Individuele creatieve therapie als onderdeel van de

Individuele creatieve therapie
als onderdeel van de
oncologische revalidatie
Eveline Bleiker
Minisymposium “Oncologische Creatieve therapie in ontwikkeling”
26 mei 2015
Achtergrond
• Even voorstellen
• Creatieve therapie bestaat al 35 jaar in het AVL,
– uit vrijwilligers voortgekomen
– nu geprofessionaliseerd (MBO/HBO  ‘Master of arts therapy’)
• Wat doet de afdeling creatieve therapie?
Afdeling Creatieve Therapie - AVL
• 5000 patiënten contacten per jaar
– Activiteiten begeleiding
• Doel: ondersteuning van herstel
• Voorbeelden: open atelier, workshops, begeleiding
aan bed, en concerten
• Voor alle patiënten in alle fases en afdelingen
• Voor alle naasten
– Individuele creatieve therapie

Creatieve therapie
Wat is het?
Creatieve therapie is een vorm van psychotherapie
Doel?
Het welzijn (kwaliteit van leven) van de patiënt te vergroten.
Voor wie?
Patiënten die moeite hebben met het verwerken van
kanker of de gevolgen van de behandeling van kanker.
Wanneer?
Vooral in de revalidatie fase 
Revalidatie –fase (1/4)
• Interventies gericht op “het herwinnen van de optimale
mate van autonomie en controle, en het integreren van
ziekte ervaringen en verlies ervaringen in het dagelijks
leven.”
• Hiervoor is het belangrijk om de verliezen emotioneel te
verwerken  gerichte psychosociale hulpverlening
• In het AVL diverse disciplines zowel voorafgaand, tijdens
en na afloop van de kankerbehandeling ondersteunende
psychosociale zorg aan 
Revalidatie –fase (2/4)
Ondersteunde psychosociale zorg in AVL:
• medisch maatschappelijk werk (n=5)
• psychiatrisch verpleegkundige (n=1)
• psychiaters (n=2)
• psychologen (n=2)
• creatief therapeuten (n=2)
Wat onderscheidt nu de creatief therapeut van de andere
hulpverleners van de ondersteunende zorg?
Revalidatie –fase (3/4)
Creatieve therapie is vooral geschikt voor patiënten:
• die zeggen geen contact te ervaren met hun gevoel,
rationaliseren, verbaal heel sterk zijn
• die overstromen van emoties
• die juist geen woorden hebben voor hun gevoel en
problemen.
Revalidatie –fase (1/4)
Creatieve therapie is niet geschikt voor patiënten:
• met ernstige psychiatrische problemen
• met ernstige fysieke beperkingen
• met biologische veranderingen ten gevolge van tumoren
en/of medische behandelingen (delier, depressie door
medicijnen, karakterverandering door hersentumoren)
• met weerstand voor beeldend vormgeven
Effectiviteit van “Art Therapy”
(vaktherapie beeldend)
Review (Wood et al., Psycho-Oncol, 2011)
• 14 papers over 12 studies
• Interventies gericht op emotioneel, fysiek, sociaal en
globaal functioneren, en existentiële vragen
• Mixed studies (kwalitatief vs kwantitatief, kleine N)
Conclusie
• Wisselende resultaten (wel vs. geen effect op distress)
• RCT lijkt positief effect van creatieve therapie op KvL
• Positief effect op coping met emoties
Studie
Evaluatie van de creatieve therapie bij het AVL
Doel van de studie
Het onderzoeken van de waardering van patiënten en de
effectiviteit van creatieve therapie op het welbevinden van
patiënten
Onderzoeksvragen
1.Welke eigenschappen van de therapeut vinden patiënten vooral
belangrijk?
2.Wat zijn de belangrijkste doelen van de creatieve therapie?
3.In hoeverre worden de gestelde therapiedoelen bereikt?
4.Met wat voor cijfer (0-10) wordt Creatieve Therapie door de patiënten
beoordeeld?
5.In hoeverre is er een verandering te zien in ‘last’ zoals gemeten met
de lastmeter voor vs na Creatieve Therapie?
6.Wat zijn suggesties ter verbetering?
Methode: procedure
• Periode januari 2013 – maart 2015
• Studiepopulatie: mensen die worden doorverwezen naar
creatieve therapie
• 2 x vragenlijst
Methode: vragenlijst
Voormeting (T0):
- Gestelde doel(en)
- Lastmeter
- Welke eigenschappen van therapeut zijn belangrijk
Nameting (T1):
- Waardering van (het contact met) de therapeut
- Waardering van de opzet van de therapie
- Resultaten van de behandeling
- Belangrijkste doel, en is het doel behaald
- Rapportcijfer creatieve therapie
- Lastmeter
- Tips
Resultaten
(voormeting)
Onderzochte groep
• N=40 uitgenodigd
– T0 van n=32
• 8 non-participanten
– 2 revalidatie plan gestopt/ aangepast
– 3 geen contact/ niet gekomen
– 3 medisch opname
– T1 van n=25
• 7 zijn nog in therapie
T0, n=32
Geslacht
man n= 1
vrouw n= 31
(3%)
(97%)
Leeftijd
M= 51 jaar, sd=12 [range: 29-72]
Opleiding
laag (basisschool, lbo)
0
midden (middelbare, mbo) 14
hoog (HBO, Univ)
18
(0%)
(44%)
(56%)
T0, n=32
Doorverwezen naar CT door:
-
Algemene revalidatie
Op eigen initiatief
Maatschappelijk werk
Hoofd-hals revalidatie
Module:
- Inzicht gevend
- Ego-ondersteunend
N
%
14
11
5
2
(44%)
(34%)
(16%)
(6%)
29
3
(91%)
(9%)
T0: Belangrijkste doelen van de therapie
69%
66%
59%
59%
47%
38%
38%
34%
28%
25%
16%
13%
6%
Inzicht in omgaan met emoties
Meer innerlijke rust
Onzekerheid van de toekomst beter hanteren
Leren omgaan met stress en emoties die het herstel na kanker
met zich meebrengt
Omgaan met de ziekte kanker en de gevolgen ervan
Zelf inzicht
Grenzen stellen
Emoties leren uiten
Meer zelfwaardering
Actief greep houden op mijn ziekte en herstelproces
Leren opkomen voor mij zelf
Eigen keuzes maken
Anders, namelijk [creatief ontwikkelen, verwerken borstamputatie]
Lastmeter, T0 (n=32)
“Kunt u op de thermometer het nummer
omcirkelen dat het best samenvat hoeveel
last u de afgelopen week (inclusief
vandaag) hebt gehad op lichamelijk,
emotioneel, sociaal en praktisch gebied?”
M= 7,4
SD= 1,4
[Range = 4 -10]
Welke eigenschappen vindt u belangrijk
aangaande de therapeut? T0, n=32
(niet belangrijk, beetje belangrijk, belangrijk, heel belangrijk)
(heel) belangrijk
N
%
Deskundigheid
Inzicht gevend
Betrouwbaar
Structuur biedend
32
31
31
25
100%
97%
97%
78%
Resultaten
(nameting)
T0 & T1, n=25
N
1
24
%
(4%)
(96%)
Geslacht
man
vrouw
Leeftijd
M= 52 jaar, sd=12
Opleiding
laag (basisschool, lbo)
midden (middelbare, mbo)
hoog (HBO, Univ)
0
13
12
(0%)
(52%)
(48%)
Module
Inzicht gevend
Ego-ondersteunend
22
3
(88%)
(12%)
Aantal sessies mediaan =10
[range: 29 - 72]
[range: 3 - 16]
Aantal sessies
Wat vond u van het
aantal sessies?:
4% onvoldoende
4% neutraal
91% goed
Lastmeter
T0: M= 7,2 SD=1,6
T1: M= 3,9 SD= 2,1
Student t-test, t =4,7, p<0,000
T0 verwachting & T1 ervaring?
(Doelen therapie)
T0
69%
66%
59%
59%
T1
74%
83%
70%
74%
47%
38%
38%
34%
28%
25%
16%
78%
91%
57%
73%
74%
70%
61%
Inzicht in omgaan met emoties
Meer innerlijke rust
Onzekerheid van de toekomst beter hanteren
Leren omgaan met stress en emoties die het herstel na
kanker met zich meebrengt
Omgaan met de ziekte kanker en de gevolgen ervan
Zelf inzicht
Grenzen stellen
Emoties leren uiten
Meer zelfwaardering
Actief greep houden op mijn ziekte en herstelproces
Leren opkomen voor mij zelf & eigen keuzes maken
Waardering: doel bereikt + cijfer
• ‘Personalized medicine’: eigen doel
bereikt? 100% zegt ja!
•
Gemiddelde cijfer voor creatieve therapie
M = 9,4 (SD= 0,9); [Range 8 -10]
aantal
14
12
10
8
aantal
6
4
2
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Conclusie
Onderzoeksvragen
1. Welke eigenschappen van de therapeut vinden patiënten vooral
belangrijk?
2. Wat zijn de belangrijkste doelen van de creatieve therapie?
3. In hoeverre worden de gestelde therapiedoelen bereikt?
4. Met wat voor cijfer (0-10) wordt Creatieve Therapie door de
patiënten beoordeeld?
5. In hoeverre is er een verandering in ‘last’ zoals gemeten met de
lastmeter voor vs na Creatieve Therapie?
6. Wat zijn suggesties ter verbetering?
Onderzoeksvragen &
antwoorden
1. Welke eigenschappen van de therapeut vinden patiënten vooral
belangrijk? Deskundigheid, inzicht gevend, betrouwbaar, structuur
biedend.
2. Wat zijn de belangrijkste doelen van de creatieve therapie? (inzicht
in) omgaan met emoties, met onzekere toekomst en het verkrijgen
van innerlijke rust
3. In hoeverre worden de gestelde therapiedoelen bereikt? 100%
bereikt haar doel + meer dan dat
4. Met wat voor cijfer (0-10) wordt Creatieve Therapie door de
patiënten beoordeeld? 9,4
5. In hoeverre is er een verandering in ‘last’ zoals gemeten met de
lastmeter voor vs na Creatieve Therapie? Daalt >4 punten
(stat.signf en klinisch relevant)
6. Wat zijn suggesties ter verbetering? Meer bekendheid aan geven
Sterke en zwakke kanten
• Punten van aandacht
– Kleine groep
– Het effect van andere interventies (revalidatie)?
– Controle groep ontbreekt
• Sterk
– Voor- en nameting
– Unieke gegevens voor Nederland
Tot slot
• In 2016 :
“Expertise centrum Ondersteunende Zorg”
– Innovatief, onderscheidend, evidence based
• Creatieve Therapie verdient hierin een prominente plaats!
Opmerkingen van deelnemers
“Heel waardevol; moet integraal onderdeel zijn van aanbod
van nazorg.”
“Het is een mooie ervaring geweest. Vond het erg fijn om al
mijn emoties nog een keer terug te laten komen en het te
verwerken. Heb het hier heel fijn gehad. Bedankt. “
Dank voor de aandacht !