Presentatie `van communiceren ga je niet dood`

Van communiceren ga je niet
dood
Enkele handvatten
• Tijd nemen
• Pas je communicatie aan aan de patiënt (kind,
oudere, zelf zorgverlener, mentale
capaciteiten, enz)
• Let op non-verbale communicatie
• Identificeer en benoem de emotie van pt of
naaste
• Reageer empathisch
Omgaan met emoties
•
•
•
•
Boosheid, agressie
Ontkenning
Angst
Misplaatste hoop
Boosheid, agressie
• Boosheid naar:
– De ziekte (alle symptomen ervan)
– Verlies van controle, machteloosheid (afhankelijkheid, onder
controle staan van medisch team)
– Verlies van potentieel (niet kunnen doen waar we altijd op gehoopt
hadden)
– Natuurwetten/toeval (waarom ik? Onrechtvaardigheid)
– Zichzelf (schuldgevoelens)
– Vrienden en familie (zij zijn wel in goede gezondheid, of: ik voel me in de
steek gelaten)
– Mensen van het medisch team (zijn bliksemafleiders voor de
spanningen, pt koestert wrok tegenover goede gezondheid van professionals, gaten
in de communicatie zoals niet erkennen van emoties)
– Andere organisaties (de werkgever, verzekeringsmaatschappij, VAPH,
ziekenfonds, enz)
– God (ik ben in de steek gelaten)
Omgaan met boosheid
• Tracht te achterhalen wat de triggers zijn die
de boosheid uitlokken
• Erken de emotie en wat de persoon aan het
ervaren is
• Vermijd het (ver)oordelen
• Vb. “ik wil niet dat jullie de wondzorg van mijn
vrouw doen, ik zal die zelf wel doen!”
• Hoe kan je reageren?
Mogelijke reacties
• Directe/feitenrespons
– “Meneer, wondzorg is onze specialiteit, wij zijn het
best geplaatst om dit te doen”
• Oordelende respons (zorgt voor escalatie)
– “Meneer, u kan geen wondzorg doen. Laat ons nu
maar doen en hou u intussen met iets anders bezig”
• Open vraag
– “Kan je wat meer zeggen over je gevoelens?”
• Empathische reactie
– “Je klinkt boos omdat wij je vrouw willen verzorgen en
jij dit liever zelf zou willen doen”
Ontkenning
• Korte termijn-ontkenning = normale reactie op
bedreigende situatie
• Kan afgewisseld zijn met realistische kijk!
• Langdurige/constante ontkenning is niet
adaptief – de persoon past zich niet aan aan
de nieuwe omstandigheden. Kan leiden tot
ongepaste beslissingen.
Omgaan met ontkenning
• Hoe doen jullie het?
• Patiënt bevragen:
–
–
–
–
Hoe voelt hij zich de laatste tijd?
Hoe denk hij dat het zal evolueren?
Heeft hij nagedacht over wat als het slecht evolueert?
Enz (doorvragen)
• Aangeven dat zijn naasten zich die vraag
misschien wel stellen en zich daar zorgen over
maken, zich afvragen hoe alles dan zal verlopen,
op welke hulp ze kunnen rekenen, enz. (naaste
betrekken)
Angst
• Opnieuw: empathische reactie
• Exploreer de specifieke dingen waar de
persoon bang voor is (vb. het onderzoek, de
evolutie, pijn, bang om in het ziekenhuis te
sterven)
• Probeer van daaruit afspraken te maken met
de patiënt
Misplaatste hoop
• Onrealistische of misplaatste hoop = nefast
• Verhindert het plannen van bepaalde zaken
(beslissingen, afscheid)
• Hoop is geen vaststaande entiteit, bezit
verschillende componenten: sommige zijn
haalbaar, andere niet (vb. genezen vs geen
pijn lijden)
Misplaatste hoop
• Plan for the worst, hope for the best
• Het is (een beetje) eenvoudiger om
hypothetisch te praten over aftakeling en
dood vóór het echt heel slecht gaat met de
patiënt en de toestand snel evolueert
• Het plannen voor het ergste kan de patiënt
ook wat controle geven
• Geef ook aan wat jij als zorgverlener zou
wensen en wat je daadwerkelijk kan doen
• “We willen niet dat u aan mama
vertelt dat ze kanker heeft.”
• Wat zit hier achter?
• Hoe ga je hiermee om?
Niet vertellen aan de betrokkene
• Uitdrukken van respect
• Verkennen waarom de vraag gesteld wordt
• Verkennen wat de familie denkt wat het
standpunt van de bewoner is
• Eigen opvattingen en waarden beschrijven
• Onderhandelende aanpak voorstellen
• Basisregel uiteenzetten
• Praten met de patiënt
(M. Keirse: Aan weerszijden van de stethoscoop. 2011)
Referenties
• De Lepeleire J, Keirse M, (2011). Aan
weerszijden van de stethoscoop.
• Buckman, R (2010). Practical plans for difficult
conversations in medicine. Strategies that
work in breaking bad news.