De sociaalrechtelijke antimisbruikbepaling

Blijf met ons aan de spits van het sociaal recht
3 – 2013 – 11 t.e.m. 17 januari
De sociaalrechtelijke antimisbruikbepaling
Art. 26 – 29 Programmawet 27 december 2012 (BS 31 december 2012, tweede uitgave)
Dat fraudebestrijding een belangrijk onderdeel vormt van de eindejaarsprogrammawet 2012 is al
gebleken uit de SoCompacts van de voorbije weken.
Ook deze week vormt een antifraudemaatregel uit die programmawet het voorwerp van onze
SoCompact.
Het gaat met name om vier artikelen uit de programmawet die voorzien in de invoering van een
sociaalrechtelijke antimisbruikbepaling die moet toelaten vormen van wetsontduiking en
wetsontwijking tegen te gaan.
1.
Welke misbruiken worden geviseerd?
Volgens de tekst van de programmawet is er sprake van een sociaalrechtelijk misbruik “wanneer een
rechtsonderhorige door middel van een rechtshandeling of een kwalificatie van een rechtshandeling
zichzelf, in strijd met de doelstellingen van een of meerdere bepalingen van het sociaal recht, hetzij
buiten de toepassing plaatst van deze bepalingen, hetzij onder de toepassing plaatst van deze
bepalingen”.
Volgens de memorie van toelichting bij het wetsontwerp dat de programmawet van 27 december
2012 is geworden, gaat het met name om juridische operaties die worden verricht om een resultaat
te bekomen dat in strijd is met de doelstellingen van de sociale wetten. Het gaat hierbij zowel om
misbruiken op het vlak van de bijdragen als om misbruiken op het vlak van de uitkeringen of
prestaties.
Uit de titel van het hoofdstuk van de programmawet dat de bovenvermelde bepalingen bevat, blijkt
ook dat zowel gevallen van illegale wetsontduiking (bv. schijnzelfstandigheid) als gevallen van
“legale” wetsontwijking (bv. loonoptimalisatie) worden geviseerd.
Het blijft evenwel wachten op een koninklijk besluit dat zal bepalen op welke misbruiken de nieuwe
antimisbruikbepaling precies van toepassing zal zijn.
SoCompact is het e-zine van Van Eeckhoutte, Taquet & Clesse.
Drie Koningenstraat 3, 9051 Gent/SDW
T: 09/220 82 00 - [email protected] - www.bellaw.be
2
2.
Wat zijn de gevolgen van de vaststelling van een sociaalrechtelijk misbruik?
De vaststelling van een sociaalrechtelijk misbruik betekent niet dat de betrokken rechtshandeling of
kwalificatie van een rechtshandeling nietig is. De vaststelling heeft enkel tot gevolg dat de betrokken
rechtshandeling of kwalificatie van een rechtshandeling niet-tegenstelbaar is aan de openbare
instellingen van sociale zekerheid (RSZ, RVA, RKW,…) , de meewerkende instellingen van sociale
zekerheid (ziekenfondsen, kinderbijslagfondsen,…) en de sociaal inspecteurs.
3.
Wie moet wat bewijzen?
De instantie die zich op de antimisbruikbepaling beroept en de niet-tegenstelbaarheid inroept, moet
het bewijs leveren van het bestaan van het sociaalrechtelijk misbruik.
Volgens de memorie van toelichting betreft het een bewijs van een objectief gegeven. Er moet met
andere woorden geen subjectieve misbruikintentie van de rechtsonderhorige worden bewezen. Er
moet enkel bewezen worden dat het een juridische operatie betreft die strijdig is met het doel van
de wet.
Aan de rechtsonderhorige wordt wel de mogelijkheid gegeven om het tegenbewijs te leveren en dus
de toepassing van de niet-tegenstelbaarheid af te weren door aan te tonen dat hij geen
misbruikintentie had.
4.
Wanneer treedt de antimisbruikbepaling in werking?
Hoewel de bedoelde bepalingen uit de programmawet in werking getreden zijn op 10 januari 2013 (=
10 dagen na publicatie in het Belgisch Staatsblad), zal de sociaalrechtelijke antimisbruikbepaling
maar concreet uitwerking kunnen hebben na het uitvaardigen van het al vermelde koninklijk besluit
dat de geviseerde misbruiken vastlegt. De programmawet bepaalt immers uitdrukkelijk dat een
koninklijk besluit, na overleg in de Ministerraad en na advies van de Nationale Arbeidsraad, de
misbruiken waarop de bedoelde bepalingen van toepassing zijn, moet vastleggen.
Wordt dus zeker nog vervolgd…
Ester Van Oostveldt.
Meer informatie over dit onderwerp is te vinden in het Sociaal Compendium 12-13, hét standaardwerk van het
Belgisch arbeids- en socialezekerheidsrecht (www.sociaalcompendium.be)
SoCompact is het e-zine van Van Eeckhoutte, Taquet & Clesse.
Drie Koningenstraat 3, 9051 Gent/SDW
T: 09/220 82 00 - [email protected] - www.bellaw.be