ICT uitwerking vb geschiedenis 1ste graad

ICT en geschiedenis 1ste graad
In de Vroege Middeleeuwen was een gedegen intellectuele ontwikkeling het voorrecht van de clerus die de Latijnse taal beheerste. Later werd deze
geprivilegieerde situatie geleidelijk ondergraven. Steeds meer maatschappelijke groepen kregen toegang tot de vruchten van de wetenschappelijke
wereld. In dit proces speelde de volkstaalliteratuur een belangrijke rol. In het middelnederlandse taalgebied werd Jacob van Maerlant een belangrijk
pleitbezorger voor het in aangepaste vorm toegankelijk maken van de bestaande kennis voor een breed publiek. In de 13de eeuw legde hij de basis voor
de volkstalige didactische literatuur in de Lage Landen. Maar verspreiding van teksten was slechts mogelijk door het tijdrovend overschrijven, waarbij
elk handschrift een unieke tekstgetuige was. De uitvinding van de boekdrukkunst creëerde vanaf het midden van de 15de eeuw revolutionaire nieuwe
mogelijkheden tot wetenschappelijk onderzoek en verspreiding van kennis, ook inzake geschiedenis. Zowel de bronnen van de geschiedenis, als
wetenschappelijke detailonderzoeken en synthesewerken konden op vele exemplaren tegelijk toegankelijk worden gemaakt voor de geïnteresseerden,
op voorwaarde natuurlijk dat zij konden lezen. Ook in het onderwijs werd het gedrukte boek een onmisbaar instrument.
De stormachtige opgang van de computer vanaf het einde van de 20ste eeuw genereert een tweede "informatie- en communicatie revolutie". Deze
verandert ook het onderwijslandschap ingrijpend. Naast het boek wordt de gedigitaliseerde informatie een onmisbaar instrument bij het onderwijzen en
leren. Dankzij de hedendaagse informatie- en communicatietechnologie (ICT) lijken de eeuwenoude ambities van Van Maerlant ten volle te kunnen
worden verwezenlijkt. Deze ontwikkelingen creëren nieuwe mogelijkheden en uitdagingen voor het vak geschiedenis op school, zowel m.b.t. de
didactische hulpmiddelen als de concrete inhoudelijke invulling ervan. Onze samenleving, beheerst door nieuwsmedia en overspoeld door een
informatielawine, heeft meer dan ooit behoefte aan burgers die vaardig kunnen omgaan met het kritisch interpreteren van informatiemateriaal via ICT.
De transferabiliteit van de doelen die met het gebruik van ICT-bronnen gepaard gaat, is groot en kan moeilijk worden overschat. Niettemin is een
kritiekloos optimisme niet op zijn plaats. Want er wordt niet altijd zinvol omgegaan met de informatie via ICT. In de geschiedenislessen leren
leerlingen wel de nodige historische kritiek toepassen op klassieke, geschreven bronnen. Maar die reflex hebben ze niet altijd tegenover de aangeboden
digitale informatie. Daarom is het aangewezen om hen veelvuldig en structureel te wijzen op het toepassen van de zogenaamde ‘historische methode’
op de digitale info.
Een gezonde attitude aannemen tegenover het digitale aanbod kan via:
-
-
Identificatie van de website
Wie maakte de website?
Wat is de doelgroep? Wordt dit ook expliciet duidelijk gemaakt?
Aangeboden informatie: inhoud, presentatie (lay-out), linken met andere websites, …? Of welke historisch(e) tijdvak(ken) of eeuw(en) slaat
de info? Wordt er ook gesitueerd in de ruimte? En op welk(e) domein(en) van de socialiteit slaat de info? Is er ook een link met de
actualiteit?
Is de aangeboden informatie eerder beschrijvend of verklarend? Gebeurt dit neutraal? Of wordt er aan duiding gedaan? Zo ja, vanuit welke
invalshoek?
-
Wat maakt een website interessant en wat niet?
Wordt er verwezen naar andere bronnen? Zo ja, welke?
…
Raamplan ICT 1ste graad en geschiedenis
1 De leerlingen hebben een positieve houding tegenover ICT en
zijn bereid ICT te gebruiken om hen te ondersteunen bij het
leren
In de lessen
De leerlingen zijn enthousiast over verschillende
internettoepassingen in het multimedia–lokaal (zeer gericht
opzoekwerk aan de hand van op voorhand uitgezochte websites) en
over het klassikaal gebruik van cd-roms.
De leerlingen zijn positief over het gebruik van powerpoint tijdens de
lessen geschiedenis.
Aandacht voor vakwijzers: cf. leerplandoelstellingen.
2 De leerlingen gebruiken ICT op een veilige, verantwoorde en
doelmatige manier.
In de lessen
Powerpoints worden meestal door de leerkracht zelf gemaakt. Cdroms bij de handboeken bevatten ook verantwoorde informatie.
Tijdens internettoepassingen in het ICT-lokaal is er controle door de
leerkracht. Werkjes gemaakt op de computer moeten voldoen aan een
aantal goed afgesproken zaken. Korte toelichtingen over Google,
over de voor- en nadelen van Wikipedia.
Ze consulteren via een digitaal leerplatform de inhoudstafel van de
cursus, hoe bronnenkritiek toegepast kan worden, hoe een
bibliografie op te maken, de uitleg rond jaaropdrachten (bijvoorbeeld
opdracht rond het referentiekader), etc.
Buiten de lessen
De leerlingen gaan spontaan alle zoekopdrachten uitvoeren op het
internet. Ze worden in de les vertrouwd gemaakt met het feit dat de
gevonden informatie soms van slechte kwaliteit is. Een gezonde
attitude aannemen tegenover het internetaanbod is het streefdoel.
Buiten de lessen
Hier is weinig controle over de manier waarop leerlingen het internet
gebruiken.
Doelmatig werken met de computer houdt voor de leerlingen in dat
ze heel concrete zoekopdrachten moeten krijgen, dat ze gewezen
worden op de gevaren en dat ze aan een aantal afspraken moeten
voldoen. (Tijdens de les kan bijvoorbeeld getoond worden hoe het
wel en NIET moet.) Kritisch omgaan met bronnen is een zeer
belangrijk thema in de geschiedenisles.
2
3 De leerlingen kunnen zelfstandig oefenen in een door ICT
ondersteunde leeromgeving.
In de lessen
De leerlingen hebben meestal al een grote voorkennis van ICTIdem zoals in de lessen.
toepassingen, kunnen al vlot zelfstandig werken. Zij kunnen dan ook
al opvallend zelfstandig oefenen in het ICT-lokaal. Leerlingen
kunnen beschikken over een eigen cd-rom met oefeningen of
hotpotatoesoefeningen (oefenen vaardigheden situeren in tijd en
ruimte). 1ste jaar: gesloten oefeningen; 2de jaar: meer open oefeningen
(schrijven volzinnen, keuze tussen verschillende voorbeelden). Ook
ingescande artikels, met vraagstelling.
MAAR: Wat ze meestal wel missen, is de kritische ingesteldheid om
het internet te gebruiken als informatiedrager. Dit moet een blijvende
zorg zijn van de leraar.
4 De leerlingen kunnen zelfstandig leren in een door ICT
ondersteunde leeromgeving
In de lessen
De leerlingen kunnen zelfstandig leren aan de hand van cd-roms en
het internet. Powerpoint is een zeer dankbaar medium tijdens de
geschiedenisles. Internet bij de hand hebben is handig.
Gebruik van webquests. Aanbod blanco schema’s uit werkboek in
pdf-file. Zo kunnen de leerlingen de schema’s opnieuw maken.
Powerpoints van de leraar (alsook extra documenten) zijn
consulteerbaar via een digitaal leerplatform.
5 De leerlingen kunnen ICT gebruiken om eigen ideeën creatief
vorm te geven.
In de lessen
Leerlingen worden zelf uitgenodigd om een powerpoint te maken
rond een bepaald onderwerp. Ze kunnen goed overweg met het
Buiten de lessen
Buiten de lessen
Meest veilige leeromgeving: cd–roms (bij handboeken), enkele sites
uitgezocht door leerkracht.
Buiten de lessen
Idem zoals in de lessen.
3
programma, zijn creatief.
Ook het huiswerk kan op de computer gebeuren (bijv. mythe
opzoeken, goden Grieken en Romeinen, vergelijking politiek België
– politiek Athene, Rome, vergelijking film en geschiedenisles…). Zij
sturen hun werken via een digitaal leerplatform (of intranet) naar de
leraar, die remedieert.
De leerlingen mogen één en ander ook vorm geven via een eigen,
zelfgebouwde website.
6 De leerlingen kunnen met behulp van ICT digitale informatie
opzoeken, verwerken en bewaren.
In de lessen
Buiten de lessen
Voorbeelden van oefeningen:
Verder afwerken taken uit de lessen.
- Kennismaking met de oudheid – zaken uit ons dagelijks leven
verbinden met de oudheid, dit wordt opgezocht op het
internet.
- Goden en helden uit de Griekse mythologie – opzoekwerk op
het internet.
- Slavernij in het oude Rome.
- De domeinen van de beschaving: voorbeelden zoeken op het
internet.
- Mummificatie bij de Egyptenaren…
Informatie opzoeken vormt meestal geen probleem. Informatie
verwerken lukt mits sterke controle en begeleiding. Informatie
bewaren: geen probleem
Eventueel jaarwerk rond een historisch figuur.
Via digitaal leerplatform beschikken de leerlingen over een
uitgewerkte tijdlijn, werkblaadjes, vakwijzers en allerlei tips. Ook
verwijzingen naar sites die aan bod komen in de klas.
4
7 De leerlingen kunnen ICT gebruiken bij het voorstellen van
informatie aan anderen.
In de lessen
Buiten de lessen
Dit gebeurt waarschijnlijk wel maar er is weinig zicht op.
Voorbeelden: lessen over Athene en Sparta. De ene groep geeft les
over Athene, de andere groep geeft les over Sparta. Hierbij worden
het handboek, powerpoint en internet gebruikt.
De domeinen van de beschaving: de leerlingen gaan op zoek naar een
site/sites die verbonden kan/kunnen worden aan één van die
domeinen.
Ook voor groepswerk kan ICT aangesproken worden. Groepjes
kunnen elkaars documenten raadplegen. Interessant om
groepsopdrachten thuis te laten afwerken.
8 De leerlingen kunnen ICT gebruiken om op een veilige,
verantwoorde en doelmatige manier te communiceren.
In de lessen
Een ICT–opdracht kan eventueel via mail, leerplatform of intranet
doorgestuurd worden naar de leerkracht.
Via een forum kunnen de leerlingen dringende vragen of problemen
voorleggen aan hun begeleidende leerkracht. Enkel de leerlingen die
door die leerkracht begeleid worden, kunnen dit ook lezen en
eventueel commentaar of vragen toevoegen.
Leerlingen communiceren ook via dit kanaal met elkaar voor het
afwerken van groepstaken.
Buiten de lessen
Idem zoals in de lessen.
1
9 De leerlingen kunnen afhankelijk van het te bereiken doel
adequaat kiezen uit verschillende ICT-toepassingen
In de lessen
De kritische houding t.o.v. internet is hier zeer belangrijk.
Het is niet eenvoudig voor de leerlingen om op hun leeftijd adequaat
te kiezen.
De leerkracht geeft enkele voorbeelden van goede en foute
voorbeelden van keuzes m.b.t. ICT-toepassingen.
.10 De leerlingen zijn bereid hun handelen bij te sturen na
reflectie over hun eigen en elkaars ICT-gebruik
In de lessen
Klassikale evaluaties van opdrachten.
De leraar geeft regelmatig aanzetten tot zelfevaluatie. Bedoeling is
dat dit leidt tot attitudevorming: reflectie over het eigen handelen.
Buiten de lessen
Idem zoals in de lessen.
Buiten de lessen
Idem zoals in de lessen.
2