TAAK 1

Nederlands in vogelvlucht
Woorden kiezen – taak 3
1
TAAK
Algemene beoordeling en raadgevingen:
Evaluatiecijfer
AUTEURSRECHTEN
Het cursusmateriaal wordt ter beschikking gesteld onder een licentievorm die gratis
gebruik in een onderwijscontext (non-profit) mogelijk moet maken, zijnde de Creative
Commons-licentie ‘Naamsvermelding – NietCommercieel - GelijkDelen 2.0’.
De licentie bepaalt de voorwaarden voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermde
werken. Volgens de licentie mag het lesmateriaal alleen gebruikt worden voor nietcommerciële doeleinden en mits er verwezen wordt naar de Vlaamse overheid. Het
materiaal mag door gebruikers vrij worden aangepast indien de nieuwe lesmaterialen
die zo ontstaan terug onder dezelfde voorwaarden ter beschikking worden gesteld. De
Vlaamse overheid blijft eigenaar van het materiaal.
Belangrijk: bovenstaande samenvatting is enkel ter info, ze beperkt op geen enkele
wijze de voorwaarden die in de volledige licentietekst beschreven worden; zie hiervoor
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.0/be/legalcode.nl.
Elk verkeerd gebruik van het cursusmateriaal in en buiten Vlaanderen zal bestraft
worden.
© Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
Nederlands in vogelvlucht
Woorden kiezen – taak 3
© Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
2
Nederlands in vogelvlucht
Woorden kiezen – taak 3
3
Taak 1 : Welke idiomen uit oefening 2 - les 8 zijn op de onderstaande omschrijvingen
van toepassing?
01. op wie de woorden van toepassing zijn, moet de woorden ter harte nemen:
_________________________________________________________________
02. in moeilijkheden houdt de hoop op betere tijden mensen op de been:
_________________________________________________________________
03. wie veel scheldt en raast, zet niet door, als het erop aankomt:
_________________________________________________________________
04. iets wat niet mag, is altijd aantrekkelijk:
_________________________________________________________________
05. buren kunnen iemand eerder hulp verlenen dan bloedverwanten:
_________________________________________________________________
Taak 2 : Welk woord ontbreekt er in de volgende idiomen?
01. iemand de __________ afsteken: iemand overtreffen
02. het ____________ met het badwater weggooien: het goede tegelijk met het
slechte wegwerpen
03. een cent in ____________ bijten: erg gierig zijn
04. bij de duivel te ___________ gaan: zijn geheim aan de vijand toevertrouwen
05. schoon _________ maken: wegnemen wat niet deugd, opruimen
06. op de ___________ gaan: failliet gaan
07. iemand een ____________ onder de riem steken: iemand moed inspreken
08. z’ n ___________ uitsteken: risico durven nemen
09. ________ op het vuur gieten: een ruzie nog verergeren
10. de ___________ ontspringen: iets onaangenaams ontkomen
© Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
Nederlands in vogelvlucht
Woorden kiezen – taak 3
4
Taak 3 : De onderstaande stukjes illustreren dat idiomen een tekst levendiger
maken.Wat betekenen ze?
De presentator zegt: “U hoorde een concerto per il violoncello van Joseph Haydn in C major,
moderato, uitgevoerd door de Academy van Saint Martin-in-the-Fields onder leiding van Sir
Neville Marriner en met Lynn Harrell op de cello.” Jawel, dat zegt hij. En onrechtstreeks zegt
hij tegelijkertijd waarom ik doorgaans de pee heb aan klassieke muziek: ik begrijp er niets
van.
Als ik bedenk dat sommige mensen veel geld veil hadden om die finale-avond live bij te
wonen, dan moet ik toch wel slikken.
“Die Hollanders zijn zeker op hun hoofd gevallen”, roept de Kamervoorzitter uit als hij over
het Nederlandse pleidooi voor een Groot-Nederland hoort.
Taak 4
Zoek in kranten en tijdschriften drie zinnen met een idioom. Schrijf er de betekenis van de
idiomen bij.
© Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
Nederlands in vogelvlucht
Woorden kiezen – taak 3
Taak 5 : Verklaar de volgende termen
a. uit het medische jargon: fantoompijn - telegraafpols - afscheidsfoto
b. uit de politiek: de broekriem aanhalen - amendement - parlementaire onschendbaarheid
c. uit de studententaal: hengsten - een boender - de preses
© Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
5
Nederlands in vogelvlucht
Woorden kiezen – taak 3
6
Taak 6
Deze taak houdt diverse opgaven in:
een tekst lezen, woorden zoeken, woorden/begrippen verklaren, vragen over de inhoud van de
tekst beantwoorden.
De tekst “Zorgen om de lucht” gaat over de vervuiling van ons leefmilieu. Het is een
wetenschappelijke tekst met enkele specifieke begrippen en een aantal moeilijke woorden.
Sommige worden door de auteur uitgelegd, maar niet allemaal.
We splitsten de tekst in twee delen.
DEEL 1
Zorgen om de lucht
Inleiding
Elk jaar treedt boven Antarctica een tijdelijke vermindering op van de concentratie van het
ozongas dat de aarde tegen de ultraviolette straling van de zon beschermt. Het verschijnsel
doet zich voor in het najaar, maar is de jongste jaren gegroeid in omvang en hardnekkigheid.
De vrees bestaat dat het zich zal uitbreiden naar andere delen van het aardoppervlak.
Een gat in de ozonlaag is de alarmerende kreet die de jongste jaren nauwelijks uit de lucht is
geweest. Over de oorzaak schijnen de wetenschappers het voor het merendeel eens geworden:
het zijn de chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk’s) die gebruikt worden als gasvulling voor
spuitbussen, schuimplastiek en andere industriële producten.
En terwijl de ultraviolette straling zich langzaam een weg lijkt te boren door de atmosfeer,
waarschuwen de geleerden voor een andere dreiging die van onderuit komt. Door het massaal
gebruik van fossiele brandstoffen en de grootschalige ontbossing stapelt koolstofdioxide in de
atmosfeer zich op. Dit gas slorpt de infraroodstraling op waarmee de aarde afkoelt, waardoor
de temperatuur zal stijgen: het gevreesde broeikaseffect. Wetenschapslui voorspellen voor de
komende decennia een merkbare
opwarming van de aarde, met in het kielzog daarvan een ecologische en economische
ontwrichting van de aarde.
Ozon
Ozon is zuurstof. Normale zuurstof, zoals die welke we gebruiken voor de ademhaling,
bestaat uit moleculen van twee zuurstofatomen. Bij ozon zitten drie atomen in een molecuul;
het is ‘superzuurstof’. Ozon ontstaat doordat de UV-straling van de zon zuurstofmoleculen
splijt, waardoor losse atomen ontstaan die zich aan resterende moleculen hechten. Daardoor
wordt ozon slechts in noemenswaardige hoeveelheden
aangetroffen waar de UV-intensiteit voldoende sterk is: boven een hoogte van 15 kilometer.
Onder dat niveau komt deze straling vrijwel niet voor, omdat ozon zelf een efficiënte UVopslorper is. De drieatomige moleculen die hun bestaan danken aan de UV-straling,
beschermen met hun eigen aanwezigheid de onderliggende luchtlagen tegen deze straling.
© Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
Nederlands in vogelvlucht
Woorden kiezen – taak 3
Het is een gelukkige omstandigheid, want ultraviolet licht heeft een verwoestend effect
op organische moleculen, waardoor het ernstige letsels veroorzaakt bij levende wezens. Het
verstoort de stofwisselingsprocessen van planten en veroorzaakt bij de mens onder meer
oogziekten en huidkanker.
Opgave 1
Welk woord of begrip uit de tekst past bij de volgende verklaringen?
Let op de spelling!
1. de zuidpool
________________________________________________________________
2. kolen, olie en gas voor verwarming, electriciteit en transport
______________________________________________________________
3. gashulsel dat de aarde omgeeft; dampkring
________________________________________________________________
Opgave 2
Geef een verklaring voor de volgende woorden.
1. decennium
________________________________________________________________
________________________________________________________________
2. broeikaseffect
________________________________________________________________
________________________________________________________________
3. ozon
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
© Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
7
Nederlands in vogelvlucht
Woorden kiezen – taak 3
8
DEEL 2
Koolstofdioxide
Bij alle verbrandingsprocessen wordt koolstofdioxide geloosd in de lucht. Ook als
gevolg van de ontbossing worden massale hoeveelheden organisch materiaal in
koolstofdioxide omgezet, terwijl aan de andere kant de capaciteit van het aardoppervlak om
dit gas te absorberen afneemt.
Koolstofdioxide is een kleurloos, geurloos en niet giftig gas, dat de eigenschap heeft infrarode
warmtestraling op te slorpen. Met meer van dit product in de lucht vermindert het vermogen
van de aarde om af te koelen. Op termijn kunnen de consequenties dramatisch zijn. De
temperatuur van het aardoppervlak stijgt, met uit de hand lopende klimatologische
verschuivingen als gevolg.
De grote zorg daarbij is de stabiliteit van de ijskappen aan de polen. De computermodellen
tonen aan dat de temperatuurstijging meer uitgesproken zal zijn aan de polen dan in de
tropische gebieden. Men vreest daarom dat zelfs een geringe toename van de gemidddelde
temperatuur de kolossale ijsmassa’s op Groenland en Antarctica zullen doen smelten .
Daardoor zou het gemiddelde zeeniveau aanzienlijk kunnen stijgen.
Het proces lijkt aan de gang te zijn. In de loop van de 20ste eeuw is het zeeniveau met 15 cm
gestegen. Een temperatuurstijging van 2° zou de zeespiegel met nog eens 30 cm omhoog
drijven. Laaggelegen landen als Banglasdesh en Nederland worden dan, nog meer dan nu al
het geval is, bedreigd door de oprukkende zee. Op termijn zullen catastrofale overstromingen
onafwendbaar zijn.
Bovendien zouden de veranderende temperaturen ook het normale windenpatroon op aarde
kunnen wijzigen. Sommige continentale streken, die nu vochtig en vruchtbaar zijn, zullen te
lijden hebben van droogten, die niet enkel de plaatselijke ecologie maar ook de economie
ernstig kunnen aantasten.
Slot
Het is een somber toekomstbeeld. Of misschien toch niet, juist omdat het een
toekomstprognose is. De realiteit van vandaag laat nog de gelegenheid preventief op te treden.
Computermodellen die de toekomst voorspellen, houden geen rekening met zichzelf. Het
vooruitzicht dat zijzelf presenteren, kan de maatregelen uitlokken die
noodzakelijk zijn om hun voorspellingen tot onwaarheid te maken.
© Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
Nederlands in vogelvlucht
Woorden kiezen – taak 3
Opgave 3
Welk woord of begrip uit de tekst past bij de volgende verklaringen?
Let op de spelling!
1. schommelingen
____________________________________________
2. rampzalig
____________________________________________
3. gevolgen
____________________________________________
4. studie van en onderzoek naar de invloed van de mens op de ruimte en omgekeerd;
wisselwerking tussen de mens en zijn omgeving
_____________________________________________
5. vermogen om
_____________________________________________
Opgave 4
Geef een goed Nederlands woord voor:
1. absorberen
___________________________________________
2. kolossaal
___________________________________________
3. presenteren
___________________________________________
4. prognose
___________________________________________
5.preventief
____________________________________________
© Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
9
Nederlands in vogelvlucht
Woorden kiezen – taak 3
Opgave 5
Beantwoord de volgende vragen over de volledige tekst met juist of onjuist:
1. Het gebruik van cfk’s veroorzaakt het gat in de ozonlaag.
2. De ultraviolette straling kan door dit gat de aarde bereiken en schade aanrichten.
3. Fossiele brandstoffen helpen het gat te dichten.
4. Een toename in de verbranding van fossiele brandstoffen doet de koolstofdioxide
in de lucht stijgen.
5. Koolstofdioxide absorbeert infrarode warmtestraling.
6. Hoe meer koolstofdioxide, hoe groter de capaciteit van de aarde om af te koelen.
7. Volgens computervoorspellingen zullen overstromingen en droogten het gevolg zijn
van de globale opwarming.
8. Het is een somber toekomstbeeld, indien er geen ingrijpende maatregelen worden
genomen.
© Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
10