Lokaal proactief handelen in de strijd tegen onderbescherming

esign Charles & Ray Eames - Hang it all © Vitra
D
Lokaal proactief handelen
in de strijd tegen
onderbescherming
Katrien Steenssens
28 november 2014
‘onderbescherming’
en
‘proactief handelen’
2
Onderbescherming
3 verschillende benaderingen
Niet-realiseren sociale
grondrechten
Niet-realiseren publiek
aanbod rechten & diensten
Financiële
onderbescherming
= recht op financiële
sociale tegemoetkoming
niet realiseren
cf.
sociale zekerheid
vb. ‘Sociale bescherming
en armoede’ (Steunpunt,
2013)
= niet genieten van een publiek
aanbod van rechten en diensten
waarop aanspraak kan worden
gemaakt
= niet alle sociale
grondrechten realiseren
cf.
alle publieke acties en
maatregelen t.a.v.
maatschappelijke kwetsbaarheid,
sociale risico’s en armoede
cf.
maximaal waarborgen sociale
grondrechten (art.23 en art.24,
§ 3 van de Grondwet)
vb. Methodiekboek ‘Leven
(z)onder leefloon’;
‘Rechtenverkenner’
vb. decreet basisprincipes
Vlaamse sociale bescherming
(23/08/2012)
3
Beleidsvoering en actie t.a.v. onderbescherming:
wat?
1. Inhoud van publiek aanbod rechten en diensten
kerntakendebat; adequaatheid
2. Beschikbaarheid
Dienstverleningsratio’s (voorkomen, beperken,
bestrijden wachtlijsten in bestaande aanbod)
3. Toegankelijkheid
(niet-)gebruikratio’s (voorkomen, beperken, bestrijden
niet-gebruik bestaande aanbod)
Proactief handelen
4
Beleidsvoering en actie t.a.v. niet-gebruik:
waarom?
1. Maatschappelijk belang
–
–
–
Omvangrijk
Ondoeltreffendheid sociaal beleid
Ongerechtvaardigde ongelijkheden
2. Rol in oorzaken: toekenningsreglement
–
–
Bestaansmiddelentoets
Initiatief volledig bij rechthebbenden
3. Ethische keuze: toegekende belang aan
misbruik / niet-gebruik
5
Beleidsvoering en actie t.a.v. niet-gebruik:
hoe?
een antwoord
op een concrete
vraag
een integrale benadering de dienstverlener
n.a.v. concrete vragen
neemt het initiatief
6
Proactief handelen ter bestrijding van niet-gebruik van
diensten en tegemoetkomingen heeft betrekking op
oplossingsgerichte initiatieven en maatregelen die
ingrijpen op het gegeven dat de gerechtigde zelf het
initiatief moet nemen om zijn/haar rechten te realiseren.
Het initiatief verschuift van de gerechtigde naar de
dienstverlener.
7
Naar een geïntegreerd kader
voor lokaal proactief handelen
8
Context: het project Lokaal Proactief Kader
• in 2012 opgestart door Samenlevingsopbouw Vlaanderen
• uitbouwen van een eigen lokale proactieve werking door
19 pilootgemeenten verspreid over heel Vlaanderen
• vanuit een partnerschap tussen (minimaal) een OCMW
en een doelgroeporganisatie.
• Antwerpen, Beerse/Turnhout, Boom, Heist-op-den-Berg,
Herentals, Lier, Halle, Leuven, Avelgem, Kortrijk,
Roeselare, Bilzen, Overpelt, Lokeren, Ronse, Zelzate,
Aalter, Eeklo en Gent.
9
Aanknopingspunten
• De heersende beleidscontext
– Europees (geïntegreerde actieve inclusiestrategie)
– Federaal (o.a. meer proactieve rol OCMW’s)
– Vlaams (o.a. samenwerken en/in netwerken)
• Procesopvolging van de pilootgemeenten
– literatuurstudie, documentanalyse
– Intensieve case studies:
• 6 pilootgemeenten: Beerse/Turnhout, Halle, Overpelt, Aalter,
Eeklo, Gent
• Terugkoppeling naar de 19 pilootgemeenten in de
praktijkgroep
– Focusgroep over het beleid en de verankering van proactief
handelen hierin
– Interviews met experten en sleutelfiguren in het veld
10
Kern van het geïntegreerd kader
voor lokaal proactief handelen
• een samenhangend geheel van maatregelen
• dat de bestrijding van onderbescherming op
lokaal vlak middels proactief handelen
• stimuleert, structureel verankert en ondersteunt
11
Schematisch
12
Het geheel
• de elementen zijn onlosmakelijk verbonden
• vereist gecombineerde aanpak
maar
• geen lineair proces
• geen uniform proces
13
De elementen
• 1 centraal principe: gedeelde verantwoordelijkheid
– meerdere beleidsniveaus spelen een rol
– ook niet-evidente partners
– integrale en inclusieve aanpak
• 3 beleidstaken
– Stimuleren van visie en draagvlak
» doorheen deelwerkingen, domeinen, sectoren
– Regievoeren en structureel verankeren
» lokaal; OCMW
– Ondersteunen
» ruimte, middelen, praktisch
14
• 2 kernprocessen
– Samenwerken en netwerken
» Ontschotting; kruispunten en rotondes
– Participatie en dialoog
» > beleidsparticipatie doelgroep; vertaalslag naar lokale context
• 6 werkpistes
–
–
–
–
–
–
Informatie en kennis
Automatische rechtentoekenning
Outreach
Kwalitatieve hulp- en dienstverlening
Geïntegreerde basisvoorzieningen
Informele netwerken
• Inspirerende praktijken in de workshops
15
Hartelijk dank voor uw aandacht !
16