Handel Sara

Hand-out Handel in Nederland tijdens de WOII
Door Sara en Nikki
We proberen een beeld te geven van de handel tijdens de oorlogsperiode. Hierbij beperken
we ons tot de handel tijdens de WOII in Nederland.
Handelsproducten
In de tijd van de tweede wereldoorlog was er niet veel handel. De Duitsers zorgde ervoor dat
een deel van de producten naar hun land zouden worden getransporteerd voor eigen
gebruik. Ze hadden vooral belangstelling voor metaal voor de wapenindustrie. Ook
producten als voedsel, textiel en voorwerpen zoals zeeschepen, paarden, munten en vee
ingeleverd worden. Hierdoor kwam er een groot tekort. Hiernaast was er ook sprake van
zwarte handel.
Zwarte handel
Tijdens de oorlog was er een tekort aan veel producten en vooral aan het einde van de
oorlog werd de productie van voedsel gering. Duitsers gingen de landbouw weer stimuleren
en men ging zelf gewassen verbouwen. De opbrengst hiervan ging rechtstreeks naar de
bevolking of naar Duitse legers. Er waren ook mensen die de producten hielden en
verkochten voor een veel hogere prijs. Dit wordt zwarte handel genoemd.
Tijdens de Hongerwinter was er een groot tekort aan voedsel en er werd dus veel aan zwarte
handel gedaan. Boeren verkochten hun gewassen voor abnormaal hoge prijzen en mensen
vertrokken massaal van de stad naar het platteland.
De Duitsers waren fel tegen de zwarte handel en ze bedachten zware maatregelen om dit
tegen te gaan. Maar toch hadden de Duisters er voordeel aan. Ze konden de schuld van de
schaarste op de zwart handelaren schuiven en later bleek dat de Duisters hun producten
grotendeels ook op de zwarte markt kochten.
Transportmiddelen
Lang na de eerste wereldoorlog waren er nog veel vernielingen te zien. Dit had een groot
nadeel voor de infrastructuur. Daarnaast kwam er een tekort aan brandstof. Waardoor de
bevolking geen gebruik meer maakte van de auto. Er werden oplossingen bedacht zoals
paarden voor auto’s, of de fietstaxi.
Als er werd gehandeld werd er gebruik gemaakt van grote schepen, vliegtuig en de trein.
De Duitsers wilde de handel gewoon door laten gaan, maar deze handel werd wel minder
dan ervoor. Een deel van de handel werd namelijk gebruikt voor oorlogvoering. In het laatste
oorlogsjaar werden bruggen gebombardeerd en wegen geblokkeerd. Dit deden de Duitsers
om de bevrijding van de geallieerden te hinderen.
Handel met andere landen
Voor de oorlog had Nederland veel handelscontacten met het buitenland, maar door de
oorlog verdwenen die. De Duitsers hadden het voor het zeggen op het gebied van handel en
verbood de bezette gebieden om handel te drijven met neutrale landen. Duitsland kocht nog
wel producten van Nederland, maar het was een groot deel van zijn afzetmarkt kwijt. De
economie verslechterde en schaarste ontstond.
Als uitzondering heeft Zweden, neutrale land tijdens de oorlog, wat voor Nederland
betekend. Tijdens de Hongerwinter heeft het Zweedse Rode Kruis boten met granen naar
Nederland vervoerd. Uiteraard met toestemming van de Duisters op voorwaarde dat er niet
werd gepropagandeerd. Zo kwamen er broden in de winkels te liggen en werden blikken met
voedsel uit vliegtuigen gegooid, operatie Manna genoemd.
Handelsverdragen
Ten tijde van de oorlog waren er in Nederland niet veel handelsverdragen. De Duisters
stelden namelijk de regels op voor de handel (met het buitenland). Je zou dus kunnen
zeggen dat Duitsland de handelsverdragen besloot.
Betaalmiddelen
Na mei 1942 was er een tijdlang geen sprake van het gebruik van munten. Er kwamen
zilverbonnen, deze bonnen waren een wettig betaalmiddel. Het betalingsverkeer herstelde
zich weer na de invoering van deze bonnen. Door de verdwijning van muntgeld werd er
noodgeld gedrukt door gemeenten en bedrijven. Dit gold eigenlijk alleen voor de
oorlogsdagen. Men is nog een half jaar bezig geweest met het slaan van munten, maar het
tekort bleef. Daarbij waren de Duitsers ook nog eens van plan om munten af te schaffen en
het metaal ervan te gebruiken voor oorlogvoering.
Distributiesysteem
Als gevolg van de crises werd in de jaren dertig al een aantal producten alleen op de bon
verkrijgbaar. Het doel van deze bonnen of ook wel het distributiesysteem was om schaarse
artikelen eerlijk te verdelen onder de bevolking. Iedere Nederlander had daarom ook een
distributiekaart waarop je bonnen kon krijgen. Hiermee kon je dan een bepaalde
hoeveelheid aan goederen kopen. Er kwamen al snel levensmiddelen op de bon, in juni 1940
waren dat brood, koffie en thee. Maar al snel stonden bijna alle levensmiddelen op de bon.
Er ontstond een handel in bonnen. Veel handelaren maakten misbruik van de situatie en
verkochten illegaal producten voor een erg hoge prijs.
Belasting
In 1942 kwam er een vennootschapsbelasting, deze werd door de Duitsers geïntroduceerd.
Dit is belasting op het inkomen die door een staat wordt geheven van rechtspersonen. Deze
belasting kwam de Duitsers goed uit. Wel werd het pas in 1945 echt ingevoerd.