Kennis van je rechtspositie

Kennis van je rechtspositie
Kennis van je rechtspositie maakt dat je weet waar je in een onderhandeling uit kunt komen en
voorkomt dat je akkoord gaat met voorwaarden waar je helemaal niet mee akkoord hoeft te gaan.
In het kader van de bezuinigingen vanuit de lokale overheid, bespreken we de twee belangrijkste
rechtsgebieden. Ten eerste het recht dat geldt wanneer de gemeente handelt vanuit haar publieke
taak. Bijvoorbeeld bij het verstrekken van subsidies. Dit is het publiekrecht of bestuursrecht. Ten
tweede het recht dat geldt als het gaat om het in gebruik geven van een (gemeentelijke)
sportaccommodatie aan de vereniging. Dit is het privaatrecht, in het bijzonder het onroerend
goedrecht.
De vereniging kan in relatie tot de gemeente te maken krijgen met zowel het privaatrecht als het
publiekrecht. Voor de beoordeling van de rechtspositie is het belangrijk om dit onderscheid direct te
maken.
Onderscheid tussen privaat- en publiekrecht
Het onderscheid is onder meer van belang als het gaat om de rechtsbescherming. Voor
publiekrechtelijke zaken is dat anders geregeld dan voor privaatrechtelijke zaken.
Het publiekrecht geeft de regels over de situaties waarin de overheid acteert vanuit haar publieke
taak. Dus zaken die typisch zijn voor een gemeente en bijvoorbeeld niet op het terrein liggen van
particuliere instellingen. Je kunt daarbij denken aan:
 Het besluit tot vergunningverlening voor de verbouwing van jouw accommodatie;
 Het besluit tot subsidieverstrekking voor een evenement van jouw vereniging;
 Een besluit over geluid- of lichthinder.
Het privaatrecht is van toepassing in situaties waarin de overheid optreedt buiten haar publieke
domein. Te denken valt aan situaties tussen de vereniging en de gemeente op het gebied van
bijvoorbeeld:
 een afspraak over het in gebruik geven van een sportaccommodatie;
 de vaststelling van de hoogte van de huur en andere voorwaarden in de huurovereenkomst
die gesloten zijn met de gemeente;
 het vestigen van een recht van opstal.
Het grootste verschil tussen privaatrecht en publiekrecht is dat binnen het privaatrecht in beginsel
gelijkheid van partijen geldt in die zin dat ervan wordt uitgegaan dat afspraken tussen partijen door
vrije onderhandeling tot stand komen. Dit heeft onder meer gevolgen voor de rechtsbescherming, die
binnen het publiekrecht voor de (verondersteld) zwakkere partij veel toegankelijker en sterker is.
Wel geldt dat er ook in het privaatrecht veel regelgeving is om de zwakkere partij te beschermen. Dit
zijn dan veelal situaties waarin particulieren een contract afsluiten met een bedrijf. Wanneer in het
privaat recht twee gelijkwaardige partijen tegenover elkaar staan, is er op het gebied van
rechtsbescherming minder voordeel van de één ten opzichte van de ander. Voor een vereniging geldt
dat zij in vrijwel alle gevallen gelijk wordt geschakeld met een bedrijf. Gevolg hiervan is dat de
vereniging wanneer het privaatrecht van toepassing is in veel gevallen niet de specifieke
rechtsbescherming krijgt die een particulier als (verondersteld) zwakkere contractspartij wel krijgt.
Hoewel het publiekrecht en het privaatrecht twee afzonderlijke rechtsgebieden zijn, wordt deze
scheidslijn soms toch minder duidelijk. Te denken valt bijvoorbeeld aan de situatie waarin jouw
vereniging een accommodatie huurt (privaatrecht), maar de gemeente op de huurprijs een bedrag in
mindering brengt vanwege subsidie (publiekrecht).
Uitgangspunt is dat de positie van de overheid, ook als zij optreedt als contractspartij binnen een
privaatrechtelijke rechtsverhouding (bijvoorbeeld de verhuur van een sportaccommodatie), een
wezenlijk andere is dan die van een particuliere wederpartij (bijvoorbeeld als de vereniging zaken doet
met een projectontwikkelaar). De overheid wordt nu eenmaal geacht het algemeen belang te
behartigen. Voor de overheid geldt dan ook een behoorlijk zwaar normenkader waaraan zij zich, ook
als zij in het privaatrecht acteert, moet houden.
Bron: Brochure Samen Scoren, Nederlandse Stichting voor vereniging en recht: hoofdstuk 2