Onderwijsinhoudelijk jaarplan 2016-2017
advertisement
Onderwijsinhoudelijk jaarplan 2016-2017 “Mensen verschillen in de betekenis die ze aan veranderingen geven. Daarom is het van belang aandacht en ruimte te geven aan het proces van betekenis geven bij veranderingen. Die betekenis ontstaat in dialoog tussen mensen.” (Peter Senge ) “Voor succesvolle veranderingen is het nodig dat over langere tijd consequent dezelfde koers is gevaren. Ondanks de druk van buiten en de waan van de dag, is het oorspronkelijke doel altijd in beeld gebleven.” (Jim Collins) Inhoud Inleiding ............................................................................................................................................3 Missie ................................................................................................................................................5 Visie ...................................................................................................................................................5 Doel....................................................................................................................................................5 De kernwaarden van het Dalton onderwijs.......................................................................................7 Samenwerken .................................................................................................................. 7 Vrijheid en verantwoordelijkheid .................................................................................... 7 Effectiviteit ....................................................................................................................... 7 Zelfstandigheid ................................................................................................................. 8 Reflectie ............................................................................................................................ 8 Borging ............................................................................................................................. 8 Aspecten van het daltononderwijs in relatie tot de bekwaamheidseisen voor leraren. ....................9 Pedagogiek in het licht van de DaltonVisie ..................................................................... 9 Rol van de docent ............................................................................................................. 9 Keuze van competenties ................................................................................................... 9 Interpersoonlijk competent..........................................................................................10 Pedagogisch competent ................................................................................................10 Didactisch competent...................................................................................................10 Organisatorisch competent ..........................................................................................11 Competent in samenwerken met collega's ..................................................................11 Competent in samenwerken met de omgeving ...........................................................11 Competent in reflectie en ontwikkeling ......................................................................12 Onderwijsinhoudelijk jaarplan ........................................................................................................16 Het jaarplan ....................................................................................................................17 2 Inleiding “In the old days the student went to school to get what the school had to offer him: now he goes to school to satisfy a definite need for self-development"- Helen Parkhurst Leerlingen die nu in groep 8 zitten gaan waarschijnlijk rond het jaar 2075 met pensioen. We kunnen ons nu al nauwelijks een voorstelling maken hoe de maatschappij er over 10 jaar uitziet, laat staan over 50 jaar. Is het dan niet een wijze raad om ons eerst af te vragen wat voor soort leerling wij aan het einde van een schoolloopbaan willen zien, in plaats van ons bezig te houden met de prestatiedruk van de overheid op het gebied van hogere CITO- en examenscores? We spreken over de kenniseconomie, de globalisering, jobrotation, over levenslang leren. Maar welke mensen passen daarbij? Over welke kwaliteiten moeten deze mensen beschikken? Dan praten we niet meer over scores, maar over opvoeding. Helen Parkhurst vond al dat onderwijs een brede functie heeft: onderwijs behoort leerlingen cultureel en moreel te vormen zodat ze zelfredzaam zijn en zich sociaal verantwoordelijk voelen: ze zijn geoefend in, gewend aan en voorbereid op het leven, het werken en het samenleven in de toekomstige maatschappij. Kortom, het gaat om persoonsvorming en socialisatie. Zoals Parkhurst zich verzette tegen de misstanden in het stilzit- en luisteronderwijs van haar tijd, zo zoekt het daltononderwijs in de 21e eeuw de menselijke maat in een wereld vol moderniteit waar alles gericht is op efficiency en doelmatigheid. En daarmee zijn we direct beland bij de kern, namelijk de simpele vraag: Waar is onderwijs voor bedoeld? Er wordt tegenwoordig teveel gepraat over de kwalificerende inhoud van het leren (namelijk het curriculum, denk daarbij aan de discussie over de Rekentoets) en te weinig over waar dat leren eigenlijk voor bedoeld is. De focus van de overheid ligt nog steeds eenzijdig op de cognitieve opbrengsten, het gaat nauwelijks over leerwinst die hoort bij een brede vorming. Terwijl die vorming – ontwikkelingsgericht onderwijs – broodnodig is: het ondersteunt leerlingen in hun identiteitsontwikkeling, hun sociale betrokkenheid en hun democratisch burgerschap. Daltonscholen doen het anders, zij weten dat dalton education niet alleen onderwijs is, maar ook vorming: Zij geven vanuit een eigen visie invulling aan het stimuleren van creativiteit, kritisch denken, probleemoplossend vermogen en samenwerking: dat zijn de 'skills' van de 21 eeuw. Zijn Daltonscholen daadwerkelijk in staat om deze aspecten van de persoonlijkheidsvorming te ondersteunen? De kernwaarden van ons daltononderwijs moeten in de praktijk juist zichtbaar maken welke meerwaarde, welke toegevoegde waarde ons onderwijs voor de toekomst heeft. 'Mensen zonder vrees' heeft de wereld nodig, aldus Parkhurst. Mensen die zelfsturend, initiatiefrijk, verantwoordelijk en sociaal in het leven staan. 3 Onder 'hard skills' worden specifieke kennis en vaardigheden verstaan, die kunnen worden gedefinieerd en gemeten. Voorbeelden van hard skills zijn vaardigheden zoals: * lezen en schrijven * rekenen * het spreken van een vreemde taal * de vaardigheid om bepaalde computerprogramma's of speciale apparatuur te gebruiken. Onder 'soft skills" verstaan we persoonlijke, emotionele, sociale en intellectuele vaardigheden. Soft skills is een verzamelnaam voor de persoonlijke eigenschappen, sociale vaardigheden, communicatieve vaardigheden, persoonlijke gewoonten, respect en optimisme die kleur geven aan de relaties met anderen: * informatievaardigheden, organisatievaardigheden * probleemoplossend vermogen * reflecteren, kritisch denken * teamwork in een groep * op opbouwende wijze omgaan met culturele verschillen (culturele intelligentie) * het motiveren van zichzelf en anderen * coachen * luisteren * metacognitieve vaardigheden * zelfvertrouwen. Vanuit het gedachtegoed van Helen Parkhurst gekoppeld aan the New Pedagogies for Deep Learning, neemt de AkkerDijk als uitgangspunt Collaboration in relatie tot de andere vaardigheden. 4 Missie "Daltononderwijs is iedere leerling gegund" Daltononderwijs staat voor een brede vorming (zowel cognitief, cultureel, sportief en sociaal-emotioneel) die bijdraagt aan een sterke persoonsontwikkeling. Daltononderwijs is adaptief onderwijs dat leerlingen past en uitnodigt om op basis van (zelf)vertrouwen uitdagingen aan te gaan om zich verder te ontwikkelen. Het kritisch onderzoekend benaderen van moderne ontwikkelingen en inzichten is op een daltonschool vanzelfsprekend. Daarmee gaat het daltononderwijs voortdurend met zijn tijd mee, zonder de doelmatigheid van onderwijs en de inbreng van een ondernemende leerling uit het oog te verliezen. Visie "De opbrengst, dat ben ik" Het Daltononderwijs geeft inhoud aan een brede vorming waarbij intellectuele- en creatieve groei in evenwicht zijn met sociale en persoonlijke groei. Een leerling wordt uitgedaagd het beste uit zichzelf te halen. Het Daltononderwijs biedt daartoe een leef- en leeromgeving waar leerlingen worden uitgedaagd zich te ontwikkelen tot mensen zonder vrees met een kritische en democratische grondhouding. Het Daltononderwijs wil een wezenlijke bijdrage leveren aan haar leerlingen om hen in staat te stellen te kunnen functioneren in een complexe samenleving door ondernemend en zelfverantwoordelijk te zijn in het leven, in het werken en in het samenleven. Doel "The fearless human being" Het Daltononderwijs stelt zich ten doel om het onderwijs efficiënter in te richten door de kerndoelen met betrekking tot de leerinhouden van het onderwijs af te stemmen op de behoeften, interesses en competenties van leerlingen. Een Daltonleerkracht leidt dit leerproces waar het nodig is en begeleidt het waar dat kan. Hij of zij stelt zich ten doel om het zelf werken en het met elkaar werken van leerlingen in een veilig pedagogisch klimaat te bevorderen door hen daartoe de ruimte te geven. Een Dalton leerling stelt zich ten doel om op een ondernemende en onbevreesde wijze zich kennis en vaardigheden eigen te maken. in het samenleven. 5 De twee gedachtes achter Parkhursts Dalton Plan, 'freedom' en 'interaction of group life', zijn in Nederland niet letterlijk vertaald en overgenomen. Het Nederlandse daltononderwijs kent van oorsprong drie Daltonprincipes: vrijheid in gebondenheid, zelfstandigheid en samenwerken. De drie Nederlandse Daltonprincipes corresponderen inhoudelijk niet geheel met de oorspronkelijke principes van Parkhurst. Ook de invulling van wat als de principes van het daltononderwijs geldt, is in de loop van de tijd geëvolueerd. "Freedom and responsibility perform the miracle" Vrijheid is het eerste Daltonprincipe, maar als het gerelateerd wordt aan onderwijs kan het een verwarrend begrip zijn. Soms associëren ouders het met vormen van een antiautoritaire opvoeding of met een soort 'vrijheid-blijheid'. Vrijheid in het Daltononderwijs betekent heel wat anders. Op Daltonscholen heerst er geen vrijblijvendheid. Leerlingen mogen er niet zo maar doen wat ze willen en ze hebben ook niet de vrijheid om niet naar school te gaan. In het Daltononderwijs krijgen leerlingen wel de vrijheid hun schoolwerk naar eigen inzicht te plannen. Daltononderwijs is geen onderwijs waar leerlingen met de armen over elkaar afwachten tot de leerkracht opdrachten geeft. Leerlingen leren er initiatief te nemen en krijgen ruimte om naar eigen inzicht te werken. Dat bereidt hen voor om later, in de maatschappij, in vrijheid te kunnen leven en werken. Door leerlingen vrijheid te geven wordt onderwijs iets van het kind zelf. Hij wordt, wat tegenwoordig populair genoemd wordt, (mede)eigenaar van zijn eigen leerproces. Als er al zoiets is als een 'ideale Dalton leerling', dan is dat in ieder geval een leerling die met een plannetje in zijn hoofd 's morgens naar school gaat, over wat hij die dag gaat doen. Vrijheid maakt van leerlingen ondernemende leerlingen. De vrijheid die een leerling op een Daltonschool krijgt, is altijd een vrijheid in gebondenheid. Hij moet leren rekening te houden met anderen, verantwoordelijkheid te dragen over zijn keuzes en verantwoording af te leggen over zijn werk en zijn resultaten. In de praktijk van het Daltononderwijs wordt vrijheid vooral geconcretiseerd in het geven van keuzevrijheid. Leerlingen mogen op Daltonscholen, met mate, kiezen wat ze willen leren, in welke volgorde ze hun werk willen doen, waar ze willen werken, soms ook met welk materiaal ze werken en vaak ook of ze alleen of samen werken. Het dragen van verantwoordelijkheid voor het in vrijheid handelen op school is iets dat leerlingen proefondervindelijk moeten leren. En zoals bij al het leren, worden ook hier fouten en vergissingen gemaakt. Dat mag ook op Daltonscholen, moet zelfs tot op zekere hoogte, want van het maken van fouten leer je. Wanneer leerlingen bang zijn voor het maken van fouten zorgt dat voor onzekerheid en voor een gebrek aan durf om te experimenteren en om je grenzen te verkennen en te verleggen. Op Daltonscholen is leven het meervoud van lef. "The socialisation of the school" Parkhurst leerde leerlingen samenwerken door ze samen te laten werken. Ze gaf leerlingen de gelegenheid om elkaar te consulteren als hulp bij het uitvoeren van taken vereist was. Zo ontwikkelt, volgens haar, bij de meeste kinderen socialiteit zich op een natuurlijke wijze. Leerlingen leren van elkaar en leren tegelijkertijd met elkaar om te gaan en rekening te houden met anderen. Het gaat Parkhurst ook om het samen leven en samen leren van leraren en leerlingen en van leraren onderling. Het leven op school moet op het gemeenschapsleven lijken: ruimte bieden aan wederzijdse afhankelijkheid en verantwoordelijkheid. 6 De kernwaarden van het Dalton onderwijs Samenwerken "The school functions as a social community" Een Daltonschool is een leefgemeenschap waar leerlingen, leerkrachten, ouders, schoolleiding en bestuur op een natuurlijke en gestructureerde wijze samen leven en werken. Een Daltonschool is ook een leeromgeving waar leerlingen en leerkrachten iets van en met elkaar leren. Doordat leerlingen samen met leerkrachten en medeleerlingen aan hun leertaken werken, leren zij met elkaar om te gaan en leren zij dat zij elkaar kunnen helpen. Het verwerven van kennis en vaardigheden in samenwerking met anderen kan het leren vergemakkelijken. Leerlingen leren dat er verschillen bestaan tussen mensen. Ze leren naar elkaar te luisteren en respect te hebben voor elkaar. Als leerlingen met elkaar samenwerken, ontwikkelen ze sociale vaardigheden en leren ze reflecteren op de manier waarop ze leren, zoals het beoordelen van een eigen inbreng en die van een medeleerlingen, het aangaan van de dialoog, het leren omgaan met teleurstellingen en het ervaren van een meeropbrengst uit de samenwerking. Het uiteindelijke doel is democratisch burgerschap. Een Daltonschool is een oefenplek voor democratisering en socialisering. Vrijheid en verantwoordelijkheid "Freedom and responsibility together perform the miracle" Vrijheid is noodzakelijk om eigen keuzes te kunnen maken en eigen wegen te vinden. Vrijheid in het Daltononderwijs is de gelegenheid krijgen om het taakwerk zelf te organiseren. De opgegeven leerstof en de eisen die daaraan worden gesteld, de tijdslimiet, de werkafspraken en de schoolregels vormen de grenzen waarbinnen de leerlingen hun vrijheid leren gebruiken. Een leerling leert verantwoordelijkheid voor zichzelf en zijn omgeving te dragen, als zijn omgeving hem daarvoor de ruimte en mogelijkheden biedt. Door leerlingen meer vrijheid te bieden kunnen zij eigen keuzes maken en een actieve leerhouding ontwikkelen. Maar vrijheid betekent niet dat alles zomaar kan en mag. Het is een taak van de leerkracht om iedere leerling een structuur te bieden om vrijheid binnen grenzen te leren hanteren. Leerlingen krijgen de ruimte om te ontdekken en te experimenteren, maar worden tegelijk ook geconfronteerd met de relatie tussen wat ze doen en wat dat oplevert. Dat is voor leerlingen een geleidelijk leerproces, waarin zelfkennis en zelfinschatting een grote rol spelen. Effectiviteit Dalton is een "Efficiency measure" Dalton is een maatregel om effectiever te werken: 'a simple and economic reorganization of the school'. Effectiviteit en efficiency vooronderstellen duidelijkheid over de onderwijsopbrengsten. Parkhurst vindt dat het onderwijs een brede functie heeft. Onderwijs behoort kinderen en jeugdigen ook cultureel en moreel te vormen, zodat ze zelfredzaam en sociaal verantwoordelijk worden: geoefend in, gewend aan en voorbereid op leven, werken en samenleven. Het daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. Een taak als drager van de te leren vaardigheden en kennis biedt optimaal gelegenheid om tot een doelmatige inrichting te komen. Een taak op maat houdt een leerling doelmatig en functioneel bezig. 7 Zelfstandigheid "Experience is the best and indeed the only real teacher" Zelfstandig leren en werken op een daltonschool is actief leren en werken. Een leerling wil doelgericht een klus klaren en is in staat om tijdens dit leerproces hulp te zoeken indien noodzakelijk. Deze manier van werken stimuleert het probleemoplossend denken van een leerlingen. Om later als volwassene goed te kunnen functioneren moet een leerling leren beoordelen welke beslissingen hij/zij moet nemen en wat de gevolgen daarvan zijn. De keuzevrijheid dwingt een leerling tot het nemen van zelfstandige beslissingen die voor hem effectief en verantwoord zijn. Reflectie "I would be the first to hear welcome criticism" Reflexiviteit, nadenken over je eigen gedrag en je eigen werk, is op daltonscholen belangrijk. Op veel daltonscholen maken leerlingen vooraf een inschatting van de moeilijkheidsgraad en de tijd van de opdrachten. Achteraf wordt hierover ook een feitelijke beoordeling gegeven en worden in gesprekjes regelmatig de inschattingen vooraf en de feitelijke beoordelingen achteraf met elkaar vergeleken. In zulke gesprekjes kan er dan bijvoorbeeld aandacht geschonken worden aan het feit waarom een kind steeds de rekenopgaven in de weektaak vooraf moeilijker inschat dan ze (achteraf) blijken te zijn. Op andere aspecten van het werken in de klas wordt op een soortgelijke wijze gereflecteerd. Zo wordt geleidelijk de vaardigheid in het zelfstandig werken en het samenwerken opgebouwd. Het kritisch benaderen van onderwijskundige ontwikkelingen en inzichten is op een daltonschool vanzelfsprekend. Iedere docent die werkt op een daltonschool reflecteert op zijn/haar onderwijspraktijk en professioneel handelen. Het kritisch benaderen van onderwijskundige ontwikkelingen en inzichten is op een daltonschool vanzelfsprekend. Iedere docent werkend op een daltonschool reflecteert op zijn/haar onderwijspraktijk en professioneel handelen. Ook op schoolniveau vindt reflectie over het onderwijs voortdurend plaats. Reflectie en evaluatie dragen in hoge mate bij tot een verkenning van de leerweg om het beoogde doel te bereiken. Borging “Door verschillen te delen, vermenigvuldigt de kwaliteit” Daltonscholen in Nederland werken samen aan kwalitatief goed daltononderwijs door allemaal deel te nemen aan planmatige zelfevaluatie en visitatie. Een daltonschool is een lerende organisatie, die haar leerkrachten ondersteunt bij het zich permanent scholen en bij het experimenteren in en reflecteren op hun praktijk. Teamleren heeft op een daltonschool hoge prioriteit. Verantwoordelijkheden voor dalton liggen in het team van docenten. Het daltononderwijs zet ook sterk in op het maatjesleren van scholen binnen en buiten een regio. Daltonscholen borgen hun kernwaarden door middel van een planmatige zelfevaluatie en visitatie. De Nederlandse Dalton Vereniging geeft licenties en certificaten af aan instituten, scholen en personen als zij er blijk van geven de kernwaarden op goede wijze in de praktijk vorm en inhoud te hebben gegeven. 8 De school zet in op de focus op leren voor iedereen in samenwerking met een ander. Van focus op lesgeven naar focus op leren! Uitdagen tot leren is uitdagen tot leven! (Helen Parkhurst) Aspecten van het daltononderwijs in relatie tot de bekwaamheidseisen voor leraren. Pedagogiek in het licht van de DaltonVisie Vormen van zelfstandig werken, leren en reflecteren. Het pedagogisch handelen gaat uit van het vermogen van de mens tot leren. Dit blijkt onder andere uit keuzevrijheid van leerlingen gedurende (een deel van) de dag. De ruimte is ingericht voor het autonoom handelen van de leerlingen, voor zover dit mogelijk is, en coöperatief leren Zelfstandigheid en coöperatief leren krijgen veel aandacht in de vertaalslag voor het handelen op de werkvloer Uit gedrag van de leerlingen blijkt dat zij gewend zijn aan vrijheid van handelen binnen grenzen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit verantwoordelijkheid voor het eigen werk en dat van anderen. Leerlingen houden leeractiviteiten en resultaten zelf bij, voor zover dit mogelijk. In het basisonderwijs wordt gewerkt met een takenbord of taak blad, en met dag kleuren als administratiesysteem Rol van de docent In de daltonpedagogiek is de rol van de docent meer coachend en begeleidend en minder puur gericht op kennisoverdracht. Deze taakopvatting vloeit voort uit het mensbeeld dat ten grondslag ligt aan dalton. Keuze van competenties De volgende bekwaamheidseisen zijn voor leraren in het daltonbasisonderwijs vastgelegd en gerelateerd aan de zeven competentiegebieden van het Stichting Beroepskwaliteit leraren (SBL). 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Interpersoonlijk competent Pedagogisch competent Didactisch competent Organisatorisch competent Competent in samenwerken met collega’s Competent in samenwerken met de omgeving Competent in reflectie en ontwikkeling 9 Samenwerken: Interpersoonlijk competent Samen werken en samen leren laat kinderen in positieve zin merken wanneer ze goed samenwerken; geeft kinderen een eigen inbreng en verantwoordelijkheid; reageert positief op kinderen wanneer zij met een plan of idee komen; is niet alleen op de hoogte van de verschillen tussen kinderen, maar weet hiermee om te gaan in de interpersoonlijke relatie en communicatie met deze kinderen. Pedagogisch competent Samen werken en samen leren biedt kinderen de gelegenheid om met elkaar kennis te maken; laat kinderen zelf groepjes formeren; leert leerlingen afspraken en oplossingen te bedenken met respect voor elkaars vrijheid; leert kinderen sociale relevante vaardigheden aan voor het samenwerken /samen leren; leert kinderen naar elkaar te luisteren en feedback te geven; leert kinderen gezamenlijk beslissingen te nemen ter attentie van de organisatie van activiteiten. Didactisch competent Samen werken en samen leren leert kinderen zelf hun materialen te halen en weer op te ruimen; biedt kinderen de mogelijkheid om zelf de werkplek te kiezen afhankelijk van de opdracht; biedt kinderen de mogelijkheid om gezamenlijke opdrachten met elkaar af te stemmen; geeft aan kinderen de mogelijkheid om leiderschap te willen en durven tonen; leert kinderen hulp aan elkaar te vragen c.q. te geven; creëert situaties voor kinderen om hun communicatieve vaardigheden te oefenen. 10 Organisatorisch competent Samen werken en samen leren geeft kinderen de mogelijkheid om samen materiaal te verzamelen; biedt aan kinderen de mogelijkheid om samenwerkend bezig te zijn; geeft kinderen de mogelijkheid tot keuze tussen individueel werken/ samenwerken; overlegt met kinderen welke regels nodig zijn om samenwerken mogelijk te maken en na te leven; leert kinderen samen te overleggen over de inhoud van het onderwijs/project; leert kinderen samen problemen op te lossen. Competent in samenwerken met collega's Samen werken en samen leren spreekt collega’s aan en is zelf aanspreekbaar als het gaat om het vragen of geven van hulp bij het werk; maakt gebruik van inzichten en ervaringen van collega’s om de kwaliteit van het werk te verbeteren; kan goed werken in een team; laat in zijn houding c.q. uitlatingen zien dat samenwerken met collega’s een voortdurend proces is, waarbij een deel van de eigen vrijheden en individuele voorkeuren op de tweede plaats komen. Competent in samenwerken met de omgeving Samen werken en samen leren is goed aanspreekbaar voor ouders/verzorgers op de eigen verantwoordelijkheid als leerkracht; staat open voor de inschakeling van nog meer deskundigen; eventueel van buiten de school; geeft aan een hulpverlener alle relevante informatie over een leerling wanneer de hulpverlener hierom vraagt; neemt op een constructieve manier deel aan verschillende vormen van overleg met mensen en instellingen buiten de school. 11 Competent in reflectie en ontwikkeling Samen werken en samen leren kijkt kritisch naar haar werk (evaluatie, reflectie en feedback van anderen) om gezamenlijk het werk daarmee verder te ontwikkelen; neemt deel aan supervisie en intervisies en verbindt daaraan consequenties voor haar handelen; stemt de ontwikkeling van haar bekwaamheid af op het beleid van de school; laat zien dat zij zich inspant de grondslag/identiteit van de school tot uitdrukking te brengen in haar handelen naar kinderen, ouders en andere betrokkenen. De school zet in op 4 aspecten; - samenwerken in het team samenwerken leerkracht leerling samenwerken leerlingen leren zichtbaar maken Wat gaat dit opleveren voor de school? “Mensen verschillen in de betekenis die ze aan veranderingen geven. Daarom is het van belang aandacht en ruimte te geven aan het proces van betekenis geven bij veranderingen. Die betekenis ontstaat in dialoog tussen mensen.” (Peter Senge ) “Voor succesvolle veranderingen is het nodig dat over langere tijd consequent dezelfde koers is gevaren. Ondanks de druk van buiten en de waan van de dag, is het oorspronkelijke doel altijd in beeld gebleven.” (Jim Collins) Bovenstaande uitspraken gelden op dit moment voor onze school. De manier van het aanbieden van onderwijs op de AkkerDijk is aan het veranderen. Essentieel voor onze aanpak is de “gouden cirkel”. 12 “Visible learning” (John Hattie) The Why betekent ; uitgaan van de kerndoelen, zowel voor WO als voor de basisvakken verbinding maken binnen het thema met de instructie uit de basisvakken, toepasbaarheid/betekenisvol benadrukken reflectie op de aanpak en inhoud is van belang, mét de leerlingen en met elkaar lln leveren een bewijs van het behaalde doel respect hebben voor elk behaald doel de kernwaarden van het Dalton onderwijs zijn uitgangspunt voor de reflectie, welke vaardigheden hebben de leerlingen toegepast om hun doel te bereiken? Uit structuur volgt positief gedrag The How betekent; leerkrachten ontwerpen lessen vanuit de kerndoelen en gebruiken daar verschillende bronnen bij leerkrachten zijn duidelijk in hun verwachtingen naar de leerlingen door het inzetten van “bouwen aan een positieve school” en de “Vreedzame school” zetten we de waarden om in daden. The What betekent; leerlingen werken probleemstellingen uit en leveren bewijs van het behaalde leerdoel leerlingen werken aan “ik” doelen, deze zijn zichtbaar De leerkracht reflecteert zelf en met de leerlingen op de aanpak en het behaalde resultaat. er wordt een portfolio aangelegd leerlingen maken gebruik van verschillende middelen om tot oplossingen te komen leerlingen werken vanuit de kernwaarden Bovenstaande is een start waarvan uit de school de innovatie heeft ingezet. 13 Door doelen te stellen, te reflecteren en verwachtingen uit te spreken, maken we het leren van de leerling zichtbaar (Visible). Het “ visible” betekent dat het leergedrag van leerlingen zichtbaar is voor de leraar. Maar het betekent ook dat het lesprogramma aan de leerlingen zichtbaar en herkenbaar moet zijn voor de leerlingen. Dusdanig dat leerlingen van zichzelf iets kunnen leren. Bovenstaand is de kern van een leven lang leren of van zelfregulerend leren. Het is ook de basis van de liefde voor het leren die we onze leerlingen willen bijbrengen. Het “learning” heeft betrekking op hoe we omgaan met kennisverwerving en het begrijpen ervan. De noodzaak is om het leren voorop te stellen en het lesgeven te beschouwen als effect op het leren van de leerlingen. Dit vraagt van de leerkrachten een grote vaardigheid om al hun leerlingen te tonen dat zij “het gezichtspunt “van de leerlingen zien en dat ook vertellen, zodat leerlingen waardevolle feedback krijgen, zich veilig voelen en met belangstelling en zorg leren om anderen en de lesstof te begrijpen. Voorkennis hebben en doelen stellen zijn van belang. Dit vraagt om een goede voorbereiding van de lessen, de zgn. “gouden cirkel” is daarbij een belangrijk uitgangspunt. De voorbereiding van lessen kan op vele manieren plaatsvinden, maar de krachtigste manier is die waarop leerkrachten samen plannen ontwikkelen, een gemeenschappelijk begrip hebben van wat de moeite waard is om te leren, samen proberen inzichten te verkrijgen over uitdagingen en vorderingen en ook samen evaluaties uitvoeren over de impact van hun werk op de leerresultaten. In de voorbereiding onderscheiden we verschillende onderdelen: - prestatieniveau van de leerlingen (score) gewenste niveau (doel) tempo van de vorderingen (vooruitgang) samenwerking en evaluatie van de leerkrachten bij de planning. Bovenstaande wordt zichtbaar in de uitwerking van het Dalton jaarplan 2016-2017 Wat gaan we doen dit jaar? I. De Daltonscholing onder leiding van Marijke van Zelst wordt dit schooljaar afgerond. Deze scholing heeft zich gericht op de volgende onderwerpen: 1. De leerkracht in de klas, leiding geven en coachen: Wat maakt een leraar Dalton? 2. Het kind; reflectie. Gesprekken met kinderen. 3. De Daltonontwikkeling; effectiviteit en doelmatigheid in combinatie met vrijheid. 4. Het actieonderzoek Vanuit de Daltonvisie werkt elke leerkracht met persoonlijke acties, verbeterpunten en doelen; * Het groepsplan vertalen naar de weekplanning, weektaak en dagtaak voor de leerlingen/ vervolg neerzetten op de leer - en keuzetaak. * Richten op effectiviteit en doelmatigheid. * Aanboren van de intrinsieke motivatie van de leerlingen (eigenaarschap). * Reflectie op onderwijsprocessen en eigen onderwijspraktijk. * Het zichtbaar maken van de doorgaande lijn binnen het concept op de AkkerDijk voor alle leerjaren. II. We ronden het vastleggen van de Daltonontwikkeling in een Daltonboek af. 14 III. Naar aanleiding van de Dalton regio dag op de AkkerDijk kijken we kritisch naar de tips die we hebben ontvangen over de hoeveelheden informatie aan de muren. We oriënteren ons op de mogelijkheden om leren voor en van leerlingen zichtbaar te maken. IV. We maken gebruik van de geformuleerde ik-doelen per kernwaarden en maken deze voor de leerlingen inzichtelijk. We oriënteren ons op de manier waarop we deze kunnen inzetten en bespreken met de leerlingen. V. De Daltonprincipes zijn de basis voor het onderwijsconcept. Werken vanuit de zes kernwaarden vormt het kader en het teamleren wordt vormgegeven volgens de lerende organisatie. De school neemt deel aan de pilot “New Pedagogies for Deep Learning Partnership”. De school zal binnen wereldoriëntatie projectmatig met onderzoeksvragen gaan werken en daarbij ondersteund worden door de landelijke vereniging van Ontwikkelingsgericht onderwijs, de Activiteit. * Scholingsdagen * Klassenbezoeken VI. We continueren de samenwerking met Peuterspeelzaal Pinkeltje en het Nelson Mandela. In oktober starten wij met een peuter/kleuterklas. Wat zijn onze doelen dit schooljaar? Teamniveau - Alle teamleden van Daltonbasisschool de AkkerDijk zijn in het bezit van een Daltoncertificaat In alle groepen wordt het gesprek over de Dalton kernwaarden wekelijks gevoerd. We maken hierbij gebruik van de ik-doelen om het voor de leerlingen concreet te maken. We ontwikkelen/concretiseren een format/visueel overzicht van de leerdoelen om het leren voor de leerlingen inzichtelijk te maken. We maken functioneel gebruik van de zichtbare doelen in de klas. De lesdoelen hangen zichtbaar in de klas en deze worden met de leerlingen besproken en geëvalueerd. Het concept Daltonboek is af. NPDL/ 21e eeuw: We stellen doelen voor de leerlingen rondom een bepaald thema en bepalen aan de hand van de doelen welke activiteiten we de leerlingen moeten aanbieden. We oefenen met het integreren van alle vakgebieden binnen een thema. We leren hoe we leerlingen ‘onderdompelen’ bij de start van een thema, zodat zij geïnspireerd en gemotiveerd raken om met het thema aan de slag te gaan. Leerlingniveau - - De leerlingen kunnen over zichzelf vertellen waar ze goed in zijn en waar de knelpunten liggen. Door ze vertrouwen te geven voelen ze zich verantwoordelijk voor het behalen van de lesdoelen. Zij kunnen aan de hand van de ik-doelen aangeven waar zij nog aan moeten werken. De leerlingen kunnen aan de hand van een ontwikkeld format inschalen op welk niveau zij zitten en aan welke doelen zij nog moeten werken. De leerlingen kunnen benoemen welke lesdoelen er in deze periode behaald moeten worden en hoe zij deze gaan behalen. De leerlingen oefenen met de samenwerkingsvormen om gezamenlijk tot een einddoel te komen binnen het werken aan een thema. ….. 15 Hoe gaan we aan deze doelen werken? - - - De Dalton driehoek hangt zichtbaar in de klas. Iedere periode van 4-6 weken kiezen de leerkrachten zelf welke kernwaarden zij centraal stellen in de groep. De kernwaarde wordt informatief met de kinderen besproken. De ik-doelen worden functioneel ingezet om de gestelde doelen te behalen. In een werkoverleg reflecteren we op eigen en elkaars leerkrachtgedrag. Dit doet we door filmmateriaal te laten presenteren en collegiale consultatie te faciliteren. Leerkrachten gaan onderling het gesprek aan. In het werkoverleg worden afspraken gemaakt over de lesdoelen. We verdelen de taken en bespreken hoe we de doelen zo functioneel mogelijk kunnen inzetten en bespreken. Daltoncoördinatoren komen meerdere keren per jaar op bezoek in de klas. Er komt regelmatig een Daltonnews uit. We continueren de Daltoninlopen. Marijke van Zelst rondt de scholing af. Zij komt een aantal keren in het schooljaar om in de school rond te kijken en voor ‘vrijwillige’ inloopmomenten. De Activiteit komt ook op deze manier de school bezoeken. Zij komen ook in de school meekijken en houden inlopen voor het team. We gaan nauw samenwerken met de collega’s van de Boemerang en de Oeboentoe. We noemen dit Collaboration. We maken gebruik van de expertise van elkaar. We gaan samen studiedagen en werkoverlegmomenten organiseren. De kleuterbouw gaat samen met de Activiteit, n.a.v. het afgelopen schooljaar vanuit basisontwikkeling zich richten op spel. - We focussen ons in eerste instantie op leren zichtbaar maken. In de eerste Daltoninloop geven wij onze presentatie van de regiodag. In de inlopen daarna gaan we hierop verder. We laten leerkrachten voorbeelden mee laten nemen. Filmpjes maken etc. Onderwijsinhoudelijk jaarplan De AkkerDijk werkt aan het opbrengstgericht/evaluatiegericht onderwijs, waarbij het gaat om het vooraf formuleren van concrete vaardigheidsdoelen, die weggezet worden in groepsplannen en het systematisch evalueren en analyseren van de beoogde leerresultaten. De evaluatie cyclus Evalueren Verzamelen van informatie Beslissingen nemen Vastleggen van doelen Interpretatie Registratie 16 Indien nodig is het bijstellen van het onderwijsleerproces en de onderwijsbehoefte van belang, waaronder het werken met ontwikkelingsperspectieven. Dit heeft als doel het maximaliseren van prestaties en het verhogen van de intrinsieke motivatie van de leerlingen, waardoor zij eigenaar worden van hun leerproces. De school gaat uit van interactieve gedifferentieerde directe instructie (DIM) Bij directe instructie staat de leerkracht centraal tijdens het instructieproces. Het proces verloopt in zeven stappen: 1. Voorbereiding 2. Dagelijkse terugblik 3. Instructie 4. Begeleide toepassing 5. Zelfstandige verwerking 6. Afronding 7. Terugkoppeling Het belangrijkste element van het directe instructiemodel is de fase van begeleide toepassing. Hierin gaat de leerkracht na of de leerlingen hetgeen wat uitgelegd is, ook zelfstandig kunnen toepassen. De kernwaarden van het Daltononderwijs zijn hier het uitgangspunt. DIM als dalton ieder moment. Dalton Leeropbrengst Persoonlijke ontwikkeling Leerkrachtvaardigheden dienen hiervoor vergroot te worden. De IB-er en de directie spelen hier een belangrijke rol in. Zij zullen regelmatig op groepsbezoek komen en nabesprekingen houden. Ook worden team/individuele scholingen ingezet. (zie nascholingsplan) Om de leerkrachten tijdens het uitvoeren van het klassenmanagement te ondersteunen, zullen de beide onderwijsassistenten ingezet worden op het moment dat de leerkracht doelbewuste instructies geeft. Het jaarplan I. De AkkerDijk rondt voor de herfstvakantie van 2016 het schoolplan af, waarin voor 4 jaar beleidsafspraken en doelstellingen staan. II. De Daltonprincipes zijn de basis voor het onderwijsconcept. Werken vanuit de zes kernwaarden vormt het kader en het teamleren wordt vormgegeven volgens de lerende organisatie. Dit heeft als doel om kennis met elkaar te delen, feedback te kunnen geven en te kunnen reflecteren op het eigen handelen. Deze vaardigheden eigen gemaakt leidt tot modellen naar de leerlingen. III. Vanuit de Daltonvisie werkt elke leerkracht met persoonlijke acties, verbeterpunten en doelen; 17 - Het groepsplan vertalen naar de weekplanning, weektaak en dagtaak voor de leerlingen/ vervolg neerzetten op de leer - en keuzetaak. - Richten op effectiviteit en doelmatigheid. - Aanboren van de intrinsieke motivatie van de leerlingen (eigenaarschap). - Reflectie op onderwijsprocessen en eigen onderwijspraktijk. - Het zichtbaar maken van de doorgaande lijn binnen het concept op de AkkerDijk voor alle leerjaren. Ondersteunend hierbij zijn de Daltoncoördinatoren Daltoncoördinatoren hebben als taak; - Het onderwijsproces in de bouwen aansturen en bewaken. - Het onderhouden van de externe contacten met het voortgezet onderwijs en de Daltonvereniging. - Het ontwikkelen van kerncompetenties met betrekking tot de Daltonprincipes. - Het organiseren van Dalton studiedagen. - Het Dalton jaarplan opstellen met de indicatoren van het Dalton-rapport als uitgangspunt. - Ondersteunend en adviserend zijn bij het opstellen van het Dalton-boek (schoolplan). IV. De school neemt deel aan de pilot “New Pedagogies for Deep Learning Partnership” die binnen Opspoor vanaf november 2014 van start is gegaan. Hierbij is “leren van elkaar” een belangrijk uitgangspunt. De school biedt wereldoriëntatie thematisch aan en maakt daarbinnen verbindingen met het toepasbaar maken van de doelstellingen binnen de kernvakken, met daarbij de kerndoelen en leervaardigheden vanuit de 21e eeuw als uitgangspunt. Dit heeft als doel om de vaardigheden van leerlingen binnen de kernvakken te verhogen en de gestelde leerdoelen te behalen. De school zal projectmatig met onderzoeksvragen gaan werken . Essentieel is dat de leerkrachten de leerlijnen van de kernvakken kunnen inzetten als uitgangspunt. De school zet in om het leren zichtbaar te maken voor leerlingen, leerkrachten en ouders. Ondersteunend daarbij zijn; De landelijke vereniging van Ontwikkelingsgericht onderwijs, de Activiteit Marijke van Zelst ( opleider binnen de Nederlandse Dalton Vereniging) Laika en Vostok , Jacqueline Nieuwenhuizen V. De school implementeert het vak Engels in om de vaardigheden van de leerlingen binnen alle groepen te vergroten. VI. De school zet in op een lerende organisatie waarin leerkrachten samen het onderwijsaanbod vorm geven door middel van wekelijkse werkoverlegmomenten, inloopmiddagen en scholingsdagen. De inhoud van deze overlegmomenten is gerelateerd aan het jaarplan en richt zich op de dagelijkse praktijk. Tevens zullen deze overleggen regelmatig bouw doorbrekend zijn. Dit heeft als doel het verbeteren van de individuele en-groepsvaardigheid voor de vakken rekenen, spelling, begrijpend lezen, technisch lezen en woordenschat, zodat deze, volgens de inspectienormering, op een voldoende niveau uitkomt. VII. De school werkt in 2016-2017 nauw samen met twee andere scholen binnen de stichting met als doel kennis delen op het gebied van de onderwijsinhoudelijke aanpak binnen de vaardigheden van de 21 e eeuw. (Bijlage Collaboration Program) VIII. Schoolwide Positive Behavior Support.= Bouwen aan een positieve school; 18 De AkkerDijk richt zich met behulp van SWPBS en de Vreedzame school, op het neerzetten van een schoolcultuur waarin waarden en normen helder voor iedereen zijn neergezet en waarbinnen de missie van de school optimaal uitgevoerd kan worden. SWPBS is gericht op het creëren van een omgeving die het leren bevordert en gedragsproblemen voorkomt. Dit begint bij het gezamenlijk formuleren van de waarden die de school belangrijk vindt. Vervolgens benoemt het schoolteam het gedrag dat past bij deze waarden en leert het de kinderen actief aan. Adequaat gedrag wordt hierna systematisch positief bekrachtigd. Hiermee wordt een veilig en positief schoolklimaat gecreëerd, waarin elke leerling optimaal kan profiteren van het geboden onderwijs. De school wordt hierbij ondersteund door de ondersteuningsadviseur. Wat levert het op? - - Gewenst gedrag van kinderen neemt toe Effectieve leertijd van kinderen neemt toe Kinderen worden tijdig naar de zorg verwezen waardoor sneller gepaste begeleiding kan worden ingezet en ernstig probleemgedrag kan worden voorkomen. PBS biedt leerkrachten en andere medewerkers binnen de school een duidelijk kader met concrete handvatten voor het aanleren van gewenst gedrag en het ombuigen van probleemgedrag. PBS stimuleert en bevordert de samenwerking tussen leerkrachten, op basis van vertrouwen en positieve afhankelijkheid wordt er feedback gegeven. Er worden manieren ontwikkeld om een positieve band met ouders op te bouwen en met hen samen te werken Om bovenstaande te realiseren wordt er een training over feedback geven georganiseerd i.s.m. de ondersteuningsadviseur. IX. De school realiseert een sociaal plan waarin de ontwikkeling van de leerlingen in een sociaal veilige omgeving gewaarborgd wordt. X. De school werkt samen met de SBZW aan het plan voor de ondersteuningsadviseur, waarbij het schoolondersteuningsprofiel (SOP) uitgangspunt is, met als doel: Het vergroten van de basisondersteuning Besprekingen in het ondersteuningsteam (OT) zijn alleen voor die leerlingen die buiten de basisondersteuning vallen. (bijlage ondersteuningsplan) XI. Borgen van het werken met groepsplannen/OPP; - Het analyseren van de opbrengsten uit het LOVS/observaties/methode-gebonden toetsen/Viseon. - In het groepsplan concrete doelen op vaardigheid stellen en deze wegzetten in de week,- en dagplanning. - Het evalueren van het dagelijks handelen van de leerkracht en hierop nieuwe onderwijsinhoudelijke acties inzetten. - Het evalueren van de gestelde doelen en deze opnieuw wegzetten in een groepsplan/OPP. - Voor rekenen, spelling, begrijpend lezen, technisch lezen, sociaal emotionele ontwikkeling wordt er een groepsplan gemaakt. XII. Het borgen van het protocol voor het signaleren voor excellente leerlingen; - Tijdens de intake van nieuwe leerlingen zal er gebruik worden gemaakt van de signaleringslijst. - Vanuit het LOVS de excellente leerling herkennen. 19 - Een gericht aanbod voor de excellente leerling in het groepsplan met vaardigheidsdoelen. - Het inzetten van Vostok en Laika om de kennis en vaardigheid van de leerkracht te vergroten. XIII. Interne begeleiding; - De IB-er maakt een eigen jaarplan en stelt daarin concrete doelen (zie bijlage) De IB-er verzorgt een coachende rol als het gaat om de implementatie van de groepsprocessen binnen het uitvoeren van de groepsplannen binnen het Daltonconcept. Het borgen van HGPD. De IB-er gaat op groepsbezoek De IB-er begeleidt de leerkracht bij het opstellen van OPP, het maken van de analyses vanuit het LOVS. De IB-er inventariseert leerlingen vanuit de groepsbesprekingen voor het IZO en het OT. XIV. Periodiek Kwaliteitsonderzoek (PKO); - De directie volgt het onderwijsproces d.m.v. planningsgesprekken, waaruit een groepsdoel wordt vastgesteld en een persoonlijk ontwikkelingsplan door de leerkracht wordt gemaakt. Tevens gaat de directie op groepsbezoek (o.a. flits bezoek) en houdt functionering- en beoordelingsgesprekken, waarin de groepsdoelen geëvalueerd worden. - De directie reflecteert samen met de leerkrachten, leerlingen en ouders op de competenties binnen de wet BIO en de indicatoren vanuit het Daltonconcept. - De directie werkt met de monitor “goed onderwijs” en verantwoordt zich hiermee naar het bestuur en de inspectie voor het onderwijs. - De directie maakt een plan van aanpak voor de aandachtspunten vanuit het RI&E. - De directie werkt vanuit het jaarplan aan de aandachtspunten vanuit het tevredenheidsonderzoek van Beekveld& Terpstra; . Communicatie met ouders . Vergroten van de toets vaardigheid van de leerlingen . Bieden van een sociaal-veilige schoolomgeving. XV. ICC; - Het cultuurbeleidsplan (bijlage V) is uitgangspunt voor het schooljaar 2016-2017, de cultuurcoördinator stuurt dit aan. XVI. ICT; - Het ICT beleidsplan (bijlage VI) is uitgangspunt voor het schooljaar 2016-2017 , de ICT-er stuurt dit aan. XVII. - XVIII. - Peuterzaal; In 2016-2017 wordt de samenwerking geïntensiveerd met peuterzaal Pinkeltje op het Zichthof, met als doel de doorgaande lijn te waarborgen. In oktober 2016 wordt er gestart met een jongste kleuter en oudste peutergroep. De school werkt met het bibliotheek-uitleen systeem “Schoolwise” in. Dit heeft als doel de leesvaardigheid en leesmotivatie van de leerlingen te verhogen en het verbeteren van de ouderbetrokkenheid bij het onderwijsleerproces van de leerlingen te verbeteren. Ook zal de school gaan werken met de inhoud van het opgestelde leesplan (bijlage VIII) 20 XIX. De leerlingenraad speelt een belangrijke rol in de schoolontwikkeling .Ook zullen zij nauw betrokken zijn bij de projecten met Clup welzijn en de buurt. XX. Ouderbetrokkenheid; - In 2016-2017 wordt in samenwerking met de MR en het OV onderzoek gedaan naar hoe de ouderbetrokkenheid kan worden vergroot, waar het gaat om onderwijsinhoudelijke zaken en het bijwonen van algemene ouderavonden. De school zal dit schooljaar “koffiecontactochtenden” en inloopochtenden organiseren met als doel om de communicatie, waar het gaat om het verstrekken van informatie, te verbeteren. De GGD, CJG, De Bibliotheek en Cultuurhuis Wherelant organiseren in dit kader themaochtenden. XXI. Dalton Integraal Kindcentrum; - De school zal in samenwerking met de peuterzaal en de BSO een Dalton Integraal Kind Centrum realiseren op het Zichthof (IDKC) - De nieuwe website van de AkkerDijk zal in werking gaan en daarin zal de samenwerking met alle externen zichtbaar zijn. XXII.Naschools aanbod; - In samenwerking met Wherelant, de Muziekschool, Clup, Dansschool Natasja van Hees en Spurd wordt Brede ontwikkeling in het naschools aanbod gerealiseerd. - In samenwerking met Wherelant zal er in 2016-2017 opnieuw een peuteraanbod zijn. XXIII. - PR commissie; Teamleden en de oudervertegenwoordiging promoten in 2016-2017 het onderwijsaanbod van de AkkerDijk met behulp van media. XXIV. - Deskundigheidsbevordering De school werkt met een op team en leerkrachtniveau vastgestelde deskundigheidsbevordering (bijlage IX). Nog: RI&E bijlage BHV nieuw ontruimingsplan 21
