Een onderzoek over de huidige drugscultuur onder jongeren

Onderzoek Inhoud
Door: Floor Beenen
22-03-2016
Één pilletje kan toch geen kwaad?!
Een onderzoek over de huidige drugscultuur onder jongeren
1
Inhoudsopgave
Blz. 1: Voorblad
Blz. 2: Inhoudsopgave
Blz. 3: Inleiding
Blz. 4: Uitleg vrije ruimte
Blz. 5 t/m 7: Beantwoording deelvragen
Blz. 8: Beantwoording onderzoeksvraag
Blz. 9: Bronnenlijst
2
Inleiding
Sinds de alcoholgrens verhoogd is van zestien naar achttien jaar, is het
alcoholgebruik afgenomen, maar het drugsgebruik toegenomen. Daarnaast is de
festivalcultuur afgelopen jaren enorm gegroeid. Deze feiten dragen bij aan het
stijgende harddrugsgebruik onder jongeren. Denk hierbij niet aan cocaïne of
alcohol, maar aan XTC, GHB, MDMA en dergelijke feestdrugs. Persoonlijk heb ik
ook gemerkt dat er de laatste twee jaar steeds meer gebruikt wordt in mijn
omgeving. Het is voor veel bijna normaal om ‘een pilletje’ te gebruiken als ze
naar een feest of festival gaan. Het wordt bijna raar gevonden als je een student
bent en nog nooit een XTC-pil hebt genomen. Deze wereld intrigeert mij enorm.
Wat zijn de overwegingen van jongeren om zich te wagen aan een pilletje, snuifje
of shotje van een bepaalde partydrug?
Het feit dat het bijna normaal wordt gevonden leeft bij veel jongeren, maar bij de
oudere garde wordt het veelal nog steeds als iets gevaarlijks gezien. Tientallen
jaren geleden zag de drugscultuur er namelijk heel anders uit dan nu. Daarom
ben wil ik met het onderzoek: ‘Één pilletje kan toch geen kwaad?’ gaan
onderzoeken hoe de huidige drugscultuur van Nederland er uit ziet, met als
hoofdvraag:
Wat is de huidige drugscultuur onder jongeren in Nederland?
Om deze vraag te beantwoorden heb ik bepaalde deelvragen bedacht. Om de
huidige drugscultuur vast te leggen, moet ik eerst op onderzoek gaan hoe de
drugscultuur er vroeger uit zag. Het onderzoek begint dan ook met de deelvraag:
Was er vroeger ook al een drugscultuur?
Voorbeelden deelvragen:
- Wat is een drugscultuur?
- Wat zijn de leeftijdsgroepen die drugs gebruikt?
- Welke drugs wordt veel gebruikt?
- Is er sprake van verslavingen of gewoonweg experimenteren?
Door middel van literatuur, rapporten, grafieken en andere wetenschappelijke
artikelen gepubliceerd door onder andere de Jellinek kliniek, Trimbos Instituut
en andere organisaties zorg ik voor goed onderbouwde antwoorden op mijn
deel- en hoofdvraag. Daarnaast heb ik genoeg mensen die mij antwoorden
kunnen geven over bijvoorbeeld de drugswereld, de veiligheid en de
gezondheidsgevolgen van drugsgebruik.
Maatschappelijke relevantie van dit onderwerp
Het onderwerp: de drugscultuur in Nederland is een belangrijk thema in de
huidige Nederlandse samenleving. Hoe die cultuur precies in elkaar zit kan dan
ook enorm handig zijn om te weten. Voor zowel ouders, jong volwassenen, maar
ook voor de jongeren zelf. Veel jongeren weten namelijk niet waar ze precies
deel van uitmaken en wat voor invloed de drugs nu echt op ze heeft. De
relevantie is dan ook dat ik met mijn stuk een informatieve rol speel voor
verschillende lagen van de Nederlandse samenleving.
3
Vrije Ruimte-productie
Voor mijn Vrije Ruimte productie wil ik delen van dit onderzoek gebruiken. Mijn
Vrije Ruimte gaat wederom over drugscultuur van jongeren, maar dan vooral
over de momentopname als de drugs is toegediend, Wat voel je nu precies als je
een pilletje neemt?
Door middel van interviews ga ik op zoek naar het gevoel dat je krijgt en ervaart
bij het gebruiken van partydrugs. Wat brengt een XTC-pil met zich mee? Waarin
verschilt het van andere designerdrugs zoals 4-FMP en 2-CB? Zo heb ik al
verschillende mensen gevonden die mij kunnen vertellen wat voor hun drugs
betekend en wat het voor gevoel met zich meebrengt. Door middel van
audiofragmenten nemen de geïnterviewden de luisteraar mee tijdens een
momentopname in zijn/haar leven. Mijn doel is om vier mensen te interviewen,
die vier verschillende soorten drugs hebben gebruikt of gebruiken. Hierbij leg ik
de nadruk op de partydrugs. Op mijn pagina van Wordpress maak ik een artikel
waarin ik begin met een kort verhaaltje. Een autobiografisch geschreven stuk
over mijn ervaringen met de huidige drugscultuur. Ik merk namelijk dat veel
vrienden en mensen in mijn omgeving veel van partydrugs weten en er ook niet
vies van zijn om af en toe wat te gebruiken. In dit korte introotje deel ik met de
lezer wat ik ervan denk en waar ik tegenaan loop. Na deze intro begin ik met de
vier verschillende drugs die ik uit licht. Dit zijn: XTC, 4-FMP, GHB of 2 CB en
Speed. Door middel van interviews probeer ik erachter te komen waarom de
mensen het nemen en wat er zo lekker aan is. De interviews ondersteun ik met
korte audiofragmenten die ik subtiel in de tekst kan bewerken met de tool
SoundCite. Aan de zijkant van de interviews staan blokjes met
achtergrondinformatie over de bepaalde drugs.
Ik sluit het artikel af met een video waarin de ervaring na wordt gebootst van
iemand die een bad-trip krijgt van XTC. Deze video laat zien hoe een meisje XTC
pakt in combinatie met alcohol. Het lijkt goed te gaan, tot het mis gaat. Deze
ervaring is gebaseerd op een ervaring van een meisje die ik ken. De video is ook
al gemaakt en hij is volledig in zwart-wit. Er wordt niet gesproken, wel is er
muziek te horen. Deze past zich aan bij de shots. Het wordt gespeeld door een
actrice die niet echt XTC neemt, maar net doet alsof.
Met het filmpje als afsluiter is mijn productie klaar. Het is niet de bedoeling om
mensen af te schrikken of juist aan te sporen. Mijn bedoeling is simpelweg een
informatief stuk geven, door middel van interviews. Zodat mensen meer weten
over de effecten van bepaald soorten drugs en dan is het aan de lezer om daar
een mening over te vormen.
4
Beantwoording van de deelvragen:
Geschiedenis van drugs
Natuurlijke drugs zijn al lange tijd aanwezig. De ontdekking door de mens was
meestal bij toeval. Qat werd bijvoorbeeld ontdek omdat herders merkten dat hun
schapen actief werden wanneer ze van de struik aten waar qat aan zat. Zo gingen
ze het zelf ook maar eens proberen. Nu is qat een van de meest gebruikte drugs
in Afrika.
Het ontstaan van drugs gaat al vele jaren terug. In 4000 v.Chr. werd in het
huidige Iran en Irak opium verbouwd. Pas veel later in 1859 wordt cocaïne
geïsoleerd uit het cocablad. Mensen zagen hier veel voordelen in. Het werd onder
andere toegevoegd aan drankjes zoals wijn en het beruchte frisdrankje, Coca
Cola, werd opgericht. Het werd zelfs aangeboden aan Beierse soldaten zodat ze
langer konden vechten. In 1874 werd heroïne ontdekt. In 1887 werd de eerste
chemische drug amfetamine gemaakt en XTC volgde een jaar later in 1898.
Het gebruik van drugs was gewoon toegestaan tot in 1911 in Den Haag de eerste
opiumconferentie plaats vond. De uitkomst van deze conferentie: het
Opiumverdrag van 1912. Hierin stond dat cocaïne en opiaten alleen nog gebruikt
mochten worden voor medische en wetenschappelijke doeleinden.
Welke drugs wordt er het meest gebruikt onder de jongeren?
XTC
Uit een onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu uit
2012 blijkt dat het softdrugsgebruik onder Nederlandse jongeren niet afwijkt
van het gemiddelde softdrugsgebruik in Europa. In dit zelfde onderzoek is ook
onderzocht hoe het er voor staat met het harddrugsgebruik onder de jongeren.
Dit wijkt in Nederland wel gedeeltelijk af. Vooral bij het XTC-gebruik. Nederland
is samen met het Verenigd Koninkrijk en Tsjechië de koploper op het gebied van
de partydrug. In tegenstelling tot de meeste softdrugs komt XTC-gebruik vooral
voor onder jongvolwassenen (15-34 jaar). (bron)
Cocaïne:
Het coke gebruik onder de mensen in de leeftijdscategorie van 15-64 jaar is niet
extreem hoog, maar gemiddeld als je kijkt naar de andere 27 Europese landen. In
Nederland heeft 5,2% van de mensen in de leeftijdscategorie ooit cocaïne
gebruikt. Dit is iets boven het EU gemiddelde van 4,3%. Doordat Cocaïne relatief
duur is (de prijs verschilt van 50 euro per gram en 25 euro voor een halve gram)
is het niet gebruikelijk dat dit door de jongere tieners wordt gebruikt
GHB:
De Monitor Drugsincidenten heeft onderzoekt dat er in 2014 in totaal 3797
meldingen van drugsincidenten waren. Hierbij waren er 834 gevallen (22%)
waarbij GHB betrokken was. Als je GHB vergelijkt met andere drugs is het
aandeel ernstige GHB-vergiftigingen erg hoog. Doordat het een drugs is die
enorm verslavend is en zelf geproduceerd kan worden, is het lastig om het
gebruik tegen te gaan. In 2014 stond GHB vier keer vermeld op de
5
doodsoorzakenformulieren bij het CBS. In datzelfde jaar stonden er bij het
Nederlands Forensisch Instituut ook vier gevallen waarbij GHB mogelijk de
doodsoorzaak was van het overlijden. Naast het feit dat het zelf te maken is, is
het niet heel duur om te kopen. Consumenten betaalden in 2013 ongeveer dertig
tot veertig euro per kwart liter GHB.
Amfetamine (Speed/Pep):
Van oudsher is amfetamine na cannabis de meest gebruikte drug, maar in een
aantal landen wordt XTC tegenwoordig even vaak of zelfs vaker gebruikt. De
mensen tussen de 15 en 64 jaar die deze drugs ‘ooit hebben gebruikt’ varieert in
de meeste EU landen van 0% tot 6%. Behalve het Verenigd Koninkrijk waar 12%
van de bevolking ooit amfetamine heeft geprobeerd (EMCDDA, 2012).
Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS)
Elk jaar ontdekken onderzoekers van het Trimbos Insituut nieuwe vormen van
drugs. Deze worden weggezet onder de afkorting NPS (nieuwe psychoactieve
stoffen). In het onderzoek van het Trimbos Instituut uit 2015 zijn er meerdere
beschreven, maar er zijn er twee die echt behoren onder de meest gebruikte
partydrugs. Dit zijn 2C-B en 4-fluoramfetamine (4-FA). Deze twee NPS worden
veel gebruikt in het uitgaansleven. Ook is er gemeten dat de
gezondheidsincidenten met betrekking tot 4-FA en 2C-B toe zijn genomen de
laatste jaren. De meesten drugsincidenten komen van EHBO-posten op grote
evenementen. Van alle NPS wordt 4-FA het meest aangetroffen op de
Nederlandse drugsmarkt.
Welke doelgroep gebruikt de meeste partydrugs?
Uit een onderzoek van Goossens et al., 2013 kwam naar voren dat vooral
jongeren die veel uitgaan, meer drugs gebruiken dan leeftijdsgenoten die niet
uitgaan. In dit uitgaanscircuit worden vooral stimulerende middelen gebruikt.
Uit het onderzoek kwam ook naar voren dat deze groep jongeren vooral tussen
de leeftijd van 15-35 zitten. Ruim zes op de tien uitgaanders gebruikte het
afgelopen jaar wel een ecstasy. GHB/GBL is door een vijfde van respondenten
ooit wel eens geprobeerd. Uit een ander onderzoek uitgevoerd door het Centraal
Bureau voor Statistiek uit 2016 komt naar voren dat meer hoogopgeleiden drugs
gebruiken, dan lager opgeleiden. Zo heeft één op de drie hoogopgeleiden (32%)
wel eens een joint gerookt, dit tegen zeventien procent van de laagopgeleiden.
Ook hebben hoogopgeleiden vaker geëxperimenteerd met cocaïne, XTC of
amfetamine. Zo heeft ruim elf procent van de hoogopgeleiden ooit een pilletje
genomen, tegen vijf procent van de lager opgeleiden.
In 2013 is er landelijk onderzoek gedaan door het Trimbos Instituut naar het
gebruik van partydrugs. Er is toen gekeken naar het gebruik van drugs op grote
feesten in clubs. De gemiddelde leeftijd van de mensen die meededen aan het
onderzoek is 22,9 jaar. Het gebruik op grote feesten ligt over het algemeen hoger
dan in clubs.
Middel gebruikt:
Ooit gebruikt
XTC
69.6%
Afgelopen jaar gebruikt
(2013)
60.6%
6
Speed
Cocaïne
Lachgas
GHB/GBL
45.2%
40.5%
39.9%
21.8%
33.4%
27.1%
25.5%
11.9%
In Amsterdam is er ook onderzoek gedaan naar het gebruik van drugs in clubs en
feesten. Dit onderzoek was in opdracht van Jellinek uitgevoerd door de
Universiteit van Amsterdam. De gemiddelde leeftijd van mensen die meededen
aan dit onderzoek was 24 jaar. Naast de leeftijd lag het gemiddelde drugsgebruik
ook wat hoger.
Middel:
Ooit gebruikt
XTC
Speed
Cocaïne
Lachgas
GHB/GBL
78.7%
43.4%
47.1%
71.4%
25.1%
Afgelopen jaar gebruikt
(2013)
72.8%
33.2%
34.6%
57.2%
16.9%
Gevaren XTC
Er zitten kleven veel risico’s aan het innemen van partydrugs. Zo kan je flink ziek
worden of zelfs overlijden als je een verkeerd gedoseerde XTC-pil hebt
ingenomen. Ondanks de gezondheidsincidenten, doet het weinig af aan het
positieve imago dat XTC heeft onder de jongeren. Een groot gevaar bij XTC blijft
de hoge dosering van MDMA per pil. Uit het onderzoek van Jellinek in
samenwerking met de Vrije Universiteit blijkt dat er gemiddeld 148 mg MDMA in
de door hun onderzochte pillen zit. Dit is veel, want vanaf 140 mg MDMA wordt
een pil afgeschreven als hoog gedoseerd. Het vervelende aan veel partydrugs is
dat je niet weet hoe je lichaam reageert op de drugs. Het kan ook goed fout gaan.
Dit was het geval bij de 21-jarige Nicole die op elk festival XTC gebruikte. Tot het
een keer goed misging. “Ik gebruikte bijna elke week XTC of een soortgelijk
middel”, vertelt Nicole. “Met mijn vrienden ging ik dan feestjes af en dan zorgde
een goede vriend van mij dat we altijd wel wat XTC of 4-FMP hadden. Vaak
gebruikte we het ook allebei. Totdat het een tijdje terug helemaal fout ging.”
Anouk werd enorm angstig en herkende haar vrienden niet meer. “Mijn vrienden
zagen dat ik heel raar naar hun begon te kijken. Ik trok schijnbaar helemaal wit
weg en naarmate ze dichterbij kwamen begon ik te schreeuwen. Voor mijn
gevoel waren dat wildvreemden en ik werd zo enorm bang. Ik wist niet meer
waar ik was en begon weg te rennen”. Toen ze eenmaal buiten was werd ze pas
rustig. “Mijn vrienden hadden me gevolgd en zorgden ervoor dat ik met niet
meer zo paranoïde voelde en lieten me uithuilen. Ik ben zo van deze bad-trip
geschrokken dat ik maanden niks meer van het spul moest weten.” Toch
gebruikt ze sinds kort weer af en toe. Getest weliswaar. “Ik moet zeggen dat ik
het te leuk vind om te laten liggen. Ik laat al mijn pillen nu wel testen en ik weet
dat ik rustig aan moet doen. Hopelijk gebeurt het me nooit meer.”
7
Beantwoording onderzoeksvraag:
Wat is de Nederlandse drugscultuur?
Vandaag de dag zijn het vooral de partydrugs die het meest gebruikt worden in
Nederland. XTC, Ketamine, MDMA, 2-CB en de designerdrugs zoals GHB en 4FMP. Door de jaren heen hebben we in Nederland verschillende drugsculturen
gekend. Een goed voorbeeld is de drugscultuur in de jaren ’70. In de tijd van de
hippies was het gebruik van verdovende middelen heel normaal. Vooral het
gebruik van LSD, cannabis en paddenstoelen werden veel gebruikt. Maar ook
heroïne en cocaïne waren geliefde drugs. In deze cultuur was het normaal dat je
een jointje zou roken.
Vandaag de dag is deze drugscultuur toch wel een beetje veranderd. Het is
bijvoorbeeld niet langer één bepaalde groepering die veel drugs gebruikt. In deze
huidige drugscultuur gebruiken veel verschillende jongeren van verschillende
opleidingsniveaus drugs. Het zware, verboden imago dat al jaren aan drugs
kleeft, is door de jaren heen minder geworden. Daarvoor is tolerantie voor in de
plaats gekomen. Onder de jongeren weten ze onderling dat er veel gebruikt
wordt, dus is de drempel lager om zelf ook een keer die stap te zetten om
bijvoorbeeld een pilletje te nemen.
Zo bleek uit een onderzoek van Trimbos, CBS en RIVM (2014) dat 2,5 procent
van de Nederlanders wel eens XTC gebruikt. Dit percentage staat tegenover het
Europese gemiddelde van 0,6 procent. XTC is een specifiek voorbeeld, maar in
datzelfde onderzoek staan ook cijfers over de toenames in het gebruik van onder
andere GHB, Ketamine, 4-FMP. Het gebruik van andere drugs zoals LSD, Wiet,
Paddo’s en Coke zijn constant gebleven sinds 2014. Dit betekent helaas niet dat
bovengenoemde genotsmiddelen niet meer worden ingenomen.
Wetenschappelijk medewerker bij het Trimbos Instituut, Ferry Goossens, vertelt
aan de nieuwssite BNR.nl dat het hoge percentage te maken heeft met de
toename van dancefeesten en festivals Toen in de jaren ’80 de house muziek op
kwam zetten, werd het gebruik van partydrugs pas echt populair. Het gebruik
was daarna jaren constant tot er in 2012 een stijging kwam in deze sector. Deze
stijging liep parallel met de stijging van de elektronische muziek. Het lijkt
vandaag de dag wel dat deze twee elementen hand in hand gaan. Elektronische
muziek en partydrugs zijn dus een goede combinatie, maar het is niet alleen deze
combinatie die zorgt voor de liefhebberij van de partydrugs. Ook de lage prijzen
zijn mooi meegenomen. Je hebt al een XTC-pilletje voor vijf euro. MDMA is niet
veel duurder en GHB kan je bij wijzen van zelf produceren met onder andere
gootsteenontstopper.
De toename in drugsgebruik zorgt voor een bredere tolerantie van het innemen
hiervan. Vooral jongeren zijn nieuwsgierig en zien er vrijwel geen gevaar in.
Want iedereen doet het toch?
8
Bronnenlijst
Drugsinfoteam.nl. COCAÏNE – FEITEN. Geraadpleegd op 22 mei 2016, via:
http://drugsinfoteam.nl/drugsinfo/cocaine/cocaine-feiten/
Jellinek.nl. Wat zijn partydrugs? Geraadpleegd op 22 mei 2016, via:
https://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/wat-zijn-partydrugs/
Loketgezondleven.nl. Belangrijkste risicogroepen drugs. Geraadpleegd 22 mei
2016, via: https://www.loketgezondleven.nl/gezonde-gemeente/drugs/cijfersen-feiten/de-belangrijkste-risicogroepen#ref4
Nationaalkompas.nl. Ooitgebruik van drugs onder volwassenen (15-64 jaar) in EU27 landen. Geraadpleegd op 22 mei 2016, via:
http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/leefstijl/druggebr
uik/verschillen-internationaal/
Trimbos Instituut (2015). Nationale Drugs Monitor. Geraadpleegd op 4 april
2016, via: https://assets.trimbos.nl/docs/24dd30ba-464f-4dcd-a74020ac058d310b.pdf
RTL Nieuws (2016). Expertteam gaat GHB op platteland aanpakken.
Geraadpleegd op 7 mei 2016, via:
http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/binnenland/expertteam-gaat-ghb-opplatteland-aanpakken
9