filosofie - Tilburg University

DAG VAN DE
FILOSOFIE
16 APRIL 2016
1
DAG /D
V
FILOSOFIE
2016
be
k
ac ijk
ht he
er t p
in r
he og
t b ram
oe m
kj a
e!
GRENZEN
DAG VAN DE FILOSOFIE 2016
Grenzen – zelden hebben we op de Dag van de Filosofie zo’n
actueel thema gehad. Na de keuze voor dit thema heeft het
zich alleen maar sterker op de voorgrond gedrongen: steeds
meer vluchtelingen overschreden grenzen op de landkaart,
terroristen negeerden de grenzen tussen politiek en geweld,
en Europa ging staatsgrenzen versterken.
Een recente reactie was een door vele Nederlandse filosofen
ondertekend pleidooi voor een open Europa. Het debat raakt
verhit, maar eigenlijk zoeken we rust en tijd om na te denken.
In feite doet de filosofie dat al heel lang. Zijn er grenzen tussen
geest en lichaam, tussen verschillende soorten filosofie,
tussen kunst en politiek, tussen staat en maatschappij?
Hopelijk kunnen we vandaag van elkaar leren hoe we
over grenzen kunnen denken. Hopelijk beleeft u aan deze
stimulans tot denken veel genoegen.
Frans van Peperstraten
3
OPENINGSLEZING
FRANK FUREDI
12:45 - 13:45
grote zaal
Officiële opening door Mario Jacobs
Mario Jacobs is
wethouder van de
gemeente Tilburg
met onder andere
asielbeleid in zijn
portefeuille.
Frank Furedi, ‘Why
Is It So Difficult To
Draw A Line?’
The aim of this intervention is to explore the difficulty
that contemporary society has in drawing lines. Where
is the line that divides adulthood from childhood?
Between the private and the public sphere? Between
us and them and between the certain and the
uncertain? And why are we so uncomfortable if not
afraid of borders? The relationship between the
problem of uncertainty and the drawing of distinctions
constitutes the dominant theme of this talk.
Frank Furedi is an emeritus Professor of Sociology at the
University of Kent (UK). He is well-known for this work on the
difficulties Western societies experience with respect to risk
and uncertainty. His book ‘Invitation To Terror: The Expanding
Empire of the Unknown’ (2007), for example, analyzes how post
9/11 terrorism has impacted our societies. Furedi has also written
extensively on imperialism but also on education and tolerance.
In his ‘On Tolerance: A Defence of Moral Independence’ (2011),
Furedi wants to revive this concept for contemporary open
societies. His 2013 book ‘Authority: A Sociological History’
analyzes how modern societies like to question authority but
not affirm it. Furedi is not only a professional sociologist but
also an influential commentator of crucial developments in
contemporary cultural life in newspapers, journal, radio and
television shows in the UK and beyond.
4
Michiel Besters:
‘Grenspolitiek’
BLOK 1
GROTE ZAAL
14:15 - 16:00
De vluchtelingencrisis laat onze
verlegenheid
met
grenzen
beter dan ooit zien. Wie zijn wij,
wereldburgers, om anderen de
toegang tot ons grondgebied te
ontzeggen? In zijn essay voor de
Maand van de Filosofie betoogt
Paul Scheffer, met de nodige
filosofische distantie, dat een
open samenleving alleen kan
bestaan door enige ruimtelijke
afbakening. Het gaat hier niet
om de grenzen van de vrijheid,
maar om ‘de vrijheid van de
grens’.
Hoeveel
begrenzing
heeft een beschaving nodig die
democratie en mensenrechten
wil bevorderen? En wat is tegen
die achtergrond een eigentijds
vooruitgangsideaal?
‘Kunnen
we, in het besef dat grenzen
vrijheid mogelijk maken, op
een duurzame manier de kring
verruimen van mensen met wie
we ons vereenzelvigen?’
14:15
Paul
Scheffer
(1954)
publiceerde in 2007 ‘Het
land van aankomst’, een
vergelijkende studie naar
immigratie in Amerika
en Europa, en in 2013
‘Alles doet mee aan de
werkelijkheid’, een portret
van zijn grootvader, de
filosoof en letterkundige
Herman Wolf. In datzelfde
jaar ging de documentaire
‘Land of Promise’, die hij
samen met René Roelofs
maakte, in première op
het IDFA. Momenteel
is Scheffer hoogleraar
Europese Studies aan de
universiteiten van Tilburg
en Amsterdam.
Het fundamentele filosofische probleem dat Paul Scheffer in zijn
essay ‘De vrijheid van de grens’ aankaart, betreft het politieke
vraagstuk van in- en uitsluiting. Wie zijn wij om migranten
de toegang tot ons grondgebied te ontzeggen? Om tot een
antwoord te komen op deze vraag, stelt Scheffer de vraag in
morele termen. Hoe kunnen wij, wereldburgers, de kring van
mensen met wie wij ons vereenzelvigen verruimen? Kort gezegd,
als we erkennen dat zowel de migrant als wij deel uitmaken
van de overkoepelende categorie mensheid, dan ligt de weg
open naar een inclusieve politiek. Problematisch aan Scheffers
oplossing is echter de overstap van het politieke naar het morele.
Hiermee trapt hij in de val van Carl Schmitt. Immers, zoals Schmitt
stelt, wie mensheid zegt, wil bedriegen. Het begrip ‘mensheid’ is
volgens Schmitt geen politiek argument omdat het ons vrijwaart
van het probleem van uitsluiting.
In deze lezing wil Michiel Besters de stap terug maken van
het morele naar het politieke, zonder daarbij in Schmitts val te
trappen. Dit vraagt om een herformulering van Scheffers vraag:
hoe kunnen wij onze kring verruimen voor mensen met wie wij
ons niet vereenzelvigen?
Michiel Besters is rechtsfilosoof en promoveerde op 4 maart 2016 aan de
Universiteit van Tilburg op een proefschrift over collectieve veiligheid en de
Europese buitengrenzen.
DEBAT
De vrijheid van
de grens
Paul Scheffer
15:00
Met Paul Scheffer en Michiel Besters
onder leiding van Bert van de Ven
15:30
In dit onderdeel zal Bert van de Ven (filosoof en
ethicus) het debat leiden tussen Paul Scheffer, Michiel
Besters en de zaal.
5
6
Tineke Nugteren: ‘Hoe te
spreken, hoe te zwijgen?’
BLOK 1
RODE SALON
Denken tussen
Europa en Azië
Sessievoorzitter: Frank G. Bosman
14:15 - 16:00
Cuius regio eius philosophia. Waar
je woont, heeft grote invloed op
wat je onder ‘filosofie’ verstaat.
Hier in het Westen denken we
dan aan grote namen als Plato,
Aristoteles, Kant en Hegel.
Vaak vergeten we daarbij het
Aziatisch denken uit Boeddhisme,
Hindoeïsme of Confucianisme, of
diskwalificeren we deze tradities
als niet-rationeel. Toch verheugen
deze Aziatische stromingen zich
in grote belangstelling in het
Westen, vaak wel in een duidelijk
verwesterde vorm. Waar ligt
die grens tussen Europees en
Aziatisch denken?
Prof. dr. Paul van de Velde
is als hoogleraar Aziatische
religies verbonden aan de
Faculteit Filosofie, Theologie
&
Religiewetenschappen,
Radboud Universiteit Nijmegen.
http://www.paulvandervelde.nl.
Paul van der Velde:
‘Oud en Nieuw
boeddhisme’
14:15
Het
boeddhisme
is
inmiddels niet meer weg te
denken uit onze westerse
samenleving. Veel mensen
zeggen iets te ‘hebben’
met
het
boeddhisme,
zeker ook omdat het de
naam heeft geen religie
te zijn, de persoonlijke
meditatie staat centraal
en het zou atheïstisch zijn,
zelfs
‘wetenschappelijk’.
Toch hoeven we niet
heel erg diep in de
geschiedenis te graven
om geheel andere ideeën
over het boeddhisme te
vinden. In de 19e eeuw was
volgens veel westerlingen
het
boeddhisme
de
religie van de kostbare
beelden, de extreem rijke
kloosters die de bevolking
zouden uitbuiten en van
de verdorven lama’s die
los van god noch gebod
leefden. Misschien zegt
onze beeldvorming over
het boeddhisme wel meer
over ons westerse denken
dan over Azië.
14:45
In het dagelijkse bestaan leven we vaak maar wat, en babbelen
we zomaar wat. Dat kan en moet anders, vonden Indiase wijzen.
We lezen een passage over nobel spreken en nobel zwijgen
toegeschreven aan de Boeddha (zesde/vijfde eeuw BCE) en
een passage over stilte en verstilling uit de Yogasūtras van
Patañjali (eerste/tweede eeuw CE). Beide mannen waren geen
vakfilosofen, maar eerder (taal)puristen die haarfijn konden
onderscheiden tussen liegen, kwaadspreken, babbelen en
mooipraterij enerzijds en zwijgen, stilte en innerlijke ‘stillness’
anderzijds. Vinden we hier wellicht parallellen met Wittgenstein?
Stine Jensen: ‘Go East’
15:15
Oosterse spirituele praktijken
zijn al jaren van het zweverige
stigma af, waar ze decennia
mee besmet waren. De
meesten van ons hebben
wel eens een yoga-oefening
gedaan, of weten in ieder
geval wat down facing
dog is, kunnen wellicht
een goede acupuncturist
aanraden, zijn bekend met
een term als mindfulness, en
overwegen misschien zelfs
om binnenkort een cursus te
doen. Maar hoe kun je voorbij
de trend de ware kracht
van de oosterse filosofieën
ontdekken en vasthouden?
Wat zijn de valkuilen, waar
Dr. Tineke Nugteren is universitair
docent verbonden aan de
Tilburg School of Humanities,
en is gespecialiseerd in de
verschillende religies van India.
http://www.albertina-nugteren.nl.
wringt het oosterse denken
voor de westerse mens? Hoe
combineer je je luxe leven
met streven naar onthechting
van materieel bezit? En waar
komt in een geseculariseerde
samenleving de behoefte
aan spiritualiteit vandaan?
Stine Jensen is schrijver en filosoof.
Van haar hand verschenen
diverse boeken over haar eigen
persoonlijke kennismaking met
de Aziatische filosofieën.
http://www.stinejensen.nl.
7
8
9
BLOK 1
KLEINE ZAAL
Embodied
minds:
beyond
cognitivism
Chairman: Filip Buekens
14:15 - 16:00
Traditional philosophers think our
minds our full of information and
representations. We explore the
world because our beliefs form
a kind of map that allows us to
steer our bodies. This view, called
‘cognitivism’, is being questioned
by
contemporary
thinkers.
Thinking
is
embodied
and
inevitably occurs in interaction
with the world. It is time to
move beyond cognitivism! The
lectures of these two well-known
philosophers on this unorthodox
view of embodied minds are in
Engels but you can ask questions
afterwards in Dutch.
Erik Myin: ‘The myth
of information
processing, and
beyond’
14:15
For a number of decades now,
the idea has been pursued
that the key to understanding
cognition
is
information
processing. Information is
thought to be something that
can be extracted from the
environment,
manipulated
by neural processes, stored
in the brain for later retrieval,
and able to guide action.
Organisms, or their brains
are assumed to be but one
class of a broader category of
information processors, which
also include artefacts such as
computers. I will argue that
there is no literal sense to be
made of this view of cognition
as
information
processing.
Perhaps it relies on uses of the
word “information” as when we
say that a newspaper article
offered no new information in
comparison to the televised
news, but such useful informal
practices don’t form a basis for a
new science of information. Nor
does brain science or computer
science offer an alternative,
scientific
foundation.
What
then, is cognition if it is not
information processing? It is, so
I will claim, embodied adaptive
interaction with the environment,
which has been shaped through
an unrepresented history of
interactions.
Such
embodied
historical interactive view can
account for memory, abstraction
and novelty, or so I will argue.
15:15
Julian Kiverstein:
‘Consciousness
as dance: an
embedded,
embodied, enacted
perspective on the
hard problem of
consciousness’
Erik Myin is a Professor of
Philosophy at the University
of Antwern. Hij has published
multiple articles on embodied
cognition and, together with
Dan Hutto, he has published
the book ‘Radical Enactivism’
(MIT Press).
4EA cognitive science is a broad
movement
within
cognitive
science
that
conceives
of
cognitive and affective processes
as embodied and situated in the
world. In this talk I will argue
that consciousness just like
cognition should be understood
as essentially bound up with
the person’s embodiment in the
world. Conscious experiences
can be compared to dance
insofar as they unfold over time
through a two-way interaction of
embodied agents and the world.
4EA cognitive science requires
us to reconsider the question of
the relation between cognition
and consciousness. Cognitive
scientists
have
traditionally
taken cognitive processes to be
unconscious in their workings. I
10
KLEINE ZAAL
11
will argue that this is an assumption that
it is time for us to challenge. In real world
ecological settings, consciousness and
unconscious cognition take place over
different time scales that mutually
constrain each other. I show how by
questioning received wisdom about
the unconscious nature of cognition,
this opens up a strategy for deflating
what David Chalmers has called
the hard problem of consciousness
– the problem of explaining how
consciousness came into being in a
world that is fundamentally physical
and mechanistic in its workings.
Dr. Julian Kiverstein is
Assistant Professor of
Neurophilosophy at the
University of Amsterdam.
Like Erik Myin, he criticizes
classical representational
theories in philosophy
of mind with the aim
of developing a theory
on
embodied
and
embedded cognition.
koffie pauze
16:00 - 16:30
12
Ruud Welten:
‘Gastvrijheid en trauma’
BLOK 2
GROTE ZAAL
Grenzen en
gastvrijheid
Sessievoorzitter: Milou Rabelink
Het is gemakkelijk deuren dicht te
houden, grenzen te sluiten en zich
te verschuilen achter vermeende
eigen
tradities,
normen
en
waarden. Werkelijke gastvrijheid
daarentegen is moeilijk en vereist
dat we plaats maken voor de
vreemdeling. De vreemdeling is
degene die niet ‘bij ons’ hoort, die
we niet begrijpen, maar niettemin
een beroep op ons doet. De
vreemdeling doorbreekt de rust
en harmonie van onze comfort
zone. We weten geen raad met
hem - onze moraal verstokt, de
16:30 - 18:15
Antoon Braeckman:
‘Grensvervagingen: Over
tanende staatsgrenzen
en een schier
onbegrensde staat’
Vandaag staan de binnengrenzen van
Europa opnieuw volop ter discussie.
Aan talloze grensovergangen worden
weer
grenscontroles
uitgevoerd.
Sommigen
landen
willen
het
Schengenverdrag
terugschroeven
of zelfs helemaal afschaffen. Andere
sluiten hun buitengrenzen dan weer
hermetisch af door het plaatsen van
metershoge hekkens en andere fysieke
versperringen. – Is dit een tijdelijk
crisisfenomeen of staan we hier voor
een triomfantelijke terugkeer van de
soevereine natiestaat? Ik vermoed noch
het een noch het ander. De hypothese
die ik in deze bijdrage wil verkennen is
Jan Jaap de Ruiter:
‘Grenzen en
gastvrijheid in de
Islamitische wereld’
16:30
dat we de gebeurtenissen
van
vandaag
moeten
begrijpen
vanuit
een
diepgaande transformatie
van de staat en haar hoogst
paradoxale effecten.
Antoon Braeckman (1958)
is hoogleraar hedendaagse
continentale sociale en
politieke
filosofie
aan
het Hoger Instituut voor
Wijsbegeerte van de KU
Leuven.
15:15
Het idee van een universele
gemeenschap staat centraal in
de islamitische dogmatiek. Elke
moslim ter wereld behoort tot
die ‘oemma’. Voor wat betreft de
vreemdeling is het de plicht van
elke moslim deze van alles te
voorzien waar hij of zijn behoefte
aan heeft. Toch is er geen regio
in de wereld te vinden waar de
laatste vijftig jaar zo gevochten,
gestreden en bloed vergoten
is als de islamitische wereld en
gevoeglijk kan gesteld worden dat
het einde nog niet in zicht is. Wie
de islamitische wereld beschouwt
13
17:00
politiek
verkrampt:
hij traumatiseert de
moderne humaniteit.
Gastvrijheid gaat niet
over
management
of
politiek,
maar
over de basis van de
humaniteit.
Ruud Welten is bijzonder hoogleraar aan de
Erasmus Universiteit Rotterdam, Faculteit
der Wijsbegeerte vanwege Stichting Thomas
More, is Lector Ethics & Global Citizenship bij
Saxion en universitair hoofddocent aan Tilburg
University.
dient als uitgangspunt te nemen dat ook
het meest onwaarschijnlijke scenario, ten
kwade en ten goede, werkelijkheid kan
worden. In mijn bijdrage wil ik de paradoxale
tegenstelling bespreken van een religie
die gebaseerd is op het idee van een
wereldgemeenschap waar barmhartigheid
en gastvrijheid regel zijn, waar geen grenzen
zijn, een religie van globalisering avant
la lettre en een praktijk van soms niets
ontziend bloedvergieten binnen hermetisch
afgesloten grenzen en de effecten van
dit contrast op de vluchtelingen uit deze
regio die richting Europa trekken en op de
bevolking van de diverse Europese staten.
Jan Jaap de Ruiter (1959) is als arabist
verbonden aan Tilburg University en
bestudeert hoe processen van globalisering
en superdiversiteit zowel het Arabisch als
de islam doen ontwikkelen. Hij is actief in
publieke debatten over de islam en verschijnt
regelmatig in allerlei radio en tv-programma’s.
14
15
BLOK 2
16:40
Engagement in
de kunst
Sessievoorzitter:
Esther Porcelijn
16:30 - 18:15
Welke betekenis
kunnen schrijvers
en kunstenaars
hebben voorbij
de grenzen van
de kunsten?
Anton Dautzenberg:
‘De schrijver als
embleem?’
16:30
A.H.J. Dautzenberg concentreert
zich in zijn lezing op de rol die
symbolen in onze samenleving
spelen en op de vraag: in hoeverre
is de schrijver een embleem
(geworden)?
A.H.J. Dautzenberg (Heerlen
1967) studeerde economie
en taal- en letterkunde.
Hij debuteerde in 2010
en schreef in straf tempo
romans, verhalen, essays,
gedichten
en
toneel.
Begin 2016 won hij de
Peter
Bruyn
Penning
voor zijn hele oeuvre.
Recentelijk verschenen van
Dautzenberg de roman ‘Wie
zoet is’ en de bloemlezing
‘Vuur!’
Schrijvers hebben verschillende
rollen in de publieke ruimte.
Sommige van hen zijn columnist
en verdedigen een expliciete
mening in krant of blog, anderen
positioneren zich als beroemdheid
op televisie, en weer anderen
trekken zich terug aan de
schrijftafel en creëren een nieuwe
wereld. In onderzoek dat wordt
uitgevoerd aan de Universiteit
van Tilburg bestudeert men de
verschillende rollen van de literaire
auteur en de effectiviteit van
interventies in het debat. In deze
lezing zal Odile Heynders ingaan
op het werk en optreden van een
aantal vooraanstaande Europese
auteurs die zich bemoeien met het
ingewikkelde debat van migratie.
Odile
Heynders
is
hoogleraar Vergelijkende
Literatuur wetenschap
aan Tilburg University.
Haar onderzoek richt
zich
op
Europese
literatuur en politiek. Zij
publiceerde
onlangs
‘Writers
as
Public
Intellectuals, Literature,
Celebrity,
Democracy’
bij Palgrave Macmillan
(2016).
RODE SALON
RODE SALON
Odile Heynders:
‘Literatuur en politiek
debat: stem hebben en
stem geven’
16
RODE SALON
17
Tinkebell
geïnterviewd door
Jozien Wijkhuis
BLOK 2
KLEINE ZAAL
17:10
Tinkebell is onafhankelijk
conceptueel
kunstenaar,
schrijver en verhalenverteller.
Ze onderzoekt de frictie
binnen onze normen: hoe
gedragen we ons, hoe leven
we, hoe verbinden we ons
met elkaar, onze houding
ten opzichte van dieren,
het milieu, (sociale) media,
vluchtelingenproblematiek,
politiek en meer. Momenteel
is ze de wereld aan het
redden.
Jozien Wijkhuis is schrijver
en journalist. Ze studeerde
literatuurwetenschap
en
journalistiek in Nijmegen.
Nu werkt ze onder andere
voor hoger-onderwijsbladen
Univers
en
Vox,
is
eindredacteur en schrijver
voor weblog hard/hoofd en
schreef vorig jaar een boek
over de creatieve industrie.
Het actuele werk van Tinkebell is:
DIY. DIY is een meerlagig, ambigu
kunstproject, waarin middels een
casus en een subcasus een handleiding
wordt
gecreëerd
die
inzichtelijk
maakt hoe je zelf, als individu (grote)
maatschappelijke problemen op kunt
lossen. De casus is een ogenschijnlijk
onoplosbaar probleem. Een error in een
van de afspraken die we in Nederland
met elkaar hebben gemaakt, namelijk:
niemand is schuldig totdat dit is
bewezen. Er bestaat een uitzondering
op deze afspraak en die geldt wanneer
iemand er van wordt verdacht betrokken
te zijn (geweest) bij oorlogsmisdaden.
De verdenking alleen is voldoende om al
iemands rechten af te nemen. In DIY ga
ik laten zien hoe ik in mijn eentje deze
error in het Nederlandse rechtssysteem
ga oplossen. Dit door middel van een
subcasus, namelijk door te bewijzen dat
de van oorlogsmisdaden verdachte, en
naar Afghanistan gedeporteerde, man
Feda Amiri, onschuldig is.
Discussie met Anton
Dautzenberger, Odile
Heynders, Tinkebell
en het publiek
17:45
Extremism in
liberal societies
Chairman: Bart Engelen
16:30 - 18:15
In recent years, we have seen
an increase in the number of
youngsters attracted to radical
religious ideas. Some of them
have even crossed the border
to participate in a war that
they believe to be holy. How
to understand this contested
phenomenon of radicalization?
Which mechanisms can explain
it? What are the implications
for the values and principles
that underlie Western liberal
democracies: freedom,
tolerance, gender equality and
state neutrality?
18
Machteld Zee:
‘Choosing Sharia?’
Tinneke Beeckman:
‘Poverty as an
explanation for violence’
KLEINE ZAAL
KLEINE ZAAL
19
17:00
16:30
Proponents of multiculturalism
do not usually subscribe to
Islamist goals. Yet, across Europe,
these are being furthered. Sharia
councils are deeply at odds with
Western moral and legal principles
of equality, freedom and justice.
But high-profile multiculturalists
tend to present a romanticised
view of these councils, which
obscures both the ideology that
motivates them and their practical
consequences.
Are
Sharia
councils a legitimate expression
of the longing for identity, as
multiculturalists claim? What do
Islamists really want? And why do
multiculturalists find it so difficult
to counter their claims? Machteld
Zee explores the implications
of multiculturalism and Islamic
fundamentalism, and provides a
vivid account of what really goes
on inside Sharia councils.
In order to explain why youngsters
born in Europe are attracted
to radical islamic movements,
commentators point to social
and
economic
difficulties,
such as unemployment, school
dropouts and poverty. Research
shows, however, that many
terrorists come from middleclass
backgrounds and hold university
degrees. Besides, many people
living in poverty to not radicalise.
Tinneke
Beeckman
explains
why this economic explanation
remains persistent: it testifies to
a profoundly secular view, which
cannot take into account how
some people hold a religious
worldview. On the other hand,
radicalism might be attractive
in a society that does not offer
ideals beyond being part of a
consumerist lifestyle.
Dr. Machteld Zee is a political scientist
and legal scholar. She has done extensive
research on England’s most prominent
Sharia councils and is the author of
‘Choosing Sharia? Multiculturalism,
Islamic Fundamentalism and Sharia
Councils’ (2016).
Dr. Tinneke Beeckman is a
philosopher, columnist for
De Standaard and author of
‘Door Spinoza’s lens’ (2012)
and ‘Macht en Onmacht’
(2015).
Debate with
Machteld Zee
and Tinneke
Beeckman,
chaired by Bart
Engelen
17:30
Bart Engelen (moral and
political philosopher) will
chair the debate between
Machteld Zee and Tinneke
Beeckman. Input from the
audience will be welcomed.
20
21
Avondprogramma
19:45 - 22:00
Borrel & buffet diner
18:15 - 19:45
Herman de Regt en Hans
Dooremalen:
‘Het snapgevoel in de
politiek’
GROTE ZAAL
RODE SALON
Sessievoorzitter: Filip Buekens
19:45
Het
evolutionair
handige
gevoel
dat aangeeft dat je begrijpt hoe de
wereld in elkaar zit – het snapgevoel
– kan in een moderne context snel
onterecht zijn. Indien we metaforen in
verklaringen gebruiken genereert dat
onterechte snapgevoelens en lopen
we het risico onware opvattingen
voor ware opvattingen te houden. In
het recente debat over ‘vluchtelingen
die grenzen oversteken’ wordt door
politici volop metaforen gebruikt,
waardoor die politici burgers al dan
niet bewust misleiden. Door hierop
te wijzen, kunnen we voorkomen dat
mensen hun stemgedrag baseren
op onware overtuigingen, waarmee
ook beslissingen op basis van die
onware opvattingen kunnen worden
voorkomen. Politici dienen metaforen
die tot onterechte snapgevoelens
leiden te vermijden.
Herman
de
Regt
en
Hans
Dooremalen
zijn
als
wetenschapsfilosofen
werkzaam
binnen het departement filosofie
van Tilburg University. Samen
schreven ze eerder het succesvolle
‘Wat een onzin! Wetenschap en
het paranormale’, een inleiding in
de wetenschapsfilosofie en een
verdediging van de wetenschap.
In de middelbare schoolmethode
‘Durf te denken’ (HAVO/VWO)
schreven zij het hoofdstuk over
epistemologie/kenleer. In het zojuist
verschenen boek ‘Het Snapgevoel’.
Hoe de illusie van begrip ons
denken gijzelt, bepleiten zij een
naturalistische
epistemologie
en
een
bewustwording
van
instinctmatige
denkfouten.
Recentelijk verscheen hun nawoord
bij de Nederlandse vertaling van
Francis Bacons ‘Novum organum’
(1620).
22
23
De Snijtafel:
‘Vooruitgang door
censuur’
Sessievoorzitters:
Milou Rabelink en Esther Porcelijn
20:30
Ruud Welten:
‘Echte authenticiteit,
echt conservatisme’
20:30
Onze tijd wordt gekenmerkt door een
vaag gevoel van onlust: ons bekruipt
het gevoel van een verlies van iets,
zonder precies te weten van wat. We
zijn vervreemd maar we weten niet
waarvan. Dit leidt tot een obsessief
verlangen naar authenticiteit. We willen
‘echt’ zijn. ‘Onvervalst’. Omdat ons
hedendaagse leven niet meer echt is,
willen we echte dingen zien, doen, zijn
en kopen. En wat we voor authentiek
houden moet altijd zo blijven. Dit leidt
tot een ultraconservatisme waarin de
mens zichzelf begrijpt vanuit tradities
en andere ingebeelde waarden. Een
filosofische column met onvervalste
plaatjes.
Ruud Welten is bijzonder
hoogleraar aan de Erasmus
Universiteit
Rotterdam,
Faculteit der Wijsbegeerte
vanwege Stichting Thomas
More, is Lector Ethics &
Global Citizenship bij Saxion
en universitair hoofddocent
aan Tilburg University.
21:00
Er lijkt een wederopstanding aan de
gang van politieke correctheid, die
vooral zichtbaar is in ‘progressief’
Amerika.
Toen
Erika
Christakis,
docent
aan
de
Yale-universiteit,
vorig jaar pleitte voor de vrijheid een
Halloweenkostuum te dragen dat
medestudenten als kwetsend ervaren,
werd in hevige studentenprotesten
opgeroepen tot haar aftreden; een
oproep
waaraan
zij
uiteindelijk
gehoor gaf. Friends’ Central School
in Philadelphia heeft The Adventures
of Huckleberry Finn verwijderd uit
het curriculum, omdat het woord
nigger erin voorkomt. Nederlandse
voorbeelden van hetzelfde fenomeen
zijn de arrestatie van Gregorius
Nekschot vanwege zijn cartoons over
de islam en het voornemen van het
Rijksmuseum
‘etnisch
kwetsende
namen’
uit
beschrijvingen
van
kunstwerken te verwijderen. De heren
van de Snijtafel zullen de tendensen,
voorgevoelens en feiten op de snijtafel
leggen en hun anatomie bekijken.
Kasper C. Jansen en Joris
van Laarhoven zijn bekend
van de internetvideoserie De Snijtafel. Ze staan
bekend om hun scherpe
analyses van liedjesteksten
en televisieprogramma’s,
maar ook grotere maatschappelijke
tendensen
ontsnappen niet aan hun
fileermes. Kasper C. Jansen
is opgeleid als toneelschrijver, maar profileert zich
steeds meer als criticus,
aanvankelijk in teksten en
op podia, later ook in video’s. Joris van Laarhoven
bezit een master in de
film- en televisiewetenschappen en studeert nu
rechten.
Discussie met Ruud Welten, Kasper Jansen,
Joris van Laarhoven en het publiek
21:30
GROTE ZAAL
GROTE ZAAL
Politieke correctheid en
het neo-conservatisme
24
GRENZEN
1e plaats:
Irma Rabelink
2e
FOTOWEDSTRIJD
Maarten Slooves
25
Jury oordeel
Het is een technisch uitstekend beeld, en pas perfect binnen het
thema ‘Grenzen’. De waterdruppels doen denken aan verschillende
landen en eilanden, die met een bepaalde spanning naast elkaar
bestaan. Komen ze te dicht bij elkaar, dan worden ze een.
3e
Jeroen ter Brugge
De vuurtoren, omgeven door rotsen, staat op het Griekse eiland Lesbos.
De overkant is de Turkse kust. Ergens midden op het water ligt een
belangrijke lijn, de grens met de EU.
Niemandsland tussen Mauretanië en Marokko. Niemand die zich
bekommert om dat stuk, want tja, het is tenslotte van niemand. Voor mij
riep dit de vraag op: “Zouden we wél voor elkaar zorgen wanneer er géén
grenzen zijn?”.
MU S E U M
DE P O N T
Marc Mulders & Joost Zwagerman
tm 22 mei
Creyghton & Van Duijnhoven
• bachelor Filosofie
• master Filosofie met de programma’s:
Ethiek van Bedrijf en Organisatie,
Filosofie van Democratie en Cultuur en
Philosophy, Science and Society
• post-master: Universitaire Lerarenopleiding
Filosofie (1e graads onderwijsbevoegdheid)
• ook in deeltijd / na hbo
Meer weten?
www.tilburguniversity.edu
studievereniging filosofie tilburg
Filosofie in Tilburg
Sapientia Ludenda
vanaf 30 april
Kom langs bij onze filosofische
avonden in de NWE Vorst in Tilburg
LEZINGEN & debatten
VERDIEPING & actualiteiten
www. sapientia - ludenda . nl
www.depont .nl
Een filosoof reist door de wereld van
yoga, mindfulness en spiritualiteit
tm 29 mei
Wilhelminapark 1 Tilburg
dinsdag - zondag 11-17 uur
Stine Jensen
Go East
Roni Horn
UNIVERSITY COLLEGE TILBURG
• On the green campus of Tilburg University
• Optional residential setting
• Team Teaching: two lecturers with different
backgrounds jointly teach a course, and debate
the subject in class
• Highest quality standards
Yearly Tuition for EU: € 1984,-
Uitgeverij Lemniscaat of
van Uitgeverij Meulenhoff
Liberal Arts and Sciences
Elective majors in:
• Business & Management
• Law in Europe
• Humanities
• Social Sciences
• Cognitive Neuroscience
For more information please contact:
Mrs. Diahann Brown, Recruitment Officer
Email: [email protected]
Phone: +31 13 466 8253
www.tilburguniversity.edu/uctilburg-ism
Hetzelfde Anders
Join us at our
Information Evening
on April 14!
160211 advertentie University College 150x200 mm.indd 1
06-04-16 15:35
30
31
SPONSORS &
PARTNERS
Stichting Thomas More
Stichting Thomas More vormt een netwerk van studenten, academici en
professionals die willen uitstijgen boven de grenzen van hun eigen vak.
Velen van hen hebben ontdekt dat de rijke en veelkleurige katholieke
traditie kan helpen bij het scherp stellen van de fundamentele vragen
waarmee zij in hun persoonlijk, professioneel en maatschappelijk leven
worden geconfronteerd.
Tilburg University
Bijeenkomsten
Stichting Thomas More biedt gelegenheid tot open gedachtewisseling,
onder meer door algemeen toegankelijke symposia, summer schools
en lezingen te organiseren. Daarnaast worden studenten, academici
en professionals via een speciale online bijeenkomstenplanner in staat
gesteld om elkaar op eigen gelegenheid te treffen.
Stichting Thomas More
Gianotten Mutsaers
Uitgeverij Boom
Beurzen
Stichting Thomas More biedt een studieprogramma aan gemotiveerde
honoursstudenten die open staan voor vrijmoedige en omvattende
gedachtewisseling. Dit programma levert geen studiepunten op, maar
er is wel een beurs aan verbonden. Het studieprogramma bestaat onder
meer een reis naar Rome en uit zogeheten ‘huiskamercolleges’, waarin
een kleine kring studenten zich onder leiding van een deskundig
docent verdiept in een bepaald thema.
ABN Amro
Sapientia Ludenda
Stichting Steunfonds
ten behoeve van
het Katholiek Hoger
Onderwijs
Leerstoelen
Een bijzondere plaats in het netwerk komt toe aan de bijzonder
hoogleraren die Stichting Thomas More aan zoveel mogelijk
Nederlandse universiteiten benoemt. Deze hoogleraren verzorgen
cursussen, colleges en voordrachten die vrij toegankelijk zijn voor
studenten van alle faculteiten.
De Nieuwsbrief ‘More’ houdt bursalen, alumni, relaties en sponsoren
van Stichting Thomas More op de hoogte van hetgeen in het netwerk
zoal speelt. Een abonnement is kosteloos en de online versie is gratis
te downloaden.
Stichting Thomas More, Walpoort 10, 5211 DK ‘s-Hertogenbosch
www.thomasmore.nl
SAPIENTIA
LUDENDA
32
33
12:4513:45
14:1516:00
16:3018:15
DAG VAN DE FILOSOFIE 2016
BLOKKENSCHEMA
GROTE ZAAL
RODE SALON
KLEINE ZAAL
FRANK FUREDI
OPENING
Why is it so difficult to
draw a line?
Paul Scheffer,
Michiel Besters
De vrijheid van de grens
Antoon Braeckman,
Ruud Welten,
Jan Jaap de Ruiter
Grenzen en gastvrijheid
Embodied minds
Paul van der Velde,
Tineke Nugteren,
Stine Jensen
Denken tussen Europa en Azië
BLOK 1
Machteld Zee,
Tinneke Beeckman
Anton Dautzenberg,
Odile Heynders,
Tinkebell
BLOK 2
Erik Myin,
Julian Kiverstein
Extremism in liberal societies
Engagement in de kunst
BORREL & BUFFET DINER
Herman de Regt,
Hans Dooremalen
19:4520:30
Het snapgevoel in de politiek
20:3021:00
Echte authenticiteit,
echt conservatisme
21:0022:00
Vooruitgang door censuur
Ruud Welten
De Snijtafel
AVOND
PROGRAMMA
PLATTEGROND
GROTE Z
AAL
KLEINE
ZAAL
FOYER
RODE S
ALON
INGANG
Colofon
De Dag van de Filosofie en dit
programmaboekje werden gerealiseerd
onder de verantwoordelijkheid van
het Departement Filosofie van Tilburg
University.
Programmacommissie: Organisatiecommissie:
Frank BosmanJip Bierkens
Filip Buekens
Nicole van Eijndhoven
Harry Bunt
Annette van Gemerden
Bart EngelenMei-lin Koster
Frans van Peperstraten (voorzitter)
John Machielsen
Esther Porcelijn Tamar Slooves
Milou Rabelink
Tom van de Wijgert
Bert van de Ven
Ontwerp poster, flyer en programmaboekje: Tamar Slooves
Graag bedanken wij onze sponsors, donateurs, bezoekers, sprekers, adverteerders en
vrijwilligers voor hun steun.