voor?
________________________
Moleculen en atomen
________________________
1
Stoffen  moleculen  atomen
-
Een stof kan in drie fasen voorkomen, namelijk:
.
Bv.
.
-
Deze stof is opgebouwd uit
die nog
-
Moleculen kunnen op hun beurt onderverdeeld worden in
molecule kan bestaan uit
. Dit zijn de
van de stof bevatten.
. Een
.
3. VOORSTELLING VAN MOLECULEN EN STOFFEN
Moleculen bestaan dus uit meerdere atomen, maar we kunnen deze moleculen op verschillende
manieren gaan voorstellen!
MOLECUULMODELLEN
Moleculen kunnen voorgesteld worden als kleine modellen. De atomen worden hierbij voorgesteld
als kleine bolletjes.
-
Ken jij volgende moleculen?
-
is een relatief kleine moleculen. Het bestaat uit
Namelijk twee
en één
De slotformule is
, we noemen het
Moleculen en atomen
.
.
.
2
-
Wat stellen volgende moleculen voor? Schrap wat niet past en vul verder aan!
1 molecule/ 2 moleculen/3moleculen
één atoom zuurstof/2 atomen koolstof
één atoom koolstof/2 atomen zuurstof
enkelvoudige/samengestelde stof
stofformule is C2O / CO2
stofnaam:
1 molecule/ 2 molecules
1 atoom/ 2 atomen zuurstof
enkelvoudige/samengestelde stof
stofformule is O / O2
stofnaam:
MOLECUULFORMULE
Molecuulformule
-
Moleculen kunnen we ook voorstellen met behulp van
Deze voorstellingswijze noemen we
.
.
-
De formule van een molecule bestaat uit de symbolen van
waaruit de molecule is opgebouwd, waarbij rechts onder de symbolen het aantal atomen van
dit element in de molecule wordt weergegeven door een Arabisch cijfer:
.
Bijvoorbeeld O2 :
.
-
Het aantal moleculen wordt weergegeven door de:
Bijvoorbeeld 3O2 :
Moleculen en atomen
.
.
3
DEELTJESMODELLEN BIJ STOFFEN
Zoals moleculen uit atomen bestaan, bestaan stoffen uit verschillende moleculen!
Hierbij kunnen we een onderscheid maken tussen enkelvoudige stoffen en samengestelde stoffen.
-
Hoe zijn enkelvoudige en samengestelde stoffen opgebouwd volgens jou?
-
Enkelvoudige stoffen:
-
Samengestelde stoffen:
Samengevat!
-
Elke stof is opgebouwd uit
-
Moleculen bestaan uit atomen van
.
-
ENKELvoudige stoffen zijn opgebouwd uit
.
-
SAMENgestelde stoffen zijn opgebouwd uit
.
Moleculen en atomen
.
4
4. ELEMENTEN IN DE MOLECULEN
Moleculen zijn opgebouwd uit atomen van verschillende elementen (zuurstof, ijzer, stikstof, …).
Een aantal zeer belangrijke elementen die je MOET kennen:
-
Zoek voor elk element het symbool en de Latijnse benaming, je mag je smartphone
hiervoor gebruiken!
Element
Latijnse benaming
Symbool
Goud
IJzer
Koper
Kwik
Lood
Zilver
Waterstof
Chloor
Kalium
Zwavel
Stikstof
Moleculen en atomen
5
FYSISCH VS CHEMISCH
1. FYSISCH OF CHEMISCH VERSCHIJNSEL
-
Geef bij onderstaande voorbeelden aan of het om een fysisch (F) of een chemisch (C)
verschijnsel gaat. Verklaar onderaan ook waarom!
Verbranden van huisvuil.
Je hartslag.
Het roesten van een blikje.
De kleur van de ondergaande zon.
Het rinkelen van een fietsbel.
-
Wat is het verschil tussen een chemisch en een fysisch verschijnsel volgens jou?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Chemisch en fysisch verschijnsel
Bij een chemisch verschijnsel verandert de aard van de stof niet/wel.
Bij een fysisch verschijnsel verandert de aard van de stof niet/wel.
VB. van een chemisch verschijnsel:
____________________________________________________________________________
VB. van een fysisch verschijnsel:
____________________________________________________________________________
Moleculen en atomen
6
2. CHEMISCH VERSCHIJNSEL EN VERBINDING
PROEFJE 1: MAGNESIUMLINT
We herhalen de proef van het verbranden van magnesiumlint!
Hypothese:
-
Wat denk je dat er zal gebeuren?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Observatie:
-
We vangen het residu van het magnesiumlint op, welk verschil kunnen we opmerken
tussen het magnesiumlint voor en na de verbranding?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Verklaring:
Magnesium is een
. Dit metaal heeft zich verbonden met
dat in
de klas aanwezig is. We zeggen dat het metaal een
gevormd heeft met zuurstof.
Er is een nieuwe stof ontstaan die we magnesiumoxide noemen. Oxide herken je ook in het Engelse
woord voor zuurstof:
.
De stof magnesium ondergaat dus een
die we een chemische reactie
noemen. De naam van zo'n type chemische reactie noemen we een
.
We kunnen het als volgt voorstellen:
magnesiummetaal + zuurstofgas geeft magnesiumoxide.
Moleculen en atomen
7
Chemische reactie samengevat:
Een chemische verbinding ontstaat tijdens
.
Bij een chemische reactie ontstaan
.
Een oxidatie of verbranding is een
waarbij
wordt gebonden.
-
of een chemische reactie
Vul volgende proefjes verder aan met behulp van de theorie!
HAARDVUUR:
-
Welke chemische reactie vindt hier plaats?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-
Wanneer een reactie van een organische stof plaatsvindt met zuurstof, noemen we dat een
.
-
In het voorbeeld met het haardvuur, verloopt de reactie snel. Daarom noemen we dat een
. Ook warmte en licht komen hierbij vrij.
ROESTEN VAN IJZER:
We leggen een nagel in water.
Hypothese:
____________________________________________________________________________
Vaststelling:
____________________________________________________________________________
Welke chemische reactie vindt hier plaats?
____________________________________________________________________________
-
ijzermetaal + zuurstofgas geeft ijzeroxide.
Hierbij spreken we over
Moleculen en atomen
omdat er geen vuur aan te pas komt.
8
STOFOMZETTINGEN
1. STOFFEN KUNNEN OMGEZET WORDEN IN NIEUWE STOFFEN
Aardgas bestaat voornamelijk uit methaan. De formule van methaan is
verbranding van methaan ontstaan koolstofdioxide en water:
-
. Bij de
Als je de namen vervangt door de formules krijg je:
+
methaan
+
zuurstof

+

koolstofdioxide +
water
Bij deze reactie worden de chemische bindingen tussen de atomen in methaan en de chemische
bindingen tussen de atomen in zuurstof verbroken, en 2 nieuwe chemische verbindingen
(koolstofdioxide en water) gemaakt met deze atomen.
2. FASEOVERGANGEN EN MOLECULEN
-
Vul de juiste term in bij de juiste getallen.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
-
Veranderen de moleculen als een stof van fase verandert?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Moleculen en atomen
9
-
Wat gebeurt er met de moleculen van water bij een hoge temperatuur?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-
Wat gebeurt er met de moleculen van water bij een lage temperatuur?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
De moleculen zelf zullen dus wel/niet veranderen. De bindingen tussen moleculen zullen bij een
hoge temperatuur
. De bindingen tussen moleculen
zullen bij een lage temperatuur
.
Faseovergangen zijn niet/wel onomkeerbaar! Bv.
.
3. STOFOMZETTINGEN
-
Bij stofomzettingen verandert de samenstelling van de moleculen wel/niet.
-
De bindingen tussen de moleculen worden
.
-
Tussen de atomen worden
waardoor er nieuwe
atoomcombinaties ontstaan.
-
Er worden dus
nieuwe stoffen gevormd. Omdat we spreken over een
chemisch verschijnsel is het wel/niet onomkeerbaar.
Moleculen en atomen
10
-
Duid in volgende voorbeelden de fysische verschijnselen aan met een stippellijn, de
chemische verschijnselen met een volle lijn.
verroest blik
verbranden van huisvuil
rode kleur van de ondergaande zon.
Stollen van lava
weggommen van potlood
opstijgen van rook
kleding kleuren
fietsbel die rinkelt
inkt wissen met een tintenkiller
benzine die ontploft
afkoelen van gekookt water
ei bakken
beschimmelen van brood
fotosynthese bij planten
-
Geef zelf nog vijf fysische verschijnselen:
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
-
Geef zelf nog vijf chemische verschijnselen:
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Moleculen en atomen
11