Oorzaken WO1 1. Militaire uitgave (door Industriële uitgave) 2. Nationalisme -> overdreven vaderlandsliefde -> onafhankelijk willen zijn Volken in Oost-Hongarije willen zelfstandig worden 3. Imperialisme 4. Bondgenootschappen -> Triple Entente -> Frankrijk, Rusland en Engeland -> Triple Alliantie -> Duitsland, Italië en Oost-Hongarije GS Aanleiding van de oorlog - Hertog Franz Ferdinand en familie - Moordaanslag -> Sarajevo - De moordenaar -> Gavrilo Princip Verloop WO1 1. Uitbreken - 28-6-1914 -> Aanslag Frans Ferdinand Sarajevo - 23-7-1914 -> Ultimatum Oost-Hongarije aan Servië - 28-7-1914 -> Oost-Hongarije verklaart oorlog aan Servië - 30-7-1914 -> Mobilisatie Rusland (legers klaarzetten) - 31-7-1914 -> Ultimatum aan Rusland van Duitsland om mobilisatie te stoppen -> Duitsland ook ultimatum aan Frankrijk om neutraal te blijven (Fransen zijn bondgenoten van Rusland) - 1-8-1914 -> Franse mobilisatie -> Duitsland verklaart Rusland de oorlog - 3-8-1914 -> Duitsland verklaart Frankrijk de oorlog en valt België binnen - 4-8-1914 -> Engeland verklaart Duitsland de oorlog 2. De aanval - Van Schlieffen plan 3. Westerse front - Loopgraven oorlog - Bewegingsoorlog - Biltzkrieg -> snelle aanvalsoorlog van Duitsland op Polen 4. Koloniale fronten 5. Loopgraven - Totale oorlog -> ook burgers betrokken - Vrouwen in de oorlog -> fabrieken -> Munitie wapens -> verpleegster -> bij russen ook vrouw-soldaten 1917 -> Amerika doet mee! -> onbeperkte duikbotenoorlog 1917 -> Rusland stop! - Februari -> tsaar afgezet (februari revolutie) - Communistische oktober revolutie Rusland - 15-12-1917 -> wapenstilstand en vredesonderhandeling - Maart 1918 -> Vrede van Brest-Litowsk - 11-11 om 11:00 -> Wapenstilstand in Compeigne 1919 -> Vrede van Versailles (Das Diktat) - Duitsland -> herstelbetalingen -> landverlies -> minimaliseren leger - Volkenbond opgericht -> grote oorlogen voorkomen Verschillen WO1 en WO2 WO1 Geen angst, maar optimisme Nederland neutraal Oorlog vooral via loopgraven Vlammenwerper, duikboot, tank, vliegtuig was heel speciaal WO2 Angst voor weer oorlog, herinneringen WO1 Nederland bezet Oorlog vooral via luchtruim Vliegtuigen massaal ingezet Oorzaken economische crisis jaren ‘30 - Schuldenlast (herstelbetalingen) Hollende inflatie (1923) -> prijzen omhoog, lonen niet Ex-soldaten werkloos Gevolgen economische crisis jaren ‘30 - Dawesplan (1924-1929) VS Frankrijk Engeland oorlogsschulden Duitsland - Radicale partijen (extreme) krijgen meer aanhang. Zoals: NSDAP (Hitler) Amerikaanse economie stort in elkaar Totalitaire ideologieën (toen Hitler aan de macht kwam) - Communisme = politieke stroming waarbij de gelijkwaardigheid en het gemeenschappelijk bezit bovenaan staan In de periode tussen WO1 en WO2 -> het Interbellum -> grote voorbeeld voor laagste klassen (arbeiders en landarbeiders), zij wouden macht en bezittingen eerlijk verdeeld hebben -> eerste communistische leider Lenin overleed, Stalin volgde hem op -> In de Sovjet-Unie van Stalin werd alles hardhandig doorgevoerd -> particulier eigendom was verboden -> tegenstanders werden opgesloten in concentratiekampen in Siberië = in de Goelag - Fascisme = extreem nationalistische stroming -> tegenbeweging van het communisme -> mensen die over eigendom beschikte schrokken van het communisme -> fascisten zochten naar herstel van orde en rust door een sterk gezag -> Mussolini aan de macht in Italië -> teleurgesteld over resultaten van WO1 en bang voor het communisme Kenmerken nationaalsocialisme Sterke leider Hitler -> fascisme - NSDAP - Voegde 1 kenmerk toe aan fascisme -> antisemitisme -> Jodenhaat - Tegenstanders meteen opgesloten in concentratiekampen - Onderwijs, rechtspraak, massamedia en culturele instellingen waren gelijk - Planeconomie -> functioneert op basis van de staat gemaakte plannen - Propaganda -> reclame voor ideeën/activiteiten, vooral via radio toen - Indoctrinatie -> gedachten beïnvloeden - Censuur -> controle op verboden dingen op vooral media en die weghalen Racisme - Duitsers afkomstig van Germaansevolk -> Herrenvolk Mensen met joods bloed -> Untermenschen Antisemitisme = Jodenhaat -> Holocaust = Jodenvervolging tijdens WO2 Nederlanders tijdens bezetting -> goede = verzet -> foute = collaboratie (was klein deel van de bevolking) = samenwerken met vijand -> beter is: aanpassen -> collaboratie -> verzet - 5 fasen Jodenvervolging 1. Registratie (wie is jood) 2. Isolatie -> dingen werden verboden vooral bij Joden -> joodse boeken verbranden 3. Concentratie -> bijeengedreven -> speciale Jodenwijken (ghetto’s) 4. Deportatie -> ghetto’s -> doorgangskampen -> vernietigingskampen 5. Eliminatie -> gaskamers Gebeurtenissen WO2 (volgorde) - Eerste fase (mei 1940 – eind februari 1941) -> geleidelijke nazificatie -> meeste Nederlanders passen zich aan of werken samen -> vervolging Joden begint (zie 5 fasen) - Tweede fase (eind februari 1941 – april 1943) -> Duitsers gaan harder optreden Verplicht werken in Duitsland Landbouw- en industrieproducten inleveren -> NSB enige politieke partij (leider is Anton Mussert) -> toename Jodenvervolging -> kleine toename van verzet tegen Duitsers - Derde fase (april 1943 – september 1944) -> april/mei- stakingen Reactie van de Duitsers -> executies -> radio inleveren Deportatie van de joden ->zorgt voor nog meer verzet - Vierde fase (september 1944 – mei 1945) -> Zuid-Nederland werd ‘front gebied’ -> Hongerwinter -> steeds meer verzet en terreur in de rest van NL Gevolg: Duitsers namen nog hardere maatregelen