Tijd van regenten en vorsten 1600-1700 6.3 Wetenschap

14‐5‐2014
Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700
6.3 Wetenschap en kunst
Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur?
Kenmerkende aspect:
• De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek.
• De wetenschappelijke revolutie
16e eeuw: Copernicus kwam met nieuw theoretisch model waarin de zon in het centrum stond. Hij kon het nieuwe wereldbeeld toen echter nog niet bewijzen (zie 5.2)
De kerk verwierp zijn theorie in het wereldbeeld van de kerk bleef de aarde het middelpunt van Gods perfecte schepping.
17e eeuw: geleerden zoals Keppler en Galilei gaan door waarnemingen en berekeningen de theorie van Copernicus wetenschappelijk
onderbouwen. De kerk dwong Galilei echter afstand te doen van zijn opvattingen en zou pas aan het einde van de 20e eeuw erkennen dat ze het onjuist hadden gezien. Galileo Galileï
YouTube: de telescoop een Nederlandse uitvinding
Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700
6.3 Wetenschap en kunst
Kenmerkende aspect:
• De wetenschappelijke revolutie
De kritische benadering van geleerden uit de
renaissance zoals Copernicus legde de basis voor
een wetenschappelijke revolutie in het denken in
de 17e eeuw.
Mensen bleven gelovig maar niet langer
vertrouwden de mensen blindelings op alles wat
in de Bijbel stond!
Bijvoorbeeld de humanisten zoals: Erasmus en Francis Bacon (1561‐1626).
= grondlegger wetenschappelijk denken:
•
kennis uitbreiden
experimenteren
via
observatie
en
•
kennis
alleen
betrouwbaar
indien
bewezen
door
zintuigelijke
waarnemingen
klassiek‐religieuze ideeën maken in 17e eeuw plaats voor modern‐wetenschappelijke ideeën =
Wetenschappelijke revolutie
1
14‐5‐2014
Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700
6.3 Wetenschap en kunst
Gevolgen wetenschappelijke revolutie
Ingrijpende verandering in de inzichten in de natuurkunde, wiskunde, sterrenkunde, scheikunde en biologie en de manier waarop deze wetenschappen bedreven werden. Hierdoor ontstond een compleet ander (wetenschappelijk) wereldbeeld.
Deze ontwikkelingen vonden in alle Europese landen plaats. De Republiek had voor wetenschappers extra voordelen vanwege de grote vrijheid. Voorbeeld uit Nederland
1.
Antoni van Leeuwenhoek (1632‐1723)
•
De microscoop(?), bacteriën, spermatozoa
Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700
6.3 Wetenschap en kunst
Voorbeeld uit Nederland
2. Jan Swammerdam (1637‐1680) •
Insecten, bevruchting
2
14‐5‐2014
Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700
6.3 Wetenschap en kunst
Voorbeeld uit Nederland
3. Frederik Ruysch ((1638‐1731)
Uit de beroemde Ruysch collectie (zie ook 1 & 2 )
3
14‐5‐2014
Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700
6.3 Wetenschap en kunst
Voorbeeld uit Nederland
4. Christian Huygens (1629‐1695) •
Kansrekening, ontwikkeling telescoop, slingeruurwerk, principe stoommachine
Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700
6.3 Wetenschap en kunst
Voorbeeld uit Engeland
5. Isaac Newton (1642‐1727)
•
Zwaartekracht, klassieke mechanica, differentiaalrekening en integraalrekening, kleurentheorie etc. Grootste wetenschapper allertijden (?)
4
14‐5‐2014
Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700
6.3 Wetenschap en kunst
Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur?
Kenmerkende aspect:
• De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek.
Opdrachtgevers voor kunstenaars
• Frankrijk, Engeland: het hof, koningen
• Spanje: het hof, koningen, de kerk
Gutiérrez (1680), De heilige familie William Dobson (1642), Charles II
Tijd van regenten en vorsten 1600‐1700
Charles le Brun (1660), Lodewijk XIV
6.3 Wetenschap en kunst
Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek stimuleerden de wetenschap en de cultuur?
Kenmerkende aspect:
• De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek.
•
De Republiek unieke situatie:
1. geen echte hofcultuur 2. hervormde kerk (geen afbeeldingen in de kerken!)
3. geen absoluut vorst dus meer vrijheid voor de kunstenaars De opdrachten kwamen • van burgers (de welvaart was hoog en om dit te laten zien was er veel vraag naar luxe goederen zoals drukwerk en schilderijen.)
•
maar schilders werkten ook zonder opdrachten voor de ‘anonieme markt’ (specialisatie en massaproductie, er zijn miljoenen schilderijen gemaakt in Nederland de 17e eeuw en ook gewone burgers konden zo kunst betalen en kopen.
Dit had invloed op de onderwerpen van de schilderijen:
• Alledaagse taferelen (genrestukken, bv Melkmeisje van Vermeer)
• Veel (groeps‐)portretten van rijke handelaren, patriciërs, regenten, schutterij. Vaak om maatschappelijke positie te onderstrepen.
• Landschappen, stadsgezichten
• Stillevens
• Historiestukken (schilderijen met voorstellingen uit de bijbel, geschiedenis of de mythologie, verhalen uit de Griekse en Romeinse tijd)
5
14‐5‐2014
Groepsportretten
De Nachtwacht (1632‐1642) maar officieel:
Namen personen, later “De compagnie van kapitein Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren.”
toegevoegd
Rembrandt zelf
Vuurt wapen af, waarschijnlijk de winnaar van het koningsschieten (onherkenbaar want waarschijnlijk niet betaald om zich te later vereeuwigen).
6