Persoonlijkheid en - HersenletselNet Overijssel
advertisement
Persoonlijkheid en persoonlijkheidsverandering bij hersenletsel Myrthe Swart, GZ-psycholoog Gerard Koetsier, psychiater Centrum voor Neuropsychiatrie Dimence Filmpje ‘Hard gelach’ Workshop Persoonlijkheidsverandering Persoonlijkheid ? ? Karakter Hersenletsel ? Persoonlijkheidsstoornis Persoonlijkheid en karakter • Karakter: aanleg • Persoonlijkheid: totaal aan eigenschappen • Persoonlijkheid: aanleg en omgeving Definitie persoonlijkheidsstoornis (DSM-IV) • Duurzaam patroon van gedachten, gevoelens en gedragingen die binnen de cultuur van de betrokkene afwijkend zijn • Het patroon is star en uit zich op een breed terrein • Veroorzaakt in significante mate lijden of beperkingen in het functioneren • Is stabiel en van lange duur en het begin kan worden teruggevoerd naar ten minste de adolescentie of de vroege volwassenheid • Is niet eerder toe te schrijven aan een andere psychische stoornis • Is niet het gevolg van de directe fysiologische effecten van een middel of een somatische aandoening (bijvoorbeeld schedeltrauma) Continuum persoonlijkheid Geen stoornis Persoonlijkheidsstoornis Persoonlijkheidsstoornissen (DSM-IV) Cluster A Cluster B Cluster C Vreemd Exentriek Dramatisch Impulsief Angstig Paranoide Schizoide Schizotypisch Borderline Narcistisch Theatraal Antisociaal Vermijdend Dwangmatig Afhankelijk Diagnostiek persoonlijkheidsstoornissen • Anamnese • Observaties (interactie?) • Levensgeschiedenis • Heteroanamnese • Vragenlijsten Persoonlijkheidsverandering door hersenletsel (DSM-IV) • Blijvende verandering van vroegere, karakteristieke persoonlijkheidskenmerken • Aanwijzingen dat de verandering veroorzaakt wordt door het letsel • Er is geen andere verklaring mogelijk (bijv depressie, dementie) Typen van persoonlijkheidsverandering (DSM-IV) • Labiel • Ontremd • Agressief • Apathisch • Paranoide • Gecombineerd Belangrijke factoren bij persoonlijkheidsverandering Cognitieve stoornissen Emotionele stoornissen Ziekte-inzicht Zelfmonitoring Aard en ernst van het hersenletsel • Persoonlijkheid heeft geen specifieke lokalisatie in de hersenen • Wel vaak frontale lokalisatie • Rol linker en rechter hemisfeer Diagnostiek in de praktijk Gegevens aard & ernst hersenletsel Psychiatrisch onderzoek Beeldvormend onderzoek Hetero-anamnese Premorbide persoonlijkheid Diagnose Neuropsychologisch onderzoek Advies voor behandeling / begeleiding Centrum voor Neuropsychiatrie Contactgegevens: Eerdelaan 43 8043 RR Zwolle 038 4691210 [email protected]
