Factsheet: Resultaten van het onderzoek naar de effecten van

Resultaten van het onderzoek naar de
effecten van SamenOud
Met verschillende onderzoeksmethoden worden de effecten van SamenOud
geanalyseerd. Verwacht werd dat de complexiteit van de zorgbehoeften en
kwetsbaarheid van de ouderen afneemt, het welbevinden van de ouderen
en de kwaliteit van zorg toeneemt, het zorggebruik en de kosten van zorg
afneemt. In deze factsheet worden de voorlopige resultaten gepresenteerd.
Onderzoeksmethoden
Gerandomiseerd onderzoek (Randomized Controlled Trial, RCT)
In dit experimentele onderzoek worden de uitkomsten van de ouderen die SamenOud-zorg en
-begeleiding ontvingen (interventiegroep) vergeleken met de uitkomsten van de ouderen die
de gebruikelijke zorg ontvingen (controlegroep). Voor dit onderzoek vulden de deelnemende
ouderen vragenlijsten in bij de start van SamenOud en na 12 maanden. Uitkomstmaten zijn
onder andere complexiteit van zorgbehoeften, kwetsbaarheid, welbevinden, kwaliteit van zorg
en zorggebruik.
Kwalitatief onderzoek
Zowel deelnemende ouderen als casemanagers van SamenOud zijn geïnterviewd over hun
ervaringen met SamenOud.
Vragenlijstonderzoek onder de leden van de Ouderenzorg Teams
De kwaliteit van geïntegreerde zorg en begeleiding door de Ouderenzorg Teams is gemeten met
vragenlijsten bij de start van SamenOud en na 12 maanden. Deze vragenlijsten zijn ingevuld
door de leden van de Ouderenzorg Teams.
Dossieranalyse
Dossiergegevens van ouderen met de profielen Kwetsbaar en Complexe zorgbehoeften die
SamenOud-zorg en -begeleiding van de Ouderenzorg Teams ontvingen zijn geanalyseerd. Zo zijn
de anamnesegegevens bij de start van SamenOud vergeleken met de anamnesegegevens na 12
maanden. Op die manier zijn de ervaren gezondheidsproblemen en de ernst van de problemen
geëvalueerd. Daarnaast is bekeken welke doelen de ouderen wilden bereiken en in welke mate
ze ook daadwerkelijk bereikt zijn. Dit is gedaan aan de hand van ‘Goal Attainment Scoring’ (GAS)
gedurende de twaalf maanden van zorg en begeleiding. Daarnaast is de verandering in geboden
zorgintensiteit door het Ouderenzorg Team onderzocht door de profielindeling bij de start van
SamenOud en na 12 maanden met elkaar te vergelijken.
Evaluatieformulieren
Ouderen die onderdelen van het Zelfmanagementsupport en preventieprogramma gevolgd
hebben, zoals de SamenOud-dagen en -activiteiten, vulden evaluatieformulieren in. Op de
evaluatieformulieren werd de inhoud en organisatie van de activiteit geëvalueerd. Daarnaast
werd de oudere gevraagd naar de effecten van de activiteit op hun eigen kracht en eigen regie.
Voorlopige resultaten van het onderzoek na 12 maanden SamenOud
Uit de eerste analyses komen onderstaande resultaten naar voren.
Gezondheidstoestand blijft gelijk, ervaren gezondheidsproblemen nemen af
Uit de jaarlijkse metingen met vragenlijsten bij de ouderen bleek dat de gezondheidstoestand
van de ouderen in de SamenOud-groep gelijk bleef aan die van de ouderen die de gebruikelijke
zorg ontvingen (controlegroep). De anamnesegegevens van de ouderen uit de SamenOud-groep
toonden echter aan dat de ervaren problemen na 12 maanden wel waren afgenomen: het
aantal problemen dat ouderen formuleerden was afgenomen met 53%. Ook was de ernst van
de resterende problemen afgenomen met gemiddeld 4%.
Zorgintensiteit neemt af, zelfredzaamheid en eigen regie nemen toe
Uit de jaarlijkse meting met de vragenlijsten bij de ouderen bleek dat de complexiteit van de
zorgbehoeften en kwetsbaarheid van ouderen in de SamenOud-groep gelijk bleef aan die van
de ouderen in de controlegroep. Analyse van de dossiers toonde echter aan dat de geboden
zorgintensiteit door de Ouderenzorg Teams was afgenomen. Na 12 maanden SamenOud was
het percentage ouderen met het profiel Complexe zorgbehoeften afgenomen van 20% naar
10% en het percentage ouderen met het profiel Kwetsbaar van 16% naar 10%. Het percentage
ouderen met het profiel Robuust was toegenomen van 64% naar 80%. Ouderen leken meer
zelfredzaamheid te ervaren doordat de ervaren gezondheidsproblemen afnamen en hun eigen
regie toenam. Daardoor was minder zorg en begeleiding door het Ouderenzorg Team nodig.
Welbevinden neemt toe
Uit het kwalitatief onderzoek onder ouderen kwam naar voren dat de Ouderenzorg Teams
structureel aandacht besteedden aan de persoonlijke situatie van ouderen. Daardoor ervoeren
ouderen een gevoel van geborgenheid en veiligheid en meer eigen regie over hun leven.
Het Ouderenzorg Team gaf ouderen het vertrouwen (langer) thuis te kunnen blijven wonen.
Daarnaast droeg het Zelfmanagementsupport en preventieprogramma bij aan het welbevinden
van de ouderen. Bijna alle ouderen beoordeelden de SamenOud-dagen en -activiteiten als
(zeer) nuttig. De meeste ouderen gaven aan iets geleerd te hebben over ‘gezond ouder worden’
en een meerderheid heeft nieuwe contacten opgedaan en adviezen of informatie ontvangen
om langer zelfstandig te blijven. Daarnaast heeft bijna de helft van de ouderen een bezigheid of
activiteit gevonden om vaker te doen.
Kwaliteit van zorg neemt toe
Uit verschillende analyses blijkt dat de kwaliteit van zorg toenam. Zo bleek uit de jaarlijkse
vragenlijstmeting dat ouderen uit de SamenOud-groep een hogere kwaliteit ervoeren na 12
maanden dan ouderen uit de controlegroep. Dit was voornamelijk het geval bij de ouderen met
het profiel Kwetsbaar. Daarnaast kwam uit de analyses van de zorgleefplannen van ouderen
met de profielen Kwetsbaar en Complexe zorgbehoeften naar voren dat 75% van de doelen
van de ouderen behaald zijn. De ernst(scores) van deze problemen namen gemiddeld met
26% af. Uit het vragenlijstonderzoek bij de leden van de Ouderenzorg Teams bleek bovendien
dat de teams na 12 maanden beter in staat waren geïntegreerde ouderenzorg te leveren. Ten
opzichte van de start nam de score op de gebruikte vragenlijst (ACIC) met gemiddeld 24% toe,
van gemiddeld 5.1 naar 6.3 (op een schaal van 0 tot 10). Tot slot kwam uit de interviews met
SamenOud-casemanagers naar voren dat door het langdurige contact met een oudere een
vertrouwensrelatie ontstond en de casemanager inzicht kreeg in belangrijke onderwerpen voor
een oudere en de achterliggende situatie. Hierdoor was de casemanager beter in staat aan te
sluiten bij de behoeften van de oudere en kon zij zo nodig preventief actie ondernemen om
verergering van problemen te voorkomen. Daarnaast ontleenden de meeste casemanagers
meer plezier aan het werk als casemanager dan aan hun reguliere werk.
Totale kosten blijven gelijk
De totale kosten in de SamenOud-groep namen evenveel toe in vergelijking met de
controlegroep. Met de totale kosten wordt het geheel aan kosten voor de Zorgverzekeringswet
(Zvw), Wet langdurige zorg (Wlz), Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en kosten voor
SamenOud bedoeld. Dit resultaat gold voor de groep als geheel en voor de drie profielen
afzonderlijk.
Conclusies
De voorlopige resultaten laten zien dat de verwachte effecten van SamenOud in belangrijke
mate bevestigd kunnen worden. Uitzondering zijn de gelijk gebleven kosten, terwijl
besparingen verwacht werden. Waarschijnlijk is een jaar te kort is om een effect op de kosten te
kunnen aantonen. Wel is er al sprake van doelmatige zorg: meer kwaliteit voor dezelfde kosten.
w w w.same n o u d .n l