Market Watch IAC Vermogensadvies Nederland Beleggingscommunicatie Het glas is half vol Datum: 22 augustus 2011 Het glas is half vol Aandelenbeurzen zakken door belangrijke steunniveaus en de rendementen op Nederlandse en Duitse staatsleningen kelderen. Het zijn tekenen dat de bodem lijkt weg te vallen. Financiële markten worden gedreven door angst, en het risicomijdende gedrag van beleggers leidt tot recordprijzen voor safe havens zoals goud en de Zwitserse frank. In toenemende mate wordt rekening gehouden met een op handen zijnde recessie, die het gevolg is van de schuldenproblematiek in Europa en de VS. Hoewel het risico van een nieuwe recessie inderdaad is toegenomen, zal volgens ons de wereldeconomie zich geleidelijk herstellen. We zien zelfs al enkele eerste signalen die de voorbode kunnen zijn van zo’n verbetering. Daarom adviseren wij om te profiteren van de recente koersdalingen door te starten met het bijkopen van goede aandelen. De economie bodemt uit De wereldeconomie bevindt zich duidelijk in een zwakkere fase. Leidende indicatoren in zowel de VS als Europa zijn nu beduidend lager dan tot voor kort, toen de groei nog tamelijk uitbundig was. Daarbij komt dat ook opkomende markten het hoge tempo niet kunnen volhouden, omdat hun centrale banken flink de rente hebben moeten verhogen om de oplopende inflatie tegen te gaan. Het vertrouwen van ondernemers is gedaald. Maar dat laatste is ten dele ook het gevolg van eenmalige factoren: de huidige fase in de voorraadcyclus, de schok van de hogere olieprijzen, en de gevolgen van de tsunami in Japan. Het sterk wisselende gedrag van consumenten in de VS heeft bijgedragen aan de economische vertraging. Beleggers hebben daarnaast weinig vertrouwen in de aanpak van de schuldenproblematiek door de politieke leiders in de VS en Europa. Dit alles veroorzaakt veel onrust op financiële markten. Aandelenkoersen zijn sterk gedaald en weerspiegelen de toenemende bezorgdheid dat een nieuwe recessie op komst is. Echter, nu de invloed van tijdelijke factoren geleidelijk naar de achtergrond verdwijnt, staan de economieën van de VS en opkomende markten waarschijnlijk aan de vooravond van een bescheiden herstel. De meeste leidende indicatoren verzwakken niet verder. Er zijn zelfs een paar vroege aanwijzingen dat de economie inderdaad aan het uitbodemen is: • • • Het aantal nieuwe aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen in de VS heeft opnieuw een dalende trend ingezet. Het vertrouwen in het midden- en kleinbedrijf in de VS, zoals uitgedrukt in de NFIB-index, is veel minder teruggelopen dan de leidende ISMindicatoren die vooral het vertrouwen van de grote internationale concerns weerspiegelen. Dit kan een aanwijzing zijn dat de ISMindicatoren in feite de vertraging in de VS overschatten. De vrachtvolumes op de grote internationale luchthavens in Europa en Azië en ook de volumes van het containervervoer in China zijn in de maand juli duidelijk toegenomen. Daarbij komt dat centrale banken in de wereld zich zeer alert opstellen. De Amerikaanse Fed heeft zich eraan gecommitteerd om het huidige zeer lage renteniveau twee jaar lang te handhaven. De ECB is obligaties gaan opkopen van landen uit de periferie van de eurozone, en stelt voor langere termijn liquiditeiten ter beschikking aan banken. De Zwitserse centrale bank heeft ingrijpende maatregelen getroffen om de ongebreidelde Uitsluitend bestemd voor Particulieren & Zakelijk - Market Watch Het glas is half vol 1 koersstijging van de frank te bezweren. En de Peoples Bank of China voert een politiek die een geleidelijke appreciatie van de yuan ten opzichte van de dollar beoogt. De rente in zowel Europa als in de VS zal als gevolg van de acties van centrale banken voor langere tijd op de huidige zeer lage niveaus blijven. Overheidsschulden De situatie rond de schulden van de Amerikaanse overhead ziet er niet zo gevaarlijk uit als die rond de overheidsschulden in de eurozone. Nu het schuldplafond in de VS is verhoogd, is het gevaar van een faillissement van de overheid van de baan. Het is nu aan de politiek om een geloofwaardige invulling te geven aan de gemaakte afspraken. Dat is geen gemakkelijke opgave, maar er is voldoende tijd en gemeenschappelijk belang om de situatie op te lossen. Ondertussen moet de Amerikaanse economie weer wat gaan groeien, al maken de zwakke huizenmarkt en de trage groei van de werkgelegenheid het waarschijnlijk dat de groei gematigd zal blijven. De angst onder beleggers heeft vooral betrekking op de Europese overheidsschulden. De escalatie van de crisis en de dreiging die daarvan uitgaat voor de bankensector delen een geweldige dreun uit op de financiële markten. De ECB is te hulp geschoten door Spaanse en Italiaanse staatsleningen te kopen, maar dat is geen blijvende oplossing. Die moet komen van de politieke leiders in Europa. Het grote manco van de eurozone is dat de monetaire unie niet wordt ondersteund door een fiscale unie. Voor een fiscale unie is het nodig dat er een vorm van gemeenschappelijke verantwoordelijkheid komt voor elkaars tekorten, binnen een juridisch raamwerk dat verantwoord begrotingsbeleid moet garanderen. Dergelijke afspraken kunnen echter rekenen op enorme weerstand in zowel de sterkere als de perifere landen in de eurozone. In onze ogen hebben Merkel en Sarkozy eerder deze week een significante stap gezet op weg naar dergelijke afspraken, juist gezien de politieke weerstanden en gevoeligheden die er bestaan. Uiteindelijk zullen de politieke leiders geen andere keus hebben dan te besluiten tot een fiscale unie. Het alternatief is dat anders verschillende banken zullen omvallen en dat zelfs de euro te gronde kan gaan. We weten uit het verleden dat gedurfde beslissingen pas worden genomen als we aan de afgrond staan. Daarom gaan we er nog steeds van uit dat politici hun verantwoordelijkheid zullen nemen, al kan dat nog enige tijd kosten. Financiële markten De escalatie van de schuldencrisis leidt tot toenemende kans op een recessie in de geïndustrialiseerde landen. De dreiging kan door druk op het financiële stelsel en door teruglopend vertrouwen werkelijkheid worden. Europese banken houden obligaties aan van Europese overheden en hebben kredieten verstrekt in alle perifere landen. Consumenten houden de hand op de knip als hun toekomst niet meer zo zeker lijkt. Safe havens zoals de dollar, de Zwitserse frank, goud, Duitse en Amerikaanse staatsleningen blijven sterk gevraagd en in veel gevallen worden recordprijzen betaald. Tegelijkertijd spoelen voortdurend de verkoopgolven over de aandelenmarkten en wordt rijp en groen verkocht. Uitsluitend bestemd voor Particulieren & Zakelijk - Market Watch Het glas is half vol 2 stand 19.8 USD YTD USD 1 m EUR YTD EUR 1-m MSCI All-Countries World 1147 -10.3% -12.8% -16.3% -13.8% Europa: DJ Euro Stoxx-600 221 -14.1% -15.3% -19.8% -16.3% Europa: DJ Stoxx-50 2110 -12.6% -14.4% -18.5% -15.3% VS: S&P-500 1140 -9.3% -14.0% -15.3% -14.9% VS: Nasdaq Composite 2380 -10.3% -15.8% -16.2% -16.7% Azië: MSCI Asia Pacific 123 -10.6% -10.4% -16.7% -11.3% Emerging Markets: MSCI Em. Mkt 1820 -11.7% -10.9% -17.6% -11.8% Wereldwijd zijn aandelenmarkten dit jaar flink gedaald. De dalingen hebben zich hoofdzakelijk in de laatste maand voorgedaan. Wij adviseren om geleidelijk bij te kopen Zoals hiervoor aangegeven, vinden wij dat het De onzekerheden en de volatiliteit op financiële risico van een recessie niet zo groot is als markten zullen op korte termijn niet verdwijnen. financiële markten lijken te geloven, al moet vooral Daarvoor moeten er eerst duidelijke signalen in Europa dit gevaar niet worden onderschat. komen dat de politieke leiders een geloofwaardige oplossing voor de schuldencrisis zullen In ons basisscenario gaan wij ervan uit dat een overeenkomen. Het hoge risico maant ons tot recessie zal worden vermeden. Het gevolg daarvan voorzichtigheid. voor financiële markten zal zijn dat de huidige safe havens te duur zijn geworden en risicodragende Tegelijkertijd ontstaan er mogelijkheden doordat beleggingen te goedkoop. We kunnen dit duidelijk beurskoersen sterk onder druk staan. Onze zien op de aandelenmarkten, waar de analisten gaan er niet van uit dat de winsten van waarderingen zijn gedaald tot ruim beneden bedrijven in het algemeen zullen gaan dalen. Dat normale niveaus. De 500 aandelen die deel betekent dat aandelen als gevolg van de recente uitmaken van de S&P-500 index in de VS worden koersdalingen steeds lager worden gewaardeerd. verhandeld op een gemiddelde koers/winst Wij vinden dat niet terecht, mede gelet op onze verhouding over de komende 12 maanden van verwachting dat er juist een economisch herstel zit 11,5, en het dividendrendement bedraagt aan te komen. gemiddeld 2,3%. Voor de 600 aandelen in de Europese DJ Stoxx-600 index zijn deze cijfers zelfs Daarom adviseren wij om aandelen te gaan nog imponerender: de gemiddelde k/w bedraagt aankopen in een geleidelijke stap-voor-stap 9,1 en het gemiddelde dividendrendement ligt op benadering. Dergelijke aankopen kunnen op de 4,7%. Talloze sterke en gerenommeerde bedrijven huidige koersniveaus beginnen. Vooral beleggers bieden momenteel een hoger dividendrendement die over de huidige onrust heen kunnen kijken op hun aandelen dan het couponrendement op hun kunnen hun voordeel doen. Zij kunnen momenteel obligaties. Gezien de voor langere tijd lage aandelen kopen van sterke bedrijven tegen rentestanden op spaarrekeningen en deposito’s zal aantrekkelijke prijzen. de voorkeur van beleggers voor beter renderende beleggingen vroeg of laat terugkeren. Uw adviseur zal u graag helpen bij het selecteren van beleggingen die goed in uw beleggingsportefeuille passen. Uitsluitend bestemd voor Particulieren & Zakelijk - Market Watch Het glas is half vol 3 Disclaimer De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO Bank N.V. (ABN AMRO) en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO die verkrijgbaar zijn via www.abnamro.nl/beleggen. ABN AMRO Bank N.V. staat in dit kader onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten. Hoewel ABN AMRO tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. ABN AMRO of haar functionarissen, directeuren, employee benefit programma’s of medewerkers, waaronder tevens begrepen personen die zijn betrokken bij het opstellen of de uitgifte van dit materiaal, kunnen van tijd tot tijd een long- of short-positie aanhouden in effecten, warrants, futures, opties, derivaten of andere financiële instrumenten waarnaar in dit materiaal wordt verwezen. ABN AMRO kan te allen tijde investment banking-, commercial banking-, krediet-, advies- en andere diensten aanbieden en verlenen aan de emittent van effecten waarnaar in dit materiaal wordt verwezen. Uit hoofde van het aanbieden en verlenen van dergelijke diensten kan ABN AMRO in het bezit komen van informatie die niet is opgenomen in dit materiaal en kan ABN AMRO voorafgaand aan of direct na de publicatie hiervan hebben gehandeld op basis van dergelijke informatie. ABN AMRO kan in het afgelopen jaar zijn opgetreden als leadmanager of co-lead-manager voor een openbare emissie van effecten van emittenten die worden genoemd in dit materiaal. De vermelde koersen van in dit materiaal genoemde effecten gelden per de aangegeven datum en vormen geen garantie dat tegen deze koers transacties kunnen worden uitgevoerd. De opinie is gebaseerd op beleggingsonderzoek. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven diensten en/of producten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven diensten en/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van diensten en/of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen. US Person Disclaimer Beleggen ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de effectendienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten en diensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Personal disclosure De auteurs van deze beleggingsaanbeveling hebben geen persoonlijk belang. Hun vergoeding voor de verrichte werkzaamheden is en was noch direct noch indirect gerelateerd aan de specifieke aanbevelingen of standpunten zoals weergegeven in deze opinie en zal dat ook niet worden. Uitsluitend bestemd voor Particulieren & Zakelijk - Market Watch Het glas is half vol 4