Spelling 1

3 vwo Op niveau, 1e druk (2014)
www.mevrouwzus.wordpress.com
1

Een bijvoeglijk naamwoord (bnw) zegt iets
van een zelfstandig naamwoord.
www.mevrouwzus.wordpress.com
2
Bijna altijd eindigt een bnw op een -e.
Voorbeelden:
 De mooie koe
 Het dikke varken
 De leuke jongen
 Het mooie meisje

www.mevrouwzus.wordpress.com
3
Uitzondering:
 Een bnw krijgt geen -e als het zelfstandig
naamwoord een het-woord is en er 'een' voor
staat.
 Het lieve meisje - een lief meisje
 Het grote raam - een groot raam
 Het kleine glas - een klein glas
 Het dikke varken - een dik varken
www.mevrouwzus.wordpress.com
4
Let op: Als een bnw een stof aangeeft (dus waar
iets van gemaakt is) dan komt er -en achter.
Voorbeelden:
 De houten lepel
 Het gouden horloge
 De leren broek
 Een wollen trui
 Een rieten dak
 (Heel moderne stoffen krijgen helemaal geen
uitgang: een plastic bakje, een polyester boot)

www.mevrouwzus.wordpress.com
5


Een voltooid deelwoord wordt ook wel eens
gebruikt als bijvoeglijk naamwoord.
Het is dan geen werkwoord meer,
maar vergelijkbaar met woorden als 'lang',
'groen' en 'sterk': het zegt iets over het woord
dat erna komt.
www.mevrouwzus.wordpress.com
6




In de volgende voorbeelden wordt steeds in
de derde zin het voltooid deelwoord gebruikt
als een bijvoeglijk naamwoord:
Het schip strandde op de kust. (gewoon
verleden tijd)
Het schip is gestrand. (voltooid deelwoord)
Het gestrande schip trekt veel aandacht.
(bijvoeglijk gebruikt)
www.mevrouwzus.wordpress.com
7



De vijand verwoestte het gebouw. (gewoon
verleden tijd)
Het gebouw is verwoest. (voltooid
deelwoord)
Het verwoeste gebouw staat er verlaten bij.
(bijvoeglijk gebruikt)
www.mevrouwzus.wordpress.com
8



De dief ontvreemdde het horloge. (gewoon
verleden tijd)
Het horloge is ontvreemd. (voltooid deelwoord)
Het ontvreemde horloge is
teruggevonden. (bijvoeglijk gebruikt)
www.mevrouwzus.wordpress.com
9



De genoemde voorbeelden hebben in de
verleden tijd dd of tt, terwijl ze dat als
bijvoeglijk naamwoord niet hebben:
ze gedragen zich dan net als 'bont/bonte,
vreemd/vreemde'.
Je schrijft het woord dan zo kort mogelijk!
www.mevrouwzus.wordpress.com
10



De man vergrootte de foto. (gewoon verleden
tijd)
De foto is vergroot. (voltooid deelwoord)
De vergrote foto hangt in de hal. (bijvoeglijk
gebruikt)
www.mevrouwzus.wordpress.com
11




Men besteedde veel geld aan de snelweg.
(gewoon verleden tijd)
Er is veel geld aan besteed. (voltooid
deelwoord)
Het bestede geld wordt geschat op enkele
tonnen. (bijvoeglijk gebruikt)
In bovenstaande voorbeelden gedraagt het
bijvoeglijk naamwoord zich net als
groot/grote, breed/brede.
www.mevrouwzus.wordpress.com
12




In bepaalde gevallen eindigt het voltooid
deelwoord op een korte klank + d of + t:
De jager redde het dier. (gewoon verleden tijd)
Het dier is gered. (voltooid deelwoord)
Het geredde dier loopt weer in het
bos. (bijvoeglijk gebruikt)
www.mevrouwzus.wordpress.com
13




Het hout verrotte helemaal. (gewoon verleden
tijd)
De vloer is helemaal verrot. (voltooid
deelwoord)
De verrotte vloer kraakt gevaarlijk. (bijvoeglijk
gebruikt)
In bovenstaande voorbeelden wordt de
eindletter (ter wille van de uitspraak!)
verdubbeld, net als zot/zotte.
www.mevrouwzus.wordpress.com
14




Sommige sterke werkwoorden
hebben een voltooid deelwoord dat
eindigt op 'en'.
In de volgende voorbeelden wordt steeds in
de tweede zin het voltooid deelwoord
gebruikt als een bijvoeglijk naamwoord:
Het gehakt is gebraden. (voltooid deelwoord)
Gebraden gehakt. (bijvoeglijk gebruikt)
www.mevrouwzus.wordpress.com
15




De uitleg is begrepen. (voltooid deelwoord)
De begrepen uitleg hoef ik niet meer op te
zoeken. (bijvoeglijk gebruikt)
De ruit is gebarsten. (voltooid deelwoord)
De gebarsten ruit. (bijvoeglijk gebruikt)
www.mevrouwzus.wordpress.com
16



Ik heb mijn hoofd gestoten. (voltooid
deelwoord)
Het gestoten hoofd doet flink pijn. (bijvoeglijk
gebruikt)
In de bovenstaande voorbeelden zie je dat
het voltooid deelwoord zijn eindletter n
behoudt. Er komt geen verbuigings-e achter,
zoals dat wel gebeurt bij 'het gegrilde
gehakt', 'de ingekorte uitleg', 'de gesneuvelde
ruit' en 'het gebutste hoofd'.
www.mevrouwzus.wordpress.com
17

Van het werkwoord 'zien' en afleidingen daarvan eindigt het
voltooid deelwoord ook op 'en', maar bijvoeglijk gebruikt hebben
deze werkwoorden wel de gebruikelijke verbuigings-e:


Hij wordt graag gezien.
Hij is een graag geziene gast.


De uitgave is herzien.
Het is een herziene uitgave.


Deze kosten waren niet voorzien.
Dit zijn onvoorziene kosten.


De flat is van een balkon voorzien.
De van een balkon voorziene flat.
www.mevrouwzus.wordpress.com
18
www.mevrouwzus.wordpress.com
19