recht van de internationale handel

ALG. CONTRACTENRECHT







Verwijzingsregels, zie IPR, i.h.b. de Rome-I-Vo.
Materieel recht: de meeste rechtsstelsels hebben geen afzonderlijke regels
voor internationale (grensoverschrijdende) overeenkomsten of transacties
in het algemeen
Internationale instrumenten voor overeenkomsten in het algemeen (tgo.
bijzondere overeenkomsten zoals bv. Weens kooprecht)? Enkel:
Regels voor enkele bijzondere aspecten, bv. cessie (zie verder)
Soft law: Unidroit « Principles », PECL (Lando-commissie) & DCFR. De
verwijzingsregels zullen bepalen of ze kunnen gelden als toepasselijk recht
of enkel als contractuele bepaling
Modelwetten, bv. Uncitral model law electronic commerce; Draft Common
Frame of reference (DCFR)
ev. « optionele instrumenten ». Vb. van reeds bestaande : weens
kooprecht, europees merk, societas europea, internationaal testament
(enkel wb vorm), europese procedures (o.a. betalingsbevel, geringe V.).
UNIDROIT BEGINSELEN





Unidroit Principles for International Commercial contracts
« Principles », d.i. geen Verdrag of Modelwet
Eerste uitgave 1994
Uitgebreide uitgave 2004
Endorsed by Uncitral 2007
Beoogd toepassingsgebied: internationale handelsovereenkomsten
Geregelde materies: totstandkoming (inb. vertegenwoordiging),
geldigheid (wilsgebreken, bepaalde bedingen), interpretatie, « inhoud »,
nakoming, niet-nakoming en remedies, schuldvergelijking, cessie,
overgang van schulden, verjaring
Nieuwe hoofdstukken 2011: onwettigheid, pluraliteit van schuldenaars of
schuldeisers, voorwaardelijke verbintenissen, restitutie bij nietige
overeenkomsten
Niet geregeld: overgang van vorderingen andere dan door cessie
UPICC PREAMBULE








Preambule: Doel van de beginselen
Deze beginselen bevatten algemene regels voor internationale
handelsovereenkomsten.
Zij vinden toepassing indien partijen dit bij overeenkomst zijn
overeengekomen.
Zij kunnen worden toegepast indien partijen zijn overeengekomen dat op
hun overeenkomst algemene rechtsbeginselen, de "lex mercatoria" of
dergelijke van toepassing zijn.
Zij kunnen dienen als oplossing voor vragen die rijzen indien het onmogelijk
blijkt de relevante regel van het toepasselijk recht vast te stellen.
Zij kunnen worden gebruikt om regels van eenvormig internationaal recht
uit te leggen of aan te vullen.
Zij kunnen dienen als model voor nationale en internationale wetgevers.
Zie ook 1.4. : toepasselijk voor zover verwijzingsregel dat toestaat
UPICC– INTERPRETATIE EN
AANVULLING REGELS

Art. 1. 6 (vgl. 7 CISG) – Autonome interpretatie:

Uitleg en aanvulling van de beginselen:
(1)
Bij de uitleg van deze beginselen dient rekening te worden gehouden met
hun internationale karakter en met hun doelstellingen, waaronder de
noodzaak om de eenvormigheid in de toepassing ervan te bevorderen.
Vragen die binnen het toepassingsgebied van deze beginselen vallen
maar er niet uitdrukkelijk in zijn geregeld, dienen zoveel mogelijk te
worden beslist in overeenstemming met de beginselen die eraan ten
grondslag liggen.
Verder ook een verplichting zich te goeder trouw te gedragen in Art. 1.7:
(2)

(1)
(2)

Goede trouw
Iedere partij dient zich te gedragen overeenkomstig de in de
internationale handel geldende eisen van goede trouw.
Partijen kunnen deze verplichting niet uitsluiten of beperken.
Art. 1.9 Gewoonten en handelwijzen
UPICC– RECHTSHANDELINGEN







Art. 1.1: Contractsvrijheid
Art. 1.2: Geen vormvereiste
Art. 1.3: Bindende kracht van de overeenkomst
Art. 1.7: Verplichting zich te gedragen overeenkomstig de in de
internationale handel geldende eisen van goede trouw; art. 1.8.
rechtsverwerking
Bepaling van de « intentie » van partijen geschiedt volgens kenbaarheid
voor wederpartij, zie m.b. Art. 4.1 and 4.2 inzake uitleg van
overeenkomsten en eenzijdige rechtshandelingen
Gewoonten en handelwijzen – Art. 1.9
Regels inzake kennisgevingen in 1.10
UPICC– TOTSTANDKOMING








Lijkt sterk op CISG
2.1.1.: sluiten van de overeenkomst door aanbod en aanvaarding
of door een gedraging van partijen die voldoende is om consensus
aan te tonen.
Regels iz. aanbod en aanvaarding gelijkaardig aan CISG
Art. 2.1.12 (Geschriften ter bevestiging )
Art. 2.1.14 (Overeenkomst met bewust opengelaten bepalingen)
Art. 2.1.17 over vierhoekenbeding en 2.1.18 over beding van
vormvereisten voor wijzigende overeenkomst.
Verdergaand dan CISG: Art. 2.1.15 over aansprakelijkheid voor
onderhandelen (inb. afbreken onderhandelingen) in strijd met de
goede trouw
Regels iz. battle of forms (2.1.19 v) (NB. Rvgl: meestal knock out;
Engl = last shot; NL = first shot)
E-COMMERCE




Uncitral modelwet 1996 (1998), wv enkele bepalingen te vermelden:
- « databericht » omvat EDI, e-mail, telegram, telex en telefax
- Art. 5: Informatie magrechtsgevolg niet missen louter omdat het in de
vorm van een databericht is
- Art. 6: « geschrift »: toegankelijk om bruikbaar te zijn voor latere
referentie
- Art. 7: « handtekening »
- Art. 8: of een databericht een « origineel » kan zijn
- Art. 13: toerekening van databerichten (wie is de verzender)
- Art. 15: (1) tijdstip van verzending en (2) van ontvangst
UN Convention on the Use of Electronic Communications in International
Contracts 2005 (niet in werking)
EU Richtlijn 1999/93 elektronische handtekening
- verschillende gradaties van e-handtekening en hun rechtsgevolgen
EU Richtlijn 2000/31, kaderrichtlijn e-commerce
- Art. 9 behandeling van overeenkomsten: equivalentiebeginsel (met
enkele uitzonderingen)
- regels inzake informatieplichten, totstandkoming overeenkomst,
ontvangstbevestiging, …
UPICC–
VERTEGENWOORDIGING







Niet in CISG, geïnspireerd door Unidroit Conventie die niet in
werking is getreden
Behandelt de vertegenwoordigingsmacht, d.i. de externe
verhouding
Niet de interne verhouding (bv. contract van lastgeving) (2.2.1)
Macht door verlening ervan (uitdrukkelijke of stilzwijgende
volmachtverlening) (2.2.2); of macht ingevolge een door de
principaal veroorzaakt vertrouwen (2.2.5 (b))
Bij openlijke vertegenwoordiging ontstaat een rechtstreekse
verhouding principaal – wederpartij (2.2.3)
In beginsel geen rechtstreekse verhouding bij « undisclosed
agency » (2.2.4)
Aansprakelijkheid van de agent die buiten zijn volmacht handelt:
positief contractsbelang (2.2.6)
UPICC–
VERTEGENWOORDIGING



Art. 2.2.7 over belangenconflicten
Art. 2.2.9 over ratificatie
Art. 2.2.10 over het gevolg in de externe verhouding van de
beëindiging van de volmacht in de interne verhouding
UPICC– GELDIGHEID &
NIETIGHEID
Hoofdstuk 3 (niet te vinden in CISG) handelt over wilsgebreken die
recht geven op nietigverklaring van een overeenkomst of eenzijdige
rechtshandeling
Dwaling (art. 3.4 & 3.5)
-4 gevallen waarin aanvaard (gedeelde, veroorzaakt, in dwaling
gelaten, nog niet in vertrouwen op overeenkomst gehandeld)
-- mits ook aan volgende vereisten voldaan: relevant onderscheid, geen
zware nalatigheid, risico niet opgenomen of te dragen
Vergissing in verklaring of overbrenging van de verklaring
(misverstand, discrepantie wil-verklaring): wordt behandeld als een
dwaling van de verzender (3.6)
3.7.: negatieve reflexwerking van de regels iz. niet-nakoming:
“Een partij kan een overeenkomst niet wegens dwaling vernietigen
indien de omstandigheden waarop zij vertrouwde haar een vordering wegens
een tekortkoming verlenen of konden hebben verleend”.
UPICC– GELDIGHEID &
NIETIGHEID



Bedrog (3.8) door verkeerde informatie of verzwijging +
bedrieglijk opzet
Bedreiging (3.9) (vgl. « geweld »)
Buitensporig voordeel of onevenwicht (als gevolg van misbruik van
omstandigheden) (3.10) (vgl. gekwalificeerde benadeling)
UPICC– GELDIGHEID &
NIETIGHEID



Regels voor alle wilsgebreken in 3.11 en v.:
Toerekening van gedraging van derden: 3.11
Regels iz. de nietigverklaring (« avoidance », hier correct gebruikt,
niet zoals in CISG waar het ontbinding betekent):
door eenzijdige verklaring (3.14)
binnen redelijke termijn (3.15)
niet na bevestiging (confirmation) (3.12)

Effect = retroactief; de restitutieplicht is dus een niet-contractuele
verbintenis

Daarnaast ook schadevergoeding bij culpa in contrahendo
mogelijk (3.18)
UPICC– INHOUD OVK.
Uiteenlopende regels in dit hoofdstuk

Interpretatieregels zoals aanvulling ontbrekende bepaling indien
belangrijk voor de bepaling van de rechten en plichten (Art. 4.8

Art. 5.1.2: stilzwijgend aangegane verbintenissen vinden hun
oorsprong in (a) de aard en strekking van de overeenkomst; (b)
tussen partijen gebruikelijke handelwijzen en gewoonten; (c) eisen
van de goede trouw; (d) de redelijkheid.

Art. 5.1.3. Verplichting tot medewerking

Art. 5.1.4. Onderscheid resultaats- en inspanningsverbintenis

Art. 5.1.7.prijsbepalingsmechanismen: normale prijs;
partijbeslissing tenzij kennelijk onredelijk; derdenbeslissing; index

Art. 5.1.8. Overeenkomst voor onbepaalde duur: altijd opzegbaar
bij kennisgeving met redelijke opzegtermijn
UPICC– DERDENBEDING

Art. 5.2.1. v. Overeenkomsten ten gunste van een derde (met o.a.
een regel inzake verweermiddelen van de schuldenaar jegens
derde)
---
stipulator
beneficiary
(3rd party)
(provision) (original
contract)
promisor
resulting relationship
UPICC - NAKOMING

Modaliteiten van (nakoming van) de verbintenis:


Tijdstip van nakoming (Art. 6.1.1.)
Volgorde van nakoming (Art. 6.1.4.): in beginsel gelijktijdig
Plaats van nakoming (Art. 6.1.6):
- geldschuld: plaats van de schuldeiser (brengschuld)
- andere schuld: plaats van de schuldenaar (haalschuld)
Regels iz. geldschulden: betaalmiddelen (6.1.7 v.), betaalvaluta,
Regels voor het geval er een publieke vergunning is vereist (6.1.14 v.)

Hardship (gewijzigde omstandigheden) Art.: 6.2.1 v.

Regels iz. Nakoming als uitdoving van de verbintenis:

Art. 6.1.12-13: toerekening van betalingen



UPICC – NIET-NAKOMING






-
Overzicht remedies :
Opschorten nakoming
Nakoming (in natura)
Ontbinding en prijsvermidnering
Scahdevergoeding
Krachtlijnen:
Vrije keuze, geen hiërarchie van remedies (« pari passu ») (soms wel
een wezenlijke tekortkoming vereist)
Combineerbaarheid, ihb schadevergoeding en andere remedies
Grotendeels self-help (door eenzijdige verklaring)
Door kennsigeving (meestal binnen redelijke termijn)
UPICC – NIET-NAKOMING




« Niet-nakoming» van een verbintenis als algemeen (unitair) begrip (art.
7.1.1, verschuiving van «(breach of) contract » (CISG) naar nietnakoming verbintenis (UPICC)
Met het oog op de remedies voor niet-nakoming onderscheidt men:
- niet-nakoming veroorzaakt door de schuldeiser zelf (7.1.2): géén
remedie
- niet-nakoming niet toerekenbaar krachtens 7.1.7 (overmacht): enkel
opschorting van nakoming, ontbinding, en rente op geldschulden
- toerekenbare niet-nakoming « gezuiverd » zonder verwijl (7.1.4): enkel
opschorting nakoming en schadevergoeding
- toerekenbare niet-nakoming: alle remedies
Bepaling inzake exoneratiebedingen (exemption clauses): enkel indien
niet grof onredelijk (7.1.6)
UPICC – REMEDIES VOOR
NIET-NAKOMING


Recht om nakoming (in natura) af te dwingen
- bestaat altijd bij geldschulden (7.2.1) (geen uitzondering voor gevallen
waarin men het elders kan « verkopen »)
- in beginsel ook voor andere verbintenissen (7.2.2) tenzij nakoming
onmogelijk is of onwettig, onredelijk bezwarend, redelijkerwijze
beschikbaar elders, van strikt persoonlijke aard is;
- nakoming moet wel binnen redelijke termijn gevorderd worden
UPICC – REMEDIES VOOR
NIET-NAKOMING

Opschorting van nakoming (7.1.3.)
(de bepaling uit CISG iz. tekortkoming op voorhand ontbreekt, maar is
geïmpliceerd in 7.3.3)
UPICC – REMEDIES :
ONTBINDING




Gronden voor ontbinding:
- wezenlijke (fundamental) tekortkoming (7.3.1. (1) (2))
- of na verstrijken van een bijkomende termijn verleend voor nakoming
(Nachfrist, 7.1.5. en 7.3.1 (3))
- in geval van fundamentele tekortkoming op voorhand: 7.3.3. and 7.3.4.
Wijze van ontbinding (7.3.2):
- door kennisgeving
- in geval van laattijdige of gebrekkige nakoming moet dit binnen een
redelijke termijn gebeuren
Omvang van de ontbinding: het geheel van de verbintenissen, tenzij ze
over de tijd gespreid zijn en deelbaar zijn (7.3.6 (2)). Ev. Enkel
prijsvermindering ?
Gevolgen van ontbinding :
- bevrijding van nog uitstaande verbintenissen (7.3.5 (1))
- restitutie van geleverde prestaties (in natura dan wel in geld) (7.3.6.
(1))
- « overlevende bedingen » (surviving clauses) (7.3.5 (3))
- Schadevergoeding voorbehouden (7.3.5 (2))
UPICC – REMEDIES :
SCHADEVERGOEDING


Tenzij de tekortkoming niet toerekenbaar is (7.4.1.)
Algemene maatstaf voor schadevergoeding :
- positief contracstbelang (zie 7.4.2 (1), inb. gederfde winst)
- inb. immateriële schade (7.4.2. (2))
- inb. verlies van een kans (7.4.3.)
- begrensd door de vereiste van voorzienbaarheid (7.4.4)
- beperkt indien veroorzaakt door de schuldeiser of diens gebrek aan
schadebeperking (7.4.7, 7.4.8)
- inb. kosten van schadebeperking (7.4.8 (2))
UPICC – REMEDIES :
SCHADEVERGOEDING

-

Berekening van de schadevergoeding :
Laattijdige betaling van geld: rente (plus verdere schade) (Art. 7.4.9);
rentevoet in 7.4.9 (2, plaats van betaling); dies interpellat pro homine
(7.4.10)
In geval van redelijke vervangingstransactie : prijsverschil (plus verdere
schade) (Art. 7.4.5)
Courante prijs (Art. 7.4.6)
Schadebedingen: bindend tenzij kennelijk overdreven in verhouding tot
de werkelijke schade (7.4.13)
UPICC – SCHULDVERGELIJKING

Vereist verbintenissen van dezelfde aard tussen twee partijen
Perspectief is anders dan belgisch recht: niet automatisch maar doordat
een van de partijen het inroept – vereisten aan de ene en de andere
schuld verschillen dank ook
Ze kunnen verrekend worden (in schuldvergelijking gebracht) door een
eenzijdige kennisgeving van een partij:
wiens eigen schuld betaalbaar is (gerechtigd al na te komen)
wiens schuldvordering op de wederpartij (a) opeisbaar is en (b)
vaststaand of voortspruitend uit dezelfde overeenkomst
Geen « retroactief » effect

NB. Daarnaast blijft ook conventionele schuldvergelijking mogelijk



-
UPICC – CESSIE



Cessie (« assignment ») = overdracht van een recht (in eigendom)
Toepassingsgebied hoofdstuk 9.1:
- contractuele overdracht van contractuele rechten
- niet geïncorporeerd in een waardepapier (negotiable instrument)
(9.1.2.)
Beperkingen aan de cedeerbaarheid:
- indien cessie de nakoming merkelijk zwaarder maakt voor de
schuldenaar (9.1.3.)
- gedeeltelijke cessie ? Indien de schuld deelbaar is (9.1.4)
- cessieverbod (no-assignment clause) heeft geen werking t.a.v. de
cessionaris in volgende gevallen
(1) indien het om geldschulden gaat;
(2) indien de cessionaris te goeder trouw is (9.1.9)
UPICC – CESSIE
Vereisten voor cessie :
- moet de schuldvordering al bestaan ? De cessie kan op voorhand
geschieden en zal bij het ontstaan van het recht retro-actief intreden
(9.1.6)
- loutere overeenkomst cedent / cessionaris is voldoende : noch
toestemming schuldenaar noch kennisgeving aan schuldenaar is vereist
voor de cessie (eigendomsoverdracht ) als dusdanig (9.1.7)

Betaalplicht van de gecedeerde schuldenaar (9.1.10 v.):
- volgens de (volgorde van) kennisgeving
- bij kennisgeving door de cessionaris mits desgevraagd adequaat
bewijs van de cessie wordt geleverd door de cessionaris

UPICC – CESSIE
Cessus kan jegens cessionaris alle beschikbare verweermiddelen inroepen +
elke schuldvergelijking beschikbaar op tijdstip van de kennisgeving (9.1.13)
(valuta) + transfer
of property
assignor
assignee
(substituted
creditor)
(provision) (original
contract)
debitor cessus
resulting relationship
(substituted creditor)
UPICC – NIEUWE
SCHULDENAARS



Ch. 9.2.: Vervanging of toevoeging van een schuldenaar
3 Types:
- vervanging: oorspronkelijke schuldenaar bevrijd
- subsidiaire gehoudenheid van de oorspronkelijke schuldenaar
- solidaire gehoudenheid van oude en nieuwe schuldenaar (« joint and
several » in common law)
Verschillende bijzondere instellingen of betaalmiddelen kunnen in dit
schema worden ingepast – maar de meeste van die betaalmiddelen
houden wel een abstracte verbintenis van de nieuwe schuldenaar
(gedelegeerde) in
UPICC – VERJARING





Stelsel van een dubbele termijn: 3 / 10 jaar (art. 10.2)
- 3 jaar vanaf het kennen of behoren te kennen
- 10 jaar vanaf de dag waarop het recht kan worden uitgeoefend
Stuiting (renewal) van de verjaring door erkenning doet nieuwe termijn
van 3 jaar lopen (ook indien daarmee de 10 jaar wordt overschreden)
(art. 10.4)
Schorsing in geval van procedures (gerechtelijke, arbitrale of
gelijkaardige): art. 10.5 tot 10.7 – zonder de extensie zoals in CISG
Verlenging tot één jaar na ophouden van een belemmering die overmacht
vormt: art. 10.8
Gevolgen van verstrijken verjaringstermijn :
- « zwakke werking » (art. 10.9); indien toch betaald geen restitutie want
niet « onverschuldigd » (art. 10.11)
- schuldvergelijking blijft mogelijk tot de verjaring wordt ingeroepen (art.
10.10)
- Niet ambtshalve