De `ossenhaas` (of `filet pur`) van de nek

De ‘ossenhaas’ (of ‘filet pur’) van de nek
Door Dorthe Krogsgaard en Peter Lund Frandsen, Denemarken – oktober 2005
Waarom hebben zoveel mensen nekproblemen? En waarom is het dikwijls zo moeilijk om hiermee
om te gaan? Dat de nek er altijd tracht voor te zorgen dat het hoofd in die houding staat waarbij de
ogen steeds horizontaal staan, is één mogelijke verklaring. Alle afwijkingen van onze houding en
misvormingen in het lichaam veroorzaken een laatste aanpassing in de nek. Vooral de
(sternocleidomastoideus = borstbeen-sleutelbeen-tepelspier = schuine halsspier) SCM-spier doet veel
overwerk.
Je zou de SCM-spier kunnen definiëren als de ‘ossenhaas’ van de nek, gezien er interessante
gelijkenissen bestaan met de echte ‘ossenhaas’ de psoas major.
Deze twee spieren vertonen gelijkenis zowel qua vorm, verloop als functie. Beiden verbinden vele
gewrichten. De SCM overlapt alle cervicale gewrichten evenals het sterno-claviculair gewricht
(borstbeen/sleutelbeen), de psoas overspant de lumbale wervels
evenals het heupgewricht. Beide spieren bepalen mee onze
houding en een precieze coördinatie tussen beiden is nodig om
het lichaam rechtop te houden, tegen de zwaartekracht in (fig. 1).
De SCM-spier vertrekt aan het mastoid (slaapbeen-)-uitsteeksel
achter het oor en het aangrenzend stuk van het occipitale been
(achterhoofdsbeen). Hij krult rond de nek en loopt schuin
afwijkend voorwaarts naar beneden. Halfweg splitst hij in 2
hoofden. Eén gaat naar binnen in het sternum (borstbeen), terwijl
de andere een ingang vindt in het middenstuk van het
sleutelbeen. De bezenuwing wordt geleverd door de 11de
hersenzenuw of accessorius.
Figuur 1
Analoog qua vorm
De SCM en de psoas zijn allebei lange, slanke spieren die zich dicht tegen de wervelkolom bevinden.
Allebei hangen ze langs een kant vast aan een lang, breed bot, nl. cranium (schedel) en pelvis
(bekken).
Volgens de Duitse reflexologie-pionier Hanne Marquardt, zijn lichaamsstructuren die gelijkaardige
morfologische trekken vertonen ook energetisch gekoppeld, en deze connectie kan gebruikt worden
in de therapie, rechtstreeks of via voetreflexen. Dit principe – analogie in vorm – ligt achter veel
bekende relaties, bv. het verband tussen heup en schouder, enz.
We hebben dan ook veel goede redenen om de psoas te betrekken in onze behandeling van
problemen met de SCM en vice versa.
De hoofdkabel van het lichaam
De nek is opgebouwd uit de ‘kabel’ tussen het brein en de rest van het lichaam en een overvloed aan
belangrijke structuren die door deze levensbelangrijke regio passeren.
De nek is ook het meest buigzame deel van de ruggengraat, één reden hiervoor is dat de hersenen
een heel groot belang hechten aan het horizontaal houden van de ooglijn. De laatste stap om dit te
bereiken is een compensatie door de nek. Geen wonder dat zoveel mensen last hebben van
nekspanningen, dikwijls chronisch.
Rekening houdend met al deze factoren, samen met de beperkte beschikbare ruimte om al deze
structuren door te laten in dit gebied, maakt het eenvoudig te begrijpen waarom de nek ook een veel
voorkomende oorzaak is van verschillende gebreken in andere lichaamsdelen.
De sternocleidomastoideus (CSM) of schuine halsspier is een van de belangrijkste, en de meest
veelzijdige van alle nekspieren. Dankzij zijn unieke plaats heeft hij het vermogen de nekwervels in
veel richtingen, rotatie incluis, zijwaarts buigen, flectie en extensie. De belangrijkste zijn draaien en
zijwaarts buiten, waarbij de 2 spieren onafhankelijk werken. Wanneer beide spieren samenwerken
dan buigt het hoofd voorwaarts, terwijl de hoogste cervicale wervels (nekwervels) uitgerokken
worden.
Onderstaande tabel somt de gebruikelijke problemen op die gerelateerd zijn aan een gespannen
SCM-spier of onbalans tussen links en rechts.
Structuur beïnvloedt door de
SCM-spier
Trigger points
Fysiologische veranderingen
Trigger points geven
kenmerkende uitstralingspijn
Lymfevaten en klieren in de nek Veminderde lymfedrainage van
het hoofd
De nervus vagus (zwervende) X- Geklemde zenuw
de zenuw
Nervus phrenicus
Geklemde zenuw
middenrifzenuw
Veranderingen in het
Proprioceptor (receptoren in
evenwichtssysteem
spieren en gewrichten,
reguleren het
bewegingsapparaat voor de
lichaamshouding. Red.)
Keel
Dichtgeknepen
Mogelijke tekenen en
symptomen
Pijn rond het oor, het
voorhoofd of bovenop het
hoofd
Chronische sinusitus of
middenoorontsteking
Invloed op inwendige organen
Veranderd ademhalings
patroon
Duizeligheid en
coördinatieproblemen
‘Dikte’ in de keel en
slikproblemen
Zoals aangetoond, heeft de SCM-spier invloed op tal van functies. Het is belangrijk voor de
reflexoloog om dit te weten, omdat, met relatief eenvoudige middelen, het mogelijk is om het
lichaam de vicieuze cirkel te helpen doorbreken en van problemen af te raken die heel vervelende
symptomen veroorzaken, soms worden ze zelfs verward met een ernstige ziekte.
In dit artikel is slechts plaats om enkele nekproblemen te bespreken, maar in de workshop ‘Round
about: The Neck’ (Rond de nek) gaan we dieper in op het analyseren en behandelen van
nekproblemen en hun verband met de rest van het lichaam.
Een praktijkgeval
Een klant biedt zich aan met chronische sinusitis en terugkerende voorhoofdspijnen. Wanneer we
haar geschiedenis opnemen komen meer symptomen naar boven: regelmatig een opgezwollen
gevoel, pijnen rechts in de onderbuik, nekstijfheid.
De biomechanische testen tonen: strakke rechter psoas en positieve trigger points in de rechter SCM.
Verder werd er gevoeligheid vastgesteld op de voetreflexen van de stijgende dikke darm en de
ileocaecale klep (overgang dunne naar dikke darm).
Een mogelijke verklaring voor dit patroon:
Een chronische ontsteking – misschien de ileocaecale omgeving –
irriteert de rechter psoas spier die met het colon gerelateerd is. De
psoas spant zich op en trekt aan het bekken. Het schuine bekken
tast de ruggengraat aan zoals aangetoond in figuur 2. De nek
compenseert om de ogen horizontaal te houden, dit wordt
uitgevoerd door de rechter SCM spier in te korten.
Wanneer dit patroon langere tijd aanhoudt, kan de strakke SCM de
omgeving beïnvloeden zoals aangetoond in de tabel hierboven. In
dit geval veroorzaken de trigger points de hoofdpijn en de verstopte
lymfevaten kunnen de infectie van de sinussen veroorzaken.
Het is zelfs mogelijk dat de SCM de nervus vagus, die de darm
bevoorraadt, irriteert – en een vicieuze cirkel is tot stand gekomen.
Het is duidelijk dat vele andere factoren een compensatiepatroon
kunnen veroorzaken; de psoas spier kan bv beïnvloed worden door
een ziekteproces in de nieren of de eierstokken, een scheef bekken
kan ontstaan door problemen in de lies, knieën, enkels of voeten,
enz…
Figuur 2. De nek compenseert het schuine bekken
Reflexologie behandeling
Een succesvolle behandeling vraagt eerst en vooral dat de beoefenaar in staat is, de verbanden en
patronen die aan de gang zijn, te herkennen en dat hij (zij) op de hoogte is van de talrijke procedures
om skeletspieren te testen.
Reflexologie zou zich moeten afstemmen op al de verbanden in de ketting van oorzaken. Hier tonen
we een paar tips om de sternocleidomastoideus (schuine halsspier) te behandelen (fig. 3, 4 en 5).
Figuur 3. Voetreflex voor de SCM-spier
Plantair
Dorsaal
Figuur 4. Trigger points
Figuur 5. Rekken van de SCM (schuine halsspier)
Referenties
Murphy, Donald R., The Sternocleidomastoid Syndrome, Dynamic Chiropractic, April 12, 1991,
Volume 09, Issue 08
Ross E. Pope, The Common Compensatory Pattern, Its Origin and Relation to the Postural Model
Travell & Simons, Myofascial Pain and Dysfunction, The Trigger Point Manual
Touchpoint, Round about: The Neck, Workshop manual, 2005
Round about: The Neck - Workshop info ->
Vertaling/Translation Nvbr (Nationaal Verbond der Belgische Reflexologen)